Тошкент тў£