Toshkent farmatsevtika instituti farmatsevtika ishini tashkil qilish kafedrasi tibbiyot va farmatsevtika tovarshunosligi
Mavzu: Sanitariya-gigiena buyumlari
Download 18.83 Kb. Pdf ko'rish
|
|
Mavzu: Sanitariya-gigiena buyumlari Topshiriqlar 1. Rezina buyumlar sifatiga baho bering. - Rezina buyumlar namunalarini tashqi ko‗rinishini tekshirib uni butunligiga, yoriq joylari yo‗qliga ishonch xosil qiling. - germetikligini tekshirib ko‗rish uchun uni suv bilan to‗ldiring, qopqog‗ini yoping va ustiga og‗irlik qo‗ying, suv sizib chiqmasligini tekshining. - havo bilan to‗ldiring va suvga solib bosib ko‗ring, havo pufakchalari chiqmasligi kerak. Mavzu: Jarrohlik choklash ashyolari Shoklash ashyolari jarrohlik operatsiyalarida turli to‘qimalarni (teri, tomir, nerv, va boshqalarni) tikish va qonni to‘xtatish maqsadida ishlatiladi. Jarrohlik operatsiyalari kamdan–kam holatlarda chok solmasdan o‘tkaziladi. Tikuv materiallari sifatida ipak, ketgut, qog‘oz va kapron iplari, metall chegalar va simlar, ot yoli, bug‘i paylaridan tayyorlangan iplar, metalldan yasalgan maxsus mixlar, shurup va plastinkalar, suyak va boshqalar ishlatiladi. Jarrohlik ignalari yordamida bir qator ip bilan tikishda tikilayotgan to‘qimaga qo‘sh qavat ip tortiladi, natijada to‘qima shikaslanadi. Bunday shikaslanishlarga yo‘l qo‘yish mumkin bo‘lmagan hollarda (tomirlarga, nervlarga, ko‘zda, kosmetik, urogoliya va yurakda operatsiya qilishda) chok jarrohlik ignalar yordamida solinadi. Bunday ignalarda ipning uchi ignadan chiqib turmaydigan qilib kiritib (presslab) qo‘yilgan bo‘ladi va ignaning diametri amalda ipning diametri bilan bir xil bo‘ladi. Bu ignalardan bir marta foydalaniladi. Shikastlantirmaydigan ignalar uglerodli yoki zanglamas po‘latdan to‘g‘ri yoki egilgan bo‘lib bir tomoni o‘tkirlangan (teshuvchi, kesuvchi ignalarga o‘xshab), ikkinchi tomoniga tikuv materiali (kapron, lavsan yoki ketgut)ga mahkam o‘rnatilgan. Bitta ipga 1 yoki 2 igna (tikuv materialini har ikki tomoniga) o‘rnatilgan holda ishlab chiqariladi. Odatda tomirlarni tikishda tikuv materiallari yashil yoki ko‘kimtir rangga bo‘yalgan bo‘lishi mumkin. 1. Topshiriq: Shikastlantirmaydigan ignalar sifat ko„rsatkichlarini aniqlang. Topshiriqni bajarish bosqichlari: 1- Bosqich: berilgan namunani tashqi ko‗rinishini tekshiring. 2- Bosqich: mahsus doira shaklidagi yuzasiga yupqa magnit lenta tortilgan moslamani igna bilan sanchib ko‗ring va natijalarni quyida keltirilgan jadvalga kiriting. Namuna: Namuna raqami Yuzasining xolati Sanchuvchi qismi holati Ipni ignaga o‗rnatilishi Xulosa 1 Yaltiroq, yoriqsiz, tekis silliq O‗tkirlangan deformatsiyasiz Talablarga muvofiq Ishlatishga yaroqli 286 2.Topshiriq: Suyak tikishda ishlatiladigan ignalar sifatiga baho bering. Topshiriqni bajarish bosqichlari: 1- Bosqich: berilgan namunani tashqi ko‗rinishini tekshiring. 