Toshkent shahar pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

Yozuv darslarida ta’limiy o`yinlar
“Yarimta harf”
Bir o`quvchi biron-bir harfni boshlanishini doskaga chizib ko`rsatadi, ammo harflarning nomini aytmaydi. Ikkinchi o`quvchi shu harfni nomini aytib, yozishni davom ettiradi.
“To`g`risini tanlab yoz!”
Doskada 1 ta harf 3-4 xilda yozib qo`yilgan bo`ladi. Shulardan bittasi husnixatga amal qilgan holda yozilgan bo`ladi. Doskadagi o`quvchilar to`g`ri yozilgan variantni topib, qayta yozib ko`rsatadi.
“Harflar adashib qoldi”
Magnit doskaga kesma harflardan so`zlar tuzadilar. Undagi biror harfni o`rni almashtirib qo`yilgan bo`ladi. Yoniga shu predmetni o`zi yoki rasmi osib qo`yiladi. O`quvchiga shu predmetni nomini bir necha marta talaffuz qilishi, bo`g`inlab aytishi tavsiya qilinadi va shundan so`ng adashib qolgan harf o`rniga qo`yiladi.


Mehnat darslarida o`yin vositalari
Maqsad: Mehnat darsi : “Mehmon kutamiz” Bolalarga mehmon haqida tushuncha berish, mehmon kutishda dasturxon bezash, idishlarni yuvishga o`rgatish.
Maktab oshxonasida ikkita stol bezatiladi va “mehmon kutamiz” o`yini o`tkaziladi. Bolalar 4 tadan ikki guruhga bo`linadi. Har bir guruh bolalari idishlarni yuvishlari, vazaga salfetkalarni to`g`ri va chiroyli solib qo`yishlari kerak bo`ladi.
O`yin bolalarda katta qiziqish uyg`otadi. Mehnat o`z-o`ziga xizmat qila bilish ko`nikmalarini va estetik didni shakllantirishga yordam beradi.
Nafaqat o`qish, yozuv, matematika fanlaridan, balki mehnat, rasm, jismoniy tarbiya fanlaridan ham o`yinlar o`tkazish mumkin.


