Toshkent tibbiyot akademiyasi Termiz filliali 101b-guruh talabasi Sa’dullayev Odilbekning gistalogiya fanidan mustaqil ishi

Toshkent tibbiyot akademiyasi Termiz filliali Davolash ishi-2 fakulteti 101b-guruh talabasi Gulmurotov Dalir ning gistalogiya fanidan mustaqil ishi.

Mavzu:Fibroblastlarning jarohatning bitishi va chandiq hosil bo’lishidagi ro’li.

Reja;

1Fibroblastlarning jarohatning bitishi va chandiq hosil bo’lishidagi ahamiyati.

2.Jarohatning bitish mexanizmidagi fibroblastlarning ahamiyati.

3.xulosa

• .

Fibroblastlar— (lot. fibra — tola, yunon. blastos — kurtak) biriktiruvchi to‘qima ning asosiy hujayra elementlaridan hisoblanadi. Fibroblast yirik (20 m km ga yaqin) notoʻgʻri shakldagi hujayra boʻlib, qobigʻi bir talay uzun o‘simtalar hosil qiladi. Sitoplazma chegarasi faqat elektron mikroskopdagina aniq koʻrinadi. Fibroblast sitoplazmasida ikki qism: tashqi — ektoplazma va ichki — endoplazma tafovut qilinadi.
Ektoplazma faqat gialoplazmadan iborat boʻlib, ochroq boʻyaladi. Endoplazma esa yadro atrofidagi hujayra organellari va kiritmalari joylashgan toʻqroq boʻyalgan qismdir. Fibroblast yadrosi yirik, choʻzinchoq shaklda boʻlib, oʻzida asosan mayda euxromatin tutadi. Kam dififerensiallashgan fibroblastlar yadrosida bir yoki bir nechta yadrocha uchraydi. Hujayra differensiallanishi davomida yadrochalar yoʻqolib boradi. Hujayra sitoplazmasining submikroskopik tuzilishi ham differensiallanish darajasiga bogʻliqdir. 

• Kam differensiallashgan fibroblastlarda hujayra organellalari hali unchalik taraqqiy etmagandir. Differensiallanish davomida fibroblastlar sintez qobiliyatiga ega boʻlgan aktiv hujayralarga aylanadi. Sitoplazmada juda yaxshi rivojlangan endoplazmatik toʻr, Golji kompleksi, mitoxondriyalarni, lizosomalarni koʻrish mumkin. Gistoximiyaviy analiz hujayra sitoplazmasida mukopolisaxaridlar kompleksi, glikogen, ribonukleoproteid va fermentlar borligini koʻrsatdi. Fibroblastlar sitoplazmasida, asosan, soxta oyoqlarda (psevdopodiylarda) diametri 6—7 nm mikrofibrillalar yoki qisqaruvchi ipchalar joylashadi.

• Hujayra sitoplazmasida mikronaychalar ham boʻlib, ularning diametri 20—25 nm ga teng. Mikronaychalar hujayra yuzasining turgʻunligini belgilaydi. Fibroblastlar oddiy sharoitda harakatsiz boʻlib, faqat m uayyan sharoitlardagina harakat qila oladi. Hujayra sitoplazmasi pufakchalarga boy, ular asosan hujayra qobigʻi invaginatsiyasi hisobiga hosil boʻladi va pinotsitoz vazifasini bajarishi mumkin. Fibroblast sitoplazmasida lipid donachalar, multivezikulyar tanachalar va hatto miyelin tuzilmalar ham uchrab turadi. Biriktiruvchi toʻqimada turli darajada yetilgan fibroblast hujayralari uchrashi mumkin. Ular kam differensiallashgan yosh fibroblastlar, yetuk fibroblastlar va fibrotsitlarni oʻz ichiga oladi.

• Fibroblastlarning asosiy vazifasi hujayradan tashqaridagi matritsaning doimiy prekursorlarini ajratish orqali biriktiruvchi to'qimalarning strukturaviy yaxlitligini saqlashdir. Fibroblastlar hujayradan tashqari matritsaning barcha tarkibiy qismlarining kashshoflarini, birinchi navbatda er osti moddasi va turli xil tolalar.

• Hujayradan tashqari matritsaning tarkibi biriktiruvchi to'qimalarning fizik xususiyatlarini aniqlaydi.a
• Birlashtiruvchi to'qimalarning boshqa hujayralari singari, fibroblastlar ham ibtidoiy moddadan olinadi mezenxima.

•  Shunday qilib ular oraliq filaman oqsilini ifoda etadilar vimentin, ularni farqlash uchun marker sifatida ishlatiladigan xususiyat mezodermal kelib chiqishi.[5] Shu bilan birga, ushbu test o'ziga xos emas, chunki yopishqoq substratda in vitro o'stirilgan epiteliya hujayralari ham bir muncha vaqt o'tgach vimentinni ifoda etishi mumkin.

• Aksincha, ayrim hollarda fibroblastlar mezenximaldan epiteliy o'tishiga (MET) o'tib, quyuqlashgan, qutblangan, yon tomondan bog'langan haqiqiy epiteliya varag'iga aylanib epiteliyani keltirib chiqarishi mumkin. Ushbu jarayon ko'plab rivojlanish vaziyatlarida kuzatiladi (masalan.

• nefron va notocord rivojlanish), shuningdek jarohatni davolash va shish paydo bo'lishida.
• Fibroblastlarning tuzilishi hujayraning holatiga qarab o'zgaradi, bundan tashqari, bu hujayralar vazifasiga va joylashgan joyiga qarab har xil bo'ladi. Fibroblastlar ikkita holatni taqdim etish bilan tavsiflanadi; bittasi faol va bittasi harakatsiz.

• Shuning uchun, faol holatda ular fibroblastlar va faol bo'lmagan holatlarda fibrotsitlar deyiladi. Fibroblastlar va fibrotsitlar navbati bilan yosh hujayralar va etuk hujayralar sifatida ham tanilgan. Biroq, ular odatda har qanday holatga murojaat qilish uchun bir-birining o'rniga fibroblastlar deb nomlanadi.

•  Fibroblastlar ikkita holatni taqdim etish bilan tavsiflanadi; bittasi faol va bittasi harakatsiz. Shuning uchun, faol holatda ular fibroblastlar va faol bo'lmagan holatlarda fibrotsitlar deyiladi.

•  

Fibroblastlar va fibrotsitlar navbati bilan yosh hujayralar va etuk hujayralar sifatida ham tanilgan. Biroq, ular odatda har qanday holatga murojaat qilish uchun bir-birining o'rniga fibroblastlar deb nomlanadi.

• Xulosa:
• Fibroblastlarning asosiy vazifasi hujayradan tashqaridagi matritsaning doimiy prekursorlarini ajratish orqali biriktiruvchi to'qimalarning strukturaviy yaxlitligini saqlashdir. Fibroblastlar hujayradan tashqari matritsaning barcha tarkibiy qismlarining kashshoflarini, birinchi navbatda er osti moddasi va turli xil tolalar.