2- Bosqich: mahsus doira shaklidagi yuzasiga charm yoki zamsh tortilgan moslamani igna bilan sanchib ko‗ring va natijalarni quyida keltirilgan jadvalga kiriting. Namuna raqami Yuzasining xolati Sanchuvchi qismi holati Ipni igna o‗rnatilishi Xulosa Topshiriqlar: Yumshoq to„qimalar uchun ishlatiladigan ignalar sifatiga baho bering. Topshiriqni bajarish bosqichlari: 1- Bosqich: berilgan namunani tashqi ko‗rinishini tekshiring. 2- Bosqich: mahsus doira shaklidagi yuzasiga yupqa charm yoki zamsh tortilgan moslamani igna bilan sanchib ko‗ring va natijalarni quyida keltirilgan jadvalga kiriting. Namuna raqami Yuzasining xolati Sanchuvchi qismi holati Ipni igna o‗rnatilishi Hulosa Mavzu: Kesuvchi asboblar Topshiriqlar 1. Pichoq va skalpellarni sifatini baholang. - Tashqi ko‗rinishidan yuzasida korroziya dog‗larini aniqlang. - Tig‗lari butunligini tekshiring. - Funksional xossalarini tekshirib ko‗ring: (zamsh yoki qog‗oz karton kesib ko‗ring, bunda tig‗lar o‗tkirligi pasayishi mumkin emas) 2. Qaychilar sifatini baholang. - asbob yuzasini ko‗z bilan kechiring va korroziya dog‗lari, tirnalgan joylarni aniqlang; - asbob qulfi yumshoq ishlashini tekshirib sinab ko‗rib; - funksional xossasini 1-5 qavat dokani kesib ko‗rish bilan tekshiring. 3. Iskana sifatiga baho bering. - funksional xossasini tekshiring (daraxt novdasini chopib yoki suyakdan tayyorlangan pona yuzasini 100 mm joyini qirib ko‗rish bilan). 4. Suyak qisqichlari sifatini tekshirib ko„ring. - tashqi ko‗rinishidan yuzasi silliqligiga, qoplami butunligiga baho bering. - qulfi yumshoq yopilishini tekshiring. - 5-6 mm qalinlikdagi suyakdan tayyorlangan ponani asbob jag‗lari bilan kisib ko‗ring. Bundan asbob kesish qobiliyati pasayishi, jag‗lari sinishi mumkin emas. 287 Mavzu: Qisqichlar Topshiriqni bajarish boqichlari: 1. Qon to„xtatuvchi qisqichlar sifatini baholang . - asbob yuzasida qarroziya (dog‗lari, tirnalgan joylarini aniqlang) - ishchi qismi – jag‗larida – tishlari butunligini, pachoqlanmaganligini ko‗rib chiqing. 2. Qon to„xtatuvchi qisqichlar kremalerasini ishlashini tekshirib ko„ring: - xar tishini maxkam yopilishini tekshiring. 3.Qisqichlar jag‗lari maxkam yopilishini tekshirib ko‗ring: - jag‗lari orasiga papiros yupqa qog‗ozni qo‗yib qisib ko‗ring. 4. Choyshab qisqichlarini sifatini baholang. - tashqi ko‗rinishiga qarab yuzasida korroziya dog‗lari yo‗qligini tekshiring. - funksional xossasini tekshiring: 7-8 qavat dokani jag‗lar orasiga qo‗ying va qisib ko‗ring. Doka qisqich jag‗lari orasidan chiqib ketmasligi kerak. 5. Kornsang sifatini baholang. - asbob jag‗larini maxkam yopilishini 4 qavat doka yoki diametri 4-5 mm rezina naychani 3 marta qisib ko‗ring. Jag‗larida o‗zgarishlar bo‗lmasligi kerak. Mavzu: Jarrohlik kengaytiruvchi, suruvchi va yordamchi asboblar Jarohatlarni kengaytirirish uchun ishlatiladigan asboblar jarohatni ochib ko‘rish va opretsiya paytida jarohat ichiga bemalol kira olishini ta'minlash uchun ishlatiladi. Jarohatlarni kengaytiradigan asboblar ichida eng oddiysi ilmoqlar hisoblanadi. Jarrohlik ilmoqlari ikki turi bor: to‘rt turga bo‘linadi: to‘rt, ikki tishli, neyrojarrohlik