Jismoniy tarbiya
Jismoniy tarbiya fanidan darslarda qo`llash mumkin bo`lgan o`yin elementlari jismoniy tarbiya darslarida ko`proq harakatli o`yinlar o`tkaziladi. Bunda xalq o`yinlaridan, milliy o`yinlardan foydalanish mumkin.
Masalan: “podachi” , “otishma” , “durra” , “qirq tosh” , “to`pni aylana ichiga tushir” , “chaqqonlar” , “chavandoz” , “chillak” kabi o`yinlar o`quvchilarni Vatanni himoya qilishga, chidamlilikka o`rgatadi.
“Eng chaqqon”
O`yinda 6-8 bola qatnashadi. Tekis joyga to`nka yoki kursi, yashik qo`yiladi. Uni to`nka deyiladi. Kim birinchi, kim ikkinchiligi chek tashlab belgilab olinadi. Bolalar to`nka ustiga o`z buyumlarini qator qilib qo`yadilar. Sakrashga ruxsat berilgach 1- bola yugurib kelib sakrayotgan bola o`z buyumini olishga harakat qiladi, olib o`tsa u bir ochko oladi. Ololmasa 0 ochko oladi agar olayotganda buyumini tushurib yuborsa oldingi ochkosidan mahrum bo`ladi.
Bolalar bir necha marta sakrashlari mumkin. Eng ko`p ochko olgan bola g`olib bo`ladi va u “eng chaqqon” deb ataladi.
“Shaharlarga sayohat”
Bu o`yinda 8-12 yoshdagi bolalar qatnashishi mumkin.
O`yin qoidasi quyidagicha: Masalan 20 ta bola bo`lsa ularni besh guruhga bo`lamiz va ularning oldiga doira chizamiz. Har bir doira ichiga bir shaharning nomini yozamiz. Masalan: Namangan, Buxoro, Andijon kabi shaharlar doira ichiga yozilgach, doirachalarga 1 tadan tosh qo`yib chiqamiz. Guruhlarga shaharlarni ko`rib kelining deb topshiriladi. Shundan so`ng barcha bolalar bittadan tosh olib turli shaharlarni aylanib, yana o`z o`rinlariga kelib, qo`llaridagi toshlarni joyiga qo`yadi. Qaysi guruh bolalari toshlarni tezroq doiraga qo`ysa o`sha guruh yutib chiqadi.
Men “diplom oldi” amaliyotida darslarni o`yin elementlaridan foydalanib o`tishga harakat qildim. Masalan: matematika fanidan “qarsak” , “baliq tutish” , “sehrli xaltacha” , “mohir hisobchi” kabi didaktik o`yinlardan foydalandim.
“Qarsak” o`yini . Doskaga 6 ta o`quvchi chiqadi. O`qituvchi ko’paytirish jadvalidan savollar beradi, ya’ni 4 ga bo`linadigan sonlarga o`quvchilar qarsak chalishlari kerak bo`ladi. G`oliblar rag`batlantiriladi.
O`yin orqali o`quvchilarni topqirlik, sezgirlikka, hozirjavoblikka o`rgatiladi.
Amaliyot davomida darslarda o`yin elementlaridan foydalanilsa, dars qanchalik qiziqarli bo`lishiga guvoh bo`ldim.
Xulosa
Pedagogik texnologiyalarni o’quv jarayoniga qo’llab boorish maktabimizda ta’lim- tarbiya jarayonini tashkil etishda muhim asosiy rolni o’ynamoqda,Bu ishlarni amalgam oshirishda asosiy e’tiborni quyidagilarga qaratish lozom deb hisoblaynan;
1.Kuchli ma’muriy rahbarlik.
2.Ichki muhitning yaxshiligi.
3.Tasyanch pedagogik yangiliklarga yonalganlik.
4.O’qituvchilarning o’quvchilardan yiqoriroq natijalarni kutishi uchun asoslar mavjudligi.
5.O’quvchilaro’zlashtirishini nazorat qilish tizimini yaxshilashdan iborat.
Olib borayotgan ishlarimizda asosiy ishtirokchilar o’quvchilar va o’qituv-chilar hisoblanib ,ular o’rtasida qobiliyatlarni shakllantirish ,istedodlarni royobga chiqarish uchun imkoniyatlarni choralari topiladi.
Maktabimizda ta’lim –tarbiya jarayonning samaradorliginioshirish uchun quyidagi masalalarni hal qilishda pedagogik texnologiyalarni qo’llashda quyidagilarga e’tiborga olish kerak deb hisoblaymiz;
-Maktabda ishlarni to’g’ri tashkil qilish va boshqarish.
-O’quv rejalarining turli sharoitlarga moslashganligi.
-Yo’riqnomalarning bevosita berilishi.
-Maktabda o’quvchilarning ta’lim- tarbiya olish imkoniyatini hamda o’quvchilatning ijodiy ishlash imkoniyatlarini kengaytirib boorish;
-Maktabda rag’batlantiruvchan o’quv muhitini ta’minlash;
-Amaliyotda yiqori ko’rsarkichlarga erishish natijalarida tasdiqlangan yangiliklarni tezkor tatbiq etish;
Kutilayotgan natijalatga mos bo’lgan pedagogik texnologiyalarni tanlash ,ta;lim –tarbiya jarayonini amalgam oshirish va muntazam takomillashtirib borishdan iborat deb hisoblaymiz.
Biz o’z pedagogik faoliyatimizda pedagogik texnologiyalarni quyidagi ko’rinishlarda foydalanamiz;
Seminar,trening.individual maslahat berish,korgazmali darslar tashkil etish.
Bir-birimizning ishlarimizni nazorat qilish,kuzatuv, tahlil qilish,metodik yordam berish aspsiy maqsadimiz hisoblanadi.
O”quv yili davomida yaxsi ishlkagan pedagoglarningishlarini metodina kengashlarda,pedagogika kengashlarida ommalashtirib boramiz.
O”quv yilining yaxshi yakunlashimizda o’zvaqtida yo’lqo’ygan kamchiliklarimizni o’zvaqtida tuzatamiz,tegishli chora tabbirlarni qo’llaymiz.


Foydalangan adabiyotlar:

1.”Pedagogik texnologiya asoslari”. J.G’.Yoldoshev,S.A.Usmonov.Toshkent-2004y

2.”Uzluksiz ta’lim” jurnali.
3.”Xalq ta’limi” jurnali.
4. Ta’lim menejmenti lurnali.
5.Boshlang’ich ta’lim jurnali.
6.”Практические пособие”. С.Б.Кульнеевич, Т.П.Локосенина
7.Barkamol avlod orzusi. I .A.Karimov.
8. “Ma’rifat” gazetasi.
9. “Учителъ Узбекистана” газетаси