Toshkent farmasevtika instituti farmatsiya fakulteti 107-b gurux talabasi Qulmaxmatova Zananing gigiyena fanida Mustaqil ishi

yog` va uglevodlarning organizmda

kislorod bilan oksidlanib, parchalanishi natijasida hosil bo`ladi.

• 1gr. oqsil oksidlanganda 2l kislorod sarflanib 4,1Kk. issiqlik ajraladi.
• 1gr. yog` oksidlanganda 2l kislorod sarflanib 9,3Kk. issiqlik ajraladi.
• 1gr. uglevod oksidlanganda 0,8l kislorod sarflanib 4,1Kk. issiqlik ajraladi.

Ertalab qimirlamasdan tinch yotgan holda tashqi muhit temperaturasi

200-220 S bo`lganda organizmning normal

hayotini ta`minlash uchun zarur bo`lgan hujayra, to`qima va organlarning

normal ishlashi uchun katta kishining

har bir kg vazniga 1 soatda 1 Kk issiqlik energiyasi kerak bo`ladi.

70 kg vaznli inson uchun bir sutkada normal

hayotini saqlab turish uchun 1680 Kk energiya sarflanadi.

Shunga organizmning asosiy moddalar almashinuvi deyiladi.

Kishi ish bajarganda asosiy moddalar almashinuviga sarflanadigan energiyadan tashqari ishning og`ir yengilligiga qarab yana ma`lum miqdorda qo`shimcha energiya sarflanadi. Ish bajarganda sarflangan energiya miqdorining hammasiga (asosiy va qo`shimcha) umumiy moddalar almashinuvi deyiladi. Masalan kishi o`rtacha tezlik bilan yurganida asosiy moddalar almashinuviga nisbatan 2 marta, yugurganda 4 marta ko`proq energiya talab qilinadi. Shuning uchun kundalik ovqatning kaloriyasi, ya`ni uning tarkibidagi oqsil, yog`, uglevodlarning miqdori avvalo o`quvchilarning bajaradigan mehnatiga qarab o`zgaradi. Aqliy mehnatda kamroq, jismoniy tarbiya, mehnat darsi, sport mashg`ulotlari, tajriba uchastkasida, qishloq xo`jalik ishlarida esa ko`payishi kerak. Havoning issiq fasliga nisbatan sovuq faslida moddalar almashinuvi kuchayadi, shuning uchun kundalik ovqat kaloriyasi ham ko`proq talab etiladi.

• Kishi ish bajarganda asosiy moddalar almashinuviga sarflanadigan energiyadan tashqari ishning og`ir yengilligiga qarab yana ma`lum miqdorda qo`shimcha energiya sarflanadi. Ish bajarganda sarflangan energiya miqdorining hammasiga (asosiy va qo`shimcha) umumiy moddalar almashinuvi deyiladi. Masalan kishi o`rtacha tezlik bilan yurganida asosiy moddalar almashinuviga nisbatan 2 marta, yugurganda 4 marta ko`proq energiya talab qilinadi. Shuning uchun kundalik ovqatning kaloriyasi, ya`ni uning tarkibidagi oqsil, yog`, uglevodlarning miqdori avvalo o`quvchilarning bajaradigan mehnatiga qarab o`zgaradi. Aqliy mehnatda kamroq, jismoniy tarbiya, mehnat darsi, sport mashg`ulotlari, tajriba uchastkasida, qishloq xo`jalik ishlarida esa ko`payishi kerak. Havoning issiq fasliga nisbatan sovuq faslida moddalar almashinuvi kuchayadi, shuning uchun kundalik ovqat kaloriyasi ham ko`proq talab etiladi.
• Maktab yoshidagi bolalar va o`smirlar uchun kundalik ovqat tarkibidagi oqsil, yog` va uglevodlarning o`rtacha miqdori quyidagicha bo`lishi mumkin.