ilmoqlar, yara chetlari olish uchun ikki tomonli. Ular uncha katta bo‘lmagan bo‘shliqlardagi yaralarni kengaytirish uchun mo‘ljallangan. Ikki o‘lchamda; 15 va 22 sm uzunlikda juft-juft qilib chiqariladi. Plastinka va ilmoqlar zanglamaydigan po‘lat listdan tayyorlanadi va yaxshilab jilolangan bo‘lishi kerak. To‘qimani kesib ketmasligi uchun plastikaning chetlari yumaloqlangan bo‘lishi kerak. Ko‘zgular to‘rt turga bo‘linadi: dastali ikki xil ko‘zgu kuraklar uchun o‘yiqli, yon devorlarini ko‘targich qorin uchun mo‘ljallangan ko‘zgu, chuqur elastik ko‘zgu (yurak uchun). Bu asbobning plastinka holidagi ishchi qismi dastasi bilan 120 burchak ostida birlashadi.Yoydek egilgan plastinkasimon ko‘zgu (Fyodorov ko‘zgusi) buyraklarni surish uchun xizmat qiladi. Topshiriqlar: 1. Tishli xamda tishsiz ilgaklar sifatiga baho bering. - tishli ilgaklarning xar bir tishiga 1,5 – 2 kg yuk osib ko‗rish bilan sifati tekshiriladi, bunda tishlarida xech qanday o‗zgarishlar bo‗lmasligi kerak. 2. Ko„zgular sifatiga baho bering. Bunning uchun ishchi qismiga 10 kg yuk osib ko‗ring, sinovlar natijasida ko‗zgu ishchi qismida o‗zgarishlar bo‗lmasligi kerak. 3. Tishli ilgaklarning tishlari o„tkirligini tekshiring. 288 Tishli ilgaklarning tishlari o‗tkirligini tekshirish uchun 2-3 mm karton qog‗ozni teshib ko‗ring. O‗tkir uchlarida o‗zgarishlar bo‗lmasligi kerak. 4. Raspatorlar sifatini baholang. - ularni kesuvchi xossalarini tekshirish uchun suyakdan tayyorlanadigan pona yuzasini 100 mm joyini qirib ko‗ring. Bunda asbob o‗tkirligi pasayishi mumkin emas. Mavzu: Otorinolaringologik: quloq , tomoqvaburunasboblari Topshiriqlar: 1. Adenotom sifatini baholang. - asbob o‗tkirligini funksional xossasini sinash yo‗li bilan tekshiring: yumshoq daraxt po‗stlog‗ini qirib ko‗ring. Asbob ishchi qismining yuzasi deformatsiyasiz, silliq qolishi kerak. 2. Konxotom kesuvchi xossasini sinab ko„ring: - selluloid plastinkasini yoki yupqa zamshani kesish yo‗li bilan tekshiring. 3. Quloq asboblari o„tkirligini sinab ko„ring. Mavzu: Stomatologik asbob va jihozlar Topshiriqlar: 1. Bor va frezalar sifatiga baho bering. - Lupa yordamida bor va frezalarning kesuvchi qismlari butunligini tekshiring. - bor va frezalarning kesish qobiliyatini cho‗yan plastinkasini ko‗p marotaba (3-5 marta) parmalab ko‗ring. 2. Ildiz ignalari sifatini baholang: - yumshoq egiluvchanligini 90 0 burchak ostida burab ko‗ring, igna sinmasligi kerak. 3. Tish omburlariga baho bering: - mustaxkamligini mahsus moslama yordamida sinab ko‗ring (8 mm mis simchasini 20 kg kuch bilan kisib ko‗rish zarur). 4. Ekskavatorlar mustaxkamligini sinab ko„ring: - qotib qolgan dentin yoki suyak yuzasini qirib ko‗ring. Bunda ishchi qismlari egilmasdan, kesuvchi qismi o‗tkirligi o‗zgarmasligi kerak. Mavzu: Akusher, ginekologik va urologic asboblar Topshiriqlar: 1. Akusherlik stetoskopni sifatini baholang. - tashqi ko‗rinishiga e‘tibor berib yuzasida g‗adir-budirlar yo‗qligiga ishonch xosil qiling. Uning yuzasi silliq, loklangan bo‗lishi kerak, naychasi ikkala uchidagi kengaytirilgan joylarining chekkalari yumaloqlangan bo‗lishi kerak. 