Тошкент тиббиёт академияси


Download 122 Kb.
bet5/8
Sana23.04.2023
Hajmi122 Kb.
#1388496
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
1.Reaktiv artritlar

ПСОРИАТИК АРТРИТ
Псоритик артрит (ПА) псоритик артропатия, артропатик псориаз –псориаз билан боғлиқ бўлган ҳолда кечувчи бўғимларнинг сурункали яллиғланиш касаллиги. СНСА гурухига киради.
Тарқалиши. Касаллик хар хил ёшда келиб чиқиши мумкин. Кўпинча хаётнинг учинчи ва тўртинчи декадасида пайдо бўлади. Ахолининг 2% псориаз билан касалланган. Псориазга чалинган беморларнинг 5-10% да псориатик артрит кузатилади ва аёлларда хамда эркакларда бир хил тақалиши мумкин.
Этиопатогенез. Хозирги кунга қадар сабаби аниқланмаган. Тери ва бўғим синдромларнинг ривожланиши механизми ўхшаш. Псориаз ривожланиши ва кечишида генетик, иммунологик, мухит факторлари ахамиятга эга. Қонда кўпинча А ва J иммуноглобулинлар миқдориошган бўлади. Псориатик артритнинг ривожланишида инфекция, вирус ва травманинг ахамияти борлиги тахмин қилинади.
Патоморфология.ПА да синовит юзага келиши ревматоид артрит синивити юзага келишига ўхшаш.
Клиника. Касалликда артрит юзага келгунга қадар тез чарчаш, умумий ахволи ёмонлашуви, уйқу бузилишимиалгия, артралгия, баъзида тана харорати кўтарилиши ва озиш кузатилади. Бўғимда яллиғланишсиз оғриқлар йиллар давомида безовта қилиши мумкин. Кўпинча қўл панжаси ва проксимал фалангалар аро бўғимлари, тизза бўғимлари, кам холларда оёқ панжаси майда бўғимлари ва елка бўғимлари зараланади. Гохида тендовагинит, бўғимларда яллиғланишга хос оғриқлар, эрталабки карахтлик бўлиши мумкин.
Псориатик артритнинг 5 клиник шакли фарқланади.
(moll s.m.h. wreght v, 1973)

  1. ассиметрик олигоартрит.

  2. дистал фалангалараро бўғимлар артрити.

  3. ревматоидсимон симметрик артрит.

  4. мутилланган (кинғир-қийшиқ) артрит.

  5. псориатик спондилоартрит.

