Toshkent «TafaKKur qanoti»

Kitobxon.Com

---

5
usı pa`nnin` ta`biyat penen ja`miyettegi ornı haqqında mag`lıwmat 
berip, onın` a`hmiyetin bildiredi.
Pa`ndi o`tiwde metodologiyalıq tiykarlar sıpatında V.V.Vinogradov, 
M.N.Shanskiy, L.I.Royzenzon, S.N.Muratov, Sh.Raxmatullaev, I.Ke­
n`esbaev, E.Berdimuratov, S.Naurızbaeva, J.Eshbaev, T.Juma muratov, 
G.Aynazarova, Q.Qoshanov ha`m t.b. miynetlerin atap o`tiw orınlı. 
Pa`ndi oqıtıwdın` tiykarg`ı maqseti qaraqalpaq tilinin` so`zlik 
quramında frazeologizmlerdin` tutqan ornın, olardın` basqa birliklerden 
ma`nileri, quramı, qurılısı, stillik o`zgesheligi, kelip shıg`ıwı ha`m t.b. 
boyınsha ayırmashılıg`ın tu`sindiriw, shegarasın durıs ajıratıwına tiykar 
jaratıw bolsa, wazıypa qaraqalpaq tilinin` frazeologiyalıq sistemasın 
ha`r ta`repleme u`yreniwden ibarat.
«Biz elimizde jan`a a`wlad, jan`a oy­pikir iyelerin ta`rbiyalawday 
juwapkershilikli wazıypalardı orınlawda, birinshi gezekte, a`ne usı 
mashaqatlı ka`sip iyelerine su`yenemiz ha`m tayanamız, erten` ornı­
mızg`a keletug`ın jaslardın` ruwxıy du`n`yasın qa`liplestiriwde olardın` 
xızmeti qanshelli sheksiz ekenligin o`zimiz anıq ko`z aldımızg`a 
keltiremiz»
1
degen edi Prezidentimiz I.A.Karimov. Bul pikirdin` biz 
qaraqalpaq tilin, atap aytqanda, onın` frazeologiya tarawın u`yreniwde, 
oqıtıwda, keleshekte ta`lim­ta`rbiya beriw minnetin alg`an bu`gingi 
student – erten`gi oqıtıwshının` xızmetine qatnaslı ekenin tu`sinemiz. 
O`z ana tilin, onın` so`zlik quramında ayrıqsha o`zgeshelikke iye 
birlik esaplang`an frazeologizmlerdi biliw, onın pedagogikalıq is­
kerlik barısında o`z ornı menen paydalanıw ja`ne oqıtıw oqıtıwshı 
jumısında a`hmiyetli orın tutadı. Usı ko`z­qarastan qaraqalpaq tilinin` 
frazeologiyasın pa`n sıpatında u`yreniw og`ada za`ru`rli.
Qaraqalpaq tilinin` frazeologiyasında sheshimin ku`tip turg`an 
ma`seleler og`ada ko`p: frazeologizmlerdin` leksika­semantikalıq, 
strukturalıq, grammatikalıq, stillik o`zgeshelikleri, etimologiyası 
ha`m t.b. ele de teren`irek izertleniwi za`ru`r. Ulıwma, bunnan bas­
qa da arnawlı u`yreniliwi kerek bolg`an ma`seleler qaraqalpaq ti­
linin` bay frazeologiyalıq materialların jıynawdan ha`m ilim­izert­
1
Каримов И.А. Жоқары мәнаўият – жеңилмес күш. 
Ташкент, 2008, 130­бет
.
Kitobxon.Com

---

6
lew jumıslarının` ob`ektine aynaldırıwdan baslanıwı tiyis. Qara­
qalpaq til biliminde frazeologiyalıq so`z dizbeklerinin` ulıwmalıq 
o`zgeshelikleri haqqında da`slepki pikirler aytılg`an izertlewler, 
ayırım so`zlikler, kandidatlıq jumıslar, toplamlar, maqalalar sanawlı. 
Sonlıqtan, qaraqalpaq tilinin` frazeologiyasında ilimiy ha`m a`meliy 
jaqtan u`yreniliwi tiyis ma`seleler bir tutas tu`rindegi problema bolıp 
esaplanadı.
Qaraqalpaq tilinin` frazeologiyası til biliminin` barlıq tarawları 
menen, sonday­aq, tariyx, logika, psixologiya, etnografiya ha`m t.b. 
ilimler menen baylanısadı. 
Qaraqalpaq tili frazeologiyasın u`yreniw keleshekte qaraqalpaq tili 
boyınsha qa`nigege frazeologizmlerdi tildin` ja`miyetlik xızmetlerinde 
orınlı paydalanıwg`a mu`mkinshilik beredi. Sonın` ushın, studentten 
bul pa`n boyınsha bilimlerdi tolıq o`zlestiriw, za`ru`r bilim ha`m 
ko`nlikpelerge iye bolıw talap etiledi.
2
2
218­бетке қараңыз.