2. Toso„lchagich sifatini baholang. - toso‗lchagich shoxlari deformatsiyaga uchramaganligiga ishonch xosil qiling. 289 - yuzasi silliq, nikel bilan qoplangan bo‗lishi kerak. - ikkala shoxni birlashtiruvchi murvat yumshoq ishlashini tekshirib ko‗ring. 3. Akusherlik qisqich sifatini tekshiring: - qisqich yuzasi silliq, nikel qoplamasi bir tekis yurg‗izilgan, chekkalari o‗tkir bo‗lmaganligini tekshirib ko‗ring. - Akusherlik qisqich shoxlarining ikkala qismi yumshoq ishlashini tekshiring: uchun yog‗ochdan tayyorlangan. 50x50 mm ponani shoxlari bilan qisib ko‗rish zarur, qisqichda xech qanday o‗zgarishlar bo‗lmasligi kerak. 4. Nayzasimon perforator sifatini baholang. - asbob qulfi yumshoq ishlashini uni xaratkatga keltirib tekshiring. - Nayzalarining o‗tkirligini qalin karton qog‗ozni teshib kesib ko‗ring: kesim tekis, ravon bo‗lishi kerak. 290 7. MUSTAQIL TA‟LIM MAVZULARI Mustaqil ishni tashkil etishning shakli va mazmuni Talabalarning mustaqil ishi o‗rganilayotgan mavzu Yuzasidan ma‘lumotlarni axborot texnologiyalarining imkoniyatlaridan keng foydalangan xolda yig‗ish, olingan ma‘lumotlarni mustaqil ravishda ishlab chiqish, tahlil qilish va amaliyotda qo‗llay olishdan iborat bo‗lib, uning shakllari turli ko‗rinishda bo‗lishi mumkin. Mustaqil ishga mo‗ljallangan mavzular quyida keltiriritilgan. Mustaqil ishni bajarish natijalari baholanadi. Uyga vazifalarni bajarish, qo‗shimcha darslik va adabiyotlardan yangi bilimlarni mustaqil o‗rganish, kerakli ma‘lumotlarni izlash va ularni topish yo‗llarini aniqlash, internet tarmoqlaridan foydalanib ma‘lumotlar to‗plash va ilmiy izlanishlar olib borish, mustaqil ravishda ilmiy manbalardan foydalanib ilmiy maqola va ma‘ruzalar tayyorlash kabilar talabalarning mashg‗ulotlarda olgan bilimlarini chuqurlashtiradi, ularning mustaqil fikrlash va ijodiy qobiliyatini rivojlantiradi. Mustaqil ta‟lim mavzulari 1. Mahalliy ishlab chiqaruvchilar tomonidan ishlab chiqarilayotgan tibbiy va farmatsevtik tovarlar assortimenti. 2. Tibbiyot va farmatsevtik tovarlarning zamonaviy qadoq turlari va ularga qo‘yiladigan talablar. 3. Bemorlar parvarishida ishlatiladigan zamonaviy rezina, lateksdan tayyorlangan buyumlar. Tibbiy amaliyotda ishlatiladigan yangi zamonaviy tabiiy va sintetik xom ashyodan tayyorlanadigan bog‘lov va choklash, tikish vositalari. 4. Umumiy jarrohlikda ishlatiladigan zamonaviy kesuvchi, qisqich, kengaytiruvchi, suruvchi va yordamchi jarrohlik asboblari (neyrojarrohlik, oftalmologiya, lor, stomatologiya, akusher-ginekologiya, urologiya). 5. Tibbiyotda zamonaviy тиббий техникани qo‗llanilishi. (jihozlari: stomatologiya, oftalmologiya) 291 8. TIBBIYOT VA FARMATSEVTIKA TOVARSHUNOSLIGI FANIDAN TEST SAVOLLARI Tibbiyot va farmatsevtika tovarshunosligi fani. Tovarshunoslik tahlil turlari. 