Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova


Marketing nazariyasi konsepsiyasi va uning evolyutsiyasi


Download 1.52 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/322
Sana08.01.2022
Hajmi1.52 Mb.
#238703
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   322
Bog'liq
i0OJITJpvjmo71kpoHwpfonMZuJdOxYrBo5fJ8l6

1.3. Marketing nazariyasi konsepsiyasi va uning evolyutsiyasi 

 

Konsepsiya-lotincha “conception”-so‘zidan olingan bo‘lib, tizim 

yoki biror sohaga oid qarashlar, tamoyillar tizimi, dalil (fakt) va 

hodisalarni tushunish, anglash va izohlashning muayyan usuli, asosiy 

nuqtayi nazar ma’nosini anglatadi

5

. Keng ma’noda konsepsiya so‘zi u 



yoki bu faoliyatning samarali amalga oshirilishi uchun zarur bo‘lgan 

qarashlar tizimi, deb tushuniladi. Firma konsepsiyasi - firmaning asosiy 

faoliyat yo‘nalishi, g‘oyalari, tadbirkorlik falsafasi, iste’molchi talabi 

asosida mahsulot ishlab chiqarish istiqboli yo‘nalishidir. Konsepsiya 

komponentlari g‘oya, strategiya, instrumentariy va maqsaddan iborat. 

Shu nuqtayi nazardan marketing konsepsiyasi tashkilotning ilmiy 

asoslangan g‘oyasi, loyihasi hisoblanib tadbirkorlikni amalga oshirishda 

korxonaning samarali strategiyasini ham anglatadi. 

Marketing konsepsiyasini o‘zlashtirish oson bo‘lmadi. Marketing 

konsepsiyasini birinchilardan bo‘lib Procter & Gamble qabul qildi. 

Procter & Gamble kompaniyasi 1837 - yilda ikki tadbirkorning birga-

likda ish olib borish to‘g‘risidagi kelishuv asosida tashkil etilgan edi. 

Kompaniya asoschilari Uilyam Procter kompaniyaga asos solinganga 

qadar shamlar ishlab chiqargan bo‘lsa, Djeyms Gambl esa sovun ishlab 

chiqargan. Kompaniya o‘zining 1- million dollarlarini 1859-yilda ishlab 

topdi. AQShdagi fuqarolar urushi davrida kompaniya shimolliklar 

armiyasiga sovun va sham yetkazib berish uchun katta davlat 

buyurtmasini qo‘lga kiritdi. Procter & Gamble kompaniyasi taniqli 

savdo markalari va brendlarini sotib olish evaziga muttasil kengayib 

bordi. 2003-yilda Germaniyaninig soch bo‘yoqlari ishlab chiqaruvchi 

mashhur WELLA kompaniyasi sotib olindi. 2005-yilda Gilette 

kompaniyasini sotib oldi. Raqobatda Unileverni yutib, o‘zining sohasi 

bo‘yicha yirik kompaniyaga aylandi. Raqobat juda katta edi, yutib 

chiqishning yagona bir yo‘li mijozni qanoatlantirish edi. Marketing 

konsepsiyasini tatbiq qilgan menejer uchun mijozni qanoatlantirish - bu 

foyda olish yo‘lidir, yani shior «Mijoz nuqtayi nazari bilan ishla». 

Keyinchalik, turli sanoat sohalari – metall, ko‘mir, qog‘oz, shisha – 

kompaniyalari ham marketing konsepsiyasini qabul qila boshladi. 

                                                                 

5

“O’zbekiston milliy ensiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti. Toshkent 2003-y.23-bet. 




18 

 

Xizmat ko‘rsatish sohalari juda sekinlik bilan marketing konsepsiyasini 



qabul qildi. 

Marketing konsepsiyasini o‘zlashtirish oson bo‘lmadi. «Banklar 

bank xodimlari uchun qulay bo‘lgan bir necha soat ochiq, mijozlar 

uchun qulay paytda yopiq bo‘ladi. Tushlik paytida va soat 16 dan keyin 

yopiq bo‘ladi. Mijozni qanoatlantirishga ketadigan xarajatlar va xarajat 

talab qilmaydigan harakatlar talab qilinadi.   

 Marketing konsepsiyasi korxonaning amaldagi yoki rejalashtirila-

yotgan faoliyatining strategik tahlili asosida ishlab chiqilishi kerak. Uni 

ishlab chiqish quyidagi bosqichlardan iborat: 

•  Ichki va tashqi muhitning strategik tahlili. 

•  Korxona va marketing faoliyatining maqsadlarini aniqlash. 

•  Marketing strategiyasiniasoslash. 

•  Kutilgan natijaga erishish uchun tegishli marketing usullarini 

tanlash. 

Marketing va tadbirkorlik borasida jahon amaliyoti marketing 

evolyutsiyasida quyidagi konsepsiyalarni asoslab ko‘rsatdi: 

1. Ishlab chiqarish.  

2. Tovar. 

3. Sotuv. 

4. An’anaviy.  

5. Ijtimoiy – etik. 

6. O‘zaro ta’sir marketingi. 

Bugun boshqaruvda marketing faoliyati bilan shug‘ullana borib, bir 

qancha konseptual yondashuvlarni qo‘llash mumkin: ishlab chiqarishni 

va tovarni mukammallashtirish, tijorat kuchlarini jadallashtirish, 

iste’molchilarga yo‘naltirilgan marketing yondashuvi, ijtimoiy-etik mar-

keting. 

Marketing konsepsiyalarining rivojlanishi bozorning rivojlanish 

bosqichlariga mos keladi. 

Tavsiya qilingan konsepsiyalar barcha davlatlar uchun etalon yoki 

norma bo‘lib xizmat qiladi, degan fikr noto‘g‘ri. Marketing evolyutsiya-

si har bir mamlakatdagi bozor munosabatlarining rivojlanish bosqichiga, 

tadbirkorlik faoliyatining tashkil etilganligiga qarab turlicha bo‘lishi va 

konsepsiyalar ham o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lishi mumkin. 

Marketingning korxona ishlab chiqarish, savdoga oid faoliyatini 

boshqarish tizimi sifatida rivojlanish tarixi bozorning rivojlanishi bilan 

mustahkam bog‘liq. 



19 

 

1.3- jadval 




Download 1.52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   322




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling