Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Marketing tizimi - F.Kotler fikricha, korxona bilan uning 

hamkorlari va tovar (xizmat)lari sotiladigan bozordagi subyektlarini 

o‘zaro bog‘lab turuvchi eng muhim munosabatlari va axborot oqimlari 

kompleksi (majmuyi)ni ifodalaydi. Marketing tizimiga ta’minotchilar, 

vositachilar, sotuvchilar, iste’molchilar, raqobatchilar va korxona 

faoliyatiga bog‘liq bo‘lgan boshqa bozor subyektlari kiradi.

7

 

Marketing tizimi korxonaning bozordagi faoliyat strateiyasiga qarab 

shakllanadi va undagi o‘zgarishlar asosida yangilanaveradi. Marketing 

tizimining shakllanishiga va o‘zgarishiga asosiy sabab bozor 

                                                                 

7

 Marketing, Bozorshunoslik/ A.Soliyev, S.Buzrukxonov /T.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2010- y. 

---

81 

 

konyunkturasi hisoblanadi. Marketing tizimi korxona tashqi muhitini 

ifodalovchi ijtimoiy-iqtisodiy, demografik, texnik-texnologik, siyosiy-

huquqiy va madaniy omillar ta’sirida shakllanadi va faoliyat yuritadi. 

Uning muvaffaqiyatli faoliyati korxona imkoniyatlarini bozor faoliyatiga 

nechog‘lik muvofiqligiga ko‘p jihatdan bog‘liq bo‘ladi. Shu bilan birga 

marketing tizimiga korxonaning raqobatchilari sezilarli ta’sir 

ko‘rsatib, ko‘pincha ularning bozor strategiyalari o‘zgarishi bilan tizim-

da yangi yo‘nalish boshlanishiga olib keladi. 

Aniq korxona uchun marketing bo‘limi haqida Nizom ishlab 

chiqishda korxonaning xususiyatlari: strategik maqsadlari, vazifalari, 

boshqaruvning tashkiliy strukturalari, faoliyat sohasi, biznes turining 

soni, moliyaviy, mehnat resurslari, shuningdek, qonunchilik va me’yoriy 

hujjatlar hisobga olinadi. 

F.Kotler marketing tizimi tushunchasiga kompleks yondashib, uni 

jiddiy bozor munosabatlari va axborot oqimlari kompleksi deb tushunib, 

firmaning bozorlarga bevosita bog‘liq faoliyatiga katta e’tibor beradi. 

Bunday sharoitda firmaning ichki va tashqi muhiti tahliliga alohida 

e’tibor qaratish zarur.  

Demak, marketing tizimi – firma faoliyatining operativ va strategik 

yo‘nalishini belgilab beradigan tashkiliy, boshqaruv, rejalashtirish 

sohalariga tegishli to‘xtovsiz jarayon, subyektlar, vositalar va axborot 

oqimlari kompleksidir.