1. Tibbiyot va farmatsevtika tovarshunosligining asosiy vazifasini aniqlang. a) / tibbiyot tovarlar iste‘mol qiymatini, iste‘mol xususiyatini, ularni tashish va saqlash jarayonida sifatini o‗zgarmasligini ta‘minlash; b) tibbiyot tovarlarini aholiga sotishni ta‘minlash; c) tibbiyot tovarlar sifatini nazorat qilish; d) tibbiyot tovarlar xususiyatini o‗rganish. 2. Tibbiyot va farmatsevtika tovarshunosligi fani – bu… a) / ilmiy fan; b) o‘quv amaliyot; c) axborot qismi; d) fandagi yo‗nalish. 3. Tibbiyot buyumlarini tayyorlashda qanday ashyolar ishlatiladi? a) paxta,rezina; b) metall, rezina, ipak; c) / rezina, metall, lateks, plastmassa; d) paxta, alignin, ipak ipi. 4.Tibbiyot asboblari- bu… a) tibbiy muolajalarni bajarish uchun mo‗ljallangan uskunalar; b) / inson a‘zolari va to‗qimalarida muolaja ishlarini bajaradigan texnik vositalar; c) bemorlar holatini baholovchi qurilma; d) muolaja bajarish uchun jihoz. 5.Tovarshunoslik tahlil turlarini ko„rsating. a) sifat tahlili; b) assortiment tahlili; c) / sifat, son, assortiment, hujjatli, jamlangan tahlil; d) to‗liq sifat va son jihatdan tahlil. 6.Tibbiy ashyo–bu… a) / bir marta ishlatiladigan vosita; b) ko‗p marta ishlatiladigan buyum; c) sterillash mumkin bo‗lgan buyum; d) sterillash mumkin bo‗lmagan buyum. 7.Tibbiy apparat- bu... a) muolaja bajaradigan texnik vosita; b) bemorlaga qulaylik yaratadigan texnik qurilma; c) bemorga ta‘sir etuvchi va holati haqida ma‘lumot beruvchi texnik 292 qurilma. d) /texnik qurilma; 8.Tibbiy jihoz –bu... a) bemorga davolovchi ta‘sir ko‗rsatadigan texnik qurilma; b) muolaja bajaradigan texnik vosita; c) / bemorlaga qulaylik yaratadigan texnik qurilma; d) bemorga ta‘sir etuvchi va holati haqida ma‘lumot beruvchi texnik qurilma. 9.O„zaro almashinuv – bu... a) tovarlarni ishlab chiqarish, qadoqlsh, saqlash va sotib olish jarayonidaga mansub tamoyil; b) /bitta tovar, jarayon yoki xizmat o‗rniga boshqa tovar yoki xizmatning yaroqliligi, bir xil talablarni qondirish maqsadida foydalanish; c) tovarlardan hamkorlikda foydalanish; d) tovarni saqlash jarayonida atrof-muhitga bezararligi. 10.Mutanosiblik-bu... a) Tovarlarni ishlab chiqarish, qadoqlsh, saqlash va sotib olish jaraenidaga mansub tamoyil; b) Bitta tovar, jarayon yoki xizmat o‗rniga boshqa tovar yoki xizmatning yaroqliligi, bir xil talablarni qondirish maqsadida foydalanish; c) /Tovarlardan hamkorlikda foydalanish; d) Tovarni saqlash jarayonida atrof-muhitga bezararligi. Tibbiyot va farmatsevtika tovarlari, ularning tavsiflari, istemol xossalari. 1..Iste‟mol tovarlari -bu... a) / Iste‘molcxilarning yakka tartibda shaxsan foydalanishiga mo‗ljallangan tovarlar turi; b) Ko‗plab tovarlar guruhi; c) Turli assortimentdagi tovarlar; d) Tibbiyot tovarlari; 2.Tovarning qanday tavsiflari mavjud? a) sifat tavsifi; b) miqdor tavsifi; c) /assortiment,sifat, miqdoriy tavsiflar; d) savdo tavsifi. 3. Tovarlar assortimenti- bu... a) tibbiyot tovarlari to‗plami; b) farmatsevtik tovarlar to‗plami; c) turli tovarlar yig‗indisi; d) /muayan belgilar bo‗yicha shakllantiriladigan va turli xil, o‗xshash va yakka tartibdagi ehtiyojlarni qondiradigan tovarlar to'plami. 