Toshkent farm atse vtikainstituti
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi
Download 7.28 Mb. Pdf ko'rish
|
dastarbosh
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kimyoviy tarkibi.
- Topinambur o‘simligini o‘stirish texnologiyasi. T opinam bur (Helianthus tuberosus)
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Y er ostki poyalarining uchlaridagi m evalam ing shakli noksim on. A sosiy m evasi ildiz m arkazida hosil b o ‘lib, ulam ing shakli har xil kartoshkaga o ‘xshaydi. M ahsulotning o ‘ziga xos hidi v a m azasi bor. Kimyoviy tarkibi. Er osti va yer usti qism larida A, B l, В 2 va С vitam inlari m avjud. Tuganaklarida 16-18 foiz inulin ham da qand m oddalari, 16 xil am inokislotalar va pektin m oddasi ham m avjud. Ishlatilishi. T opinam bur o ‘sim ligi oshqozon va ichak funksiyalarini faollashtiradi, unda uchraydigan, kasallik q o ‘z g ‘atuvchi bakteriya, virus va zararkunandalarga nisbatan chidam lilikni oshiradi. Tuberkulyoz, osteoxondroz, buyrak kasalliklari, gripp, angina, onkologik kasalliklam i oldini oiishda va davolashda eng sam arali o ‘sim lik hisoblanadi. Topinambur o‘simligini o‘stirish texnologiyasi. T opinam bur (Helianthus tuberosus) asosan chorva uchun oziq o ‘sim ligi sifatida foydalaniladi. Tibbiyotda uning tuganagidagi inulin m oddasi ishlatiladi. U sovuqqa chidam li, qisqa kun o ‘sim lik b o ‘igani uchun shim oliy viloyatlarda ham yetishtirish mum kin. Uni yer ustki qism i 6 gradusli sovuqqa ham bardosh bera oladi. Tuganagi m uzlagani b ilan y erib yana o ‘z holig ak elishi m um kin. T opinam bur boshqa m adaniy o ‘sim liklarga nisbatan 0 ‘zbekistonning barcha tuproq - iqlim sharoitlarida (sh o ‘rlangan y erlardan tashqari) m oslanuvchandir. T opinam bur alm ashlab ekish tizim id aju d a ehtiyotkorlik bilan joylashtirilm asa va yerda necha yil o ‘sishi hisobga olinm asa, u o ‘zidan keyin ekiladigan o ‘sim liklarga begona o ‘tlar kabi katta zarar etkazishi m um kin. Topinam bur bir yerda 10 yil, hatto 40 yilgacha o ‘stirilganligi to ‘g ‘risida m a ’lum otlar bor. Lekin b ir yerda 3-4 yil m obaynida yetishtirishni tavsiya qilinadi. Topinam burdan b o ‘shagan yerlarga beda ekilsa, u yil davom ida 64 5-6 m arta o ‘rilishi natijasida yer nokidan о ‘sib chiqqan nihollar y o ‘qotiladi va yer undan tozalanadi. Topinam burga ishlatiladigan agrotexnik tadbirlar kartoshkaning ishloviga ju d a yaqin turadi. T opinam bur ekiladigan yerlam i kuzda shudgor qilishdan oidin gektariga 30-40 tonna g o ‘ng v a 40 kg dan fosofor o ‘g ‘iti beri'o 27-30 sm chuqurlikda haydab q o ‘yiladi. Er nokining 25-50 gram m lik tuganaklari ekiladi. Uni kesib ekilsa hosildorligi 25- 30 foizga kam ayib ketishi m um kin. A gar tuganak ju d a yirik (70- BO g) b o ‘lsa, uni ekishdan oldin kesib ekilgani m a ’quL K esilgan tuganaklam i faqat bahorda ekishni tavsiya qilinadi. K uzda ekilsa undan rejalashtirilgan hosilni olish m um kin boMmaydi. Bir gektar m aydonga 50-60 m ing tuganak yoki 0,6-2,0 tonnagacha u ru g ‘ ekiladi. Topinam bur etishtiriladigan iqlim sharoitiga k o ‘ra ikki m uddatda fevral oyining oxiri-m artning boshianishida va oktyabr oxiri-noyabr boshida ekiladi. E kish chuqurligi ekilayotgan tuganak hajm iga bogTiq bo Tib, u 5-12 sm chuqurlikda 70 x 35 x 40 sm sxem ada ekiladi. Ekilgandan so‘ng nihollar k:o‘karib chiqqunicha yer bir-ikki m arta boronalanadi. N ihollar toTiq k o ‘karib chiqqandan kevin har su g ‘orishdan so ‘ng к о ‘chat oralari kultivatsiya qilinadi. A gar begona o ‘tlar k o ‘payib ketgan boTsa qator oralari chopiq qilinadi. T opinam bur tuproq tarkibidagi oziqa elem entlarni k o ‘proq taiab qiladi. U ning bir tonna hosili tuproqdan 3 kg azot, 3,5 kg fosfor v a 4,5 kg kaliy elem entini olib chiqib ketadi. Topinam burni o ‘g ‘itlash eng m uhim agrotexnik om illardan hisoblanadi. 0 ‘sim lik azot va fosfor o ‘g ‘itiga ancha talabchan. T opinam bur ekilayotganda azotli o ‘g ‘itlarning 1.5-20 foizini va fosforli o ‘g ‘itlarning qolgan 20-25 foizini, o ‘sim lik unib chiqqandan keyin azotli o ‘g ‘itlam ing 30 foizini, shonalash davrida esa 50 foizini solinadi. K aliyli o ‘g ‘itlam i ham rnasini yer haydash oldidan solinadi. U m um an m avsum davom ida topinam bur ekilgan yerlarga gektariga 120-150 kg azot, 70-80 kg fosfor va 65 60 kg kaliy o ‘g ‘iti bilan oziqlantirish tavsiya etiiadi. 0 ‘simlikni oziqlantirish su g ‘orishdan am alga oidin oshiriladi. V egetatsiya davom ida topinam bur 8-10 marta su g ‘oriladi. 0 ‘suv davri 120- 200 kun boTadi. T opinam bur hayotining ikkinchi va uchinchi yili u o ‘sayotgan yem i erta bahorda 2-3 m arta borona qilish bilan boshlanadi. Ikkinchi va uchinchi yili topinam bur o ‘simligi k o ‘payib ketadi, shuning uchun qator orasi kultivatsiya qilinadi, o ‘g ‘itlanadi va undagi ortiqcha o ‘sirnliklar olib tashlanadi. Topm am burni faqat tuganagidan emas, poya qalam chalaridan ham k o ‘paytirish m um kin. Topinam bur poyasi 0 ‘zbekiston sharoitida oktyabr oxirida, tuganaklari esa noyabr oxirida silos yig ‘adigan kom bavnlar bilan y ig ‘ishtiriladi. Tuganak hosilini y ig ‘ishtirish qish fasligacha davom etadi. T opinam bur oq chirish kasalligi bilan zararlanadi, undan tashqari sim qurt, m ay q o ‘n g ‘izi va sho lg ‘om kanalari uni zararlaydi. U larga qarshi anabazin sulfat sepilishi kerak. Download 7.28 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling