Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti "moliya" kafedrasi

 
 
rivojlanish istiqbollarini hisobga olgan holda bozor munosabatlarining talablariga 
asoslanadi.
Zamonaviy soliq tizimi mamlakat hududida amal qiladigan soliqlar 
to’plamidan iborat bo’lib, soliqlarning ko’pligi bilan xarakterlanadi. Soliq 
to’lovchilar daromad solig’idan tashqari yana ko’plab egri (bilvosita) soliqlarni, 
ijtimoiy sug’urtaga ajratmalar, mahalliy soliqlar va yig’imlarni to’laydi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida ijtimoiy ta’minotga yo’naltirilgan mablag’larni 
boshqarish, pensiya va nafaqalarni belgilangan tartibda to’lash, mablag’larni kelib 
tushushi hamda xarajat qilinishi ustidan nazoratni kuchaytirish uchun Pensiya 
fondi va ijtimoiy sug’urta fondlari amal qilmoqda.
Korxonalarni 
ishlab-chiqarish 
salohiyatidan 
samarali 
foydalanishni 
ta’minlash va ularni byudjet daromadlaridagi ulushini ko’paytirish maqsadida 
kelajakda ko’chmas mulkni soliqqa tortish muhim ahamiyatni kasb etadi. 
Bu masalani echish uchun bosqichma-bosqich qator vazifalarni bajarishga 
to’g’ri keladi. Eng avvalo soliq solinadigan bazani aniqlashda asosiy fondlarni 
boshlang’ich qiymatidan emas, «bozor qiymati»dan kelib chiqish kerak.
Bunga erishish katta uslubiy va amaliy tadbirlarni amalga oshirishni talab 
qiladi. Kelgusida bozor qiymatiga asoslangan ko’chmas mulkni soliqqa tortish 
tizimi soliq tizimini takomillashtirish yo’nalishlaridan biri hisoblanadi. Bozor 
qiymati asosida ko’chmas mulkni soliqqa tortish fiskal ahamiyatidan tashqari 
resurslardan samarali foydalanish quroli hamdir. 
Hozirgi kunda mol-mulkka solinadigan soliq, erga solinadigan soliqlarni 
bosqichma-bosqich takomillashtirib, kelajakda ko’chmas mulkka solinadigan 
soliqqa o’tishga sharoit yaratilmoqda. Shuni ta’kidlab o’tish kerakki, AQSh 
byudjeti daromadida mol-mulkka solinadigan soliq 13,1 foizni, O’zbekistonda esa 
bu ko’rsatkich urtacha 3,0% ga yakin salmoqqa ega. Bu to’lovni fiskal ahamiyati 
ham oshib borishi kerak. 2009 yilda huquqiy shaxslar mol-mulkiga solinadigan 
soliq stavkasi 3,5% ni tashkil qildi 
Soliq tizimini takomillashtirish borasida resurs to’lovlarini rolini oshirish, 
mahalliy byudjetlarning daromad bazasini mustahkamlash, soliqqa tortish tizimini 

---