4.Quyida keltirilgan tovarlar ro„yxati ichidan oddiy assortiment guruhini tanlab oling. 293 a) bog‗lash vositalari, choklash ashyolari, dori vositalar, tibbiy jihozlar; b) /tibbiyot qaychilari, skalpellar, jarrohlik arralari, Dalgren qisqichlari; c) Jane shpritslari, narkoz apparatlari, qon quyish tizimlari; d) Finalgon, Atenolol, Baralgin, Lyuer shpritslari; 5. Quyida keltirilgan tovarlar ro„yxati ichidan guruhiy assortiment turini tanlab oling. a) /Jane shpritsi, bir marotabalik Lyuer shpritsi, ko‗p marotabalik Rekord shpritsi; b) tibbiyot qaychilari, EKG-apparati, jarrohlik arralari, jarrohlik qisqichlari; c) 1-kanalli EKG apparati, ultra tovush apparati, jarrohlik kursi, stomatologik o‗rindiq; d) EKG apparati, ultra tovush apparati, lazer apparati. 6. Quyida keltirilgan tovarlar ro„yxati ichidan rusumli assortiment turini tanlab oling. a) Jane shpritsi, bir marotabalik Lyuer shpritsi, ko‗p marotabalik Rekord shpritsi; b) Lister qaychilari, EKG-apparati, jarrohlik arralari, jarrohlik qisqichlari; c) 1- kanalli EKG apparati, 2- kanalli EKG apparati, jarrohlik kursi, stomatologik o‗rindiq; d) /‖Digital ultra sonic diagnostic imaging system‖ DP-3300 ultra tovush tashxis apparati. 7. Quyida keltirilgan tovarlar ro„yxati ichidan aralash assortimentidagi tovarlarni tanlab oling. a) /bog‗lash vositalari, ketgut, Baralgin tabletkasi, tibbiy jihozlar; b) tibbiyot qaychilari, skalpellar, jarrohlik arralari, Dalgren qisqichlari; c) Jane shpritslari, narkoz apparatlari, qon quyish tizimlari; d) Finalgon, Atenolol, Baralgin tabletkalari; 8.Mahsulot –bu... a) /haqiqiy va potensial ehtiyojlarni qondirishga mo‗ljallangan ishlab chiqarish faoliyati natijasi; b) tijorat faoliyati obyektlari; c) savdo talablarini qondiruvchi obyektlar; d) iste‘molchilar talablarini qondiruvchi obyektlar. 9. Quyida keltirilgan tovarlar ro„yxati ichidan tibbiy uskunalarni tanlang. a) Jane shpritsi, bir martalik Lyuer shpritsi, ko‗p martalik Rekord shpritsi; b) Lister qaycxilari, EKG-apparati, jarrohlik arralari, jarrohlik qisqichlari; c) 1-kanalli EKG apparati, 2- kanalli EKG apparati, jarrohlik kursi, stomatologik o‗rindiq; d) /‖Digital ultra sonic diagnostic imaging system‖ DP-3300 ultra tovush tashxis apparati; 294 ―Digital ultra sonic diagnostic imaging system‖ DP-7700 ultra tovush tashxis apparati ―Digital ultra sonic diagnostic imaging system‖ DP-8800Pluss ultra tovush tashxis apparati. ―Digital ultra sonic diagnostic imaging system‖ DP-9900 Pluss ultra tovush tashxis apparati. 10. Tibbiyot texnikasi buyumlarining tasnifini Siz handay tushunasiz? a) tibbiyot asboblari, priborlari. b) / tibbiyot asboblari, priborlari, apparatlari va jihozlari. c) tibbiyot asboblari, materiallari, bemorlar parvarishida ishlatiladigan buyumlar. d) umumxirurgik, tikuvchi, kesuvchi, kengaytiruvchi asboblar. Download 18.83 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|