70% холларда псориатик артрит ревматоид артритда зараланмайдиган бўғимлар, яъни қўл панжаси 1 бармоқ фалангалар аро ва 5 бармоқ проксимал фалангалараро бўғимларини зарарлантирувчи моно- ёки олигоартрит кўринишида кечади, ва яна қўл панжасининг битта бармоғининг барча бўғимларининг зарарлантирувчи аксиал ёки ўқли (осевой) артрит шаклида кечади. Баъзида тендовагинит сосискасимон характерга эга бўлиб, қизғиш ёки кўкимтир қизғиш рангда бўлади. Кўпинча тирноқларнинг псориатик зарарланиши (псориатик онихия) билан бирга дистал фалангалараро бўғимлар зарарланади. Кам холларда (5%) бошқа майда бўғимларнинг ревматоидсимон зарарланиши кузатилади. Бутоньер ёки оққуш бўйни типидаги контрактура ва деформация, қўл панжаси бармоқлари ульнар девиацияси кузатилади.
Мутилланган артрит қўл ва оёқ бармоқлрининг қинғир-қийшиқ жарохатланишига олиб келади. 5% холларда умуртқа поғонаси жарохатланиб, бу беморларни Бехтерев касаллиги билан фарқлаш қийин бўлиб қолади, чунки бу беморларда ҳам илтижо қилувчи қомати пайдо бўлиб HLA-В 27 мусбатлиги аниқланади. Лекин касаллик жараёни умуртқа поғонасини зинапоясимон зарарламасдан балки хар хил жойидан бошланиб бир томонлама сакроилеит бўлиши мумкин. Умуртқа поғонаси харакатининг чекланиши нисбатан камроқ бўлади.
Псориатик артритда мушак-фасциал оғриқлар, тендовагинит, энтеропатия, ахиллобурсит, трохонтеритлар безовта қилади. Ахиллобурситда товон пайининг узилиши билан товон суягининг махаллий остеопорози кузатилади. Коньюктивит, иридоциклит, эписклерит кузатилади. 15-20% беморларда бўғимлар зарарланиши тери синдромидан олдин бошланиши мумкин. 10% холларда тери ва бўғим синдроми бир вақтда бошланади. Тери синдромини даволаганда бўғим синдромида хам ижобий динамика кузатилади. Кам холларда псориатик артритнинг ёмон сифатли шакли учрайди. Бу холда гектик иситма, трофик бузилишлар, озиш, кучли оғриқли ва анкилозга учраган тарқалган полиартрит, лимфоаденопатия, спондилит, юрак, буйрак, асаб тизими ва кўз зарарланиши кузатилади.
Лаборатор текширишда ўзига хос ўзгаришлар йўқ, лекин кўпинча серомукоид, СРО, альфа-2-глобулин мқдори ва ЭЧТошиши кузатилади. Рентгенологик текширишларда асимметрик кузатилади, эрта босқичларда остеопороз, думғаза-ёнбош бирлашмасининг торайиши, қўл ва оёқ панжаси бўғимларда деструктив процесс кучлилигидан хатто бўғимлар орасидаги тирқишларнинг кенгайганлиги аниқланади. Шу белгилар билан псориатик артрит ревматоид артрит ва бошқа бўғим касалликларидан фарқланади.
Кечиши. Қўзиш ва ремиссия даври алмашиб туради. Кўп холларда яхши кечади. Ёмон сифатли вариантидагина касаллик оғир кечади. Псориатик артрит хомиладорликка қарши кўрсатма бўла олмайди.
Диагностика. Псориатик артрти ташхиси қуйидаги белгилар бўлишига касосланади: терининг псориатик жарохатланиши, тирноқларнинг ангишвонасимон зарарланиши, ассиметрик моно-, ёки олигоартрит, аксиал артрит, жараёнга дистал фалангалараро бўғимлар ва ревматоид артртитдаги “мустасно” бўғимларининг чалиниши, ассиметрик сакроилеит. Тери зарарланиши бўлмасдан артритнинг ўзига хос клиник синдромлари бўлганда псориаз тошмасисиз ҳам диагноз қўйиш мумкин.
Қиёсий ташхис. РА, подагра, Рейтер синдроми, Бехтерев касаллиги, ШБОА, системали склеродермия билан қиёсий ташхис ўтказилади.
Даволаш. Яллиғланган бўғимлар ичига ГКСлар инекцияси.бўғимичига юбориш учун узоқ таъсир қилувчи ГКСларни (дипроспан, метипред, кеналог) қўллаш мақсадга мувофиқ. Агар терининг игна санчиш жойлари псориаз пилакчалари билан қопланган бўлса, у холда псориаз пилакчаларини йўқотиш учун кортикостероидли мазлардан (флуцинар, лоринден, целестодерм) бирини кечқурунга суртиб боғлаб қўйилади. Асосан 3-4 муолажадан кейин эпидермис пўстлоқлари кучаяди ва тери игна санчиш учун хавфсиз бўлиб қолади. Шу билан бирга ностероид яллиғланишга қарши воситалардан (волтарен, ортофен, диклофенак, индометацин) бири буюрилади. Ремиссияга эришилмаган тақдирда олтин препаратлари (кризанол, тауредон, миокризин, ридаура) буюрилади. Клиник ремиссияга эришилгандан кейин инъекциялар ораси аста-секин узайтирилади. Базис воситалардан сульфасалазин ёки салазопиридазин кунига 2 гр, метотрексат хафтасига 7,5-10 мг. Метотрексатни сульфасалазин ёки тилла препаратлари билан биргаликда ҳам қўллшаш мумкин бўлади. Адабиётларда циклоспорин А нинг самарали натижалари тўғрисидаги маълумотлар бор. Булардан ташқари Т-активин, плазмоферез, гемосорбция, шифобахш жисмоний тарбия, физиотерапия (гидрокортизон фонофорези, парафин ва балчиқ аппликациялари) сульфид ёки радонли ванналар билан даволашда яхши асамара бўлмаса синовэктомия қилинади.



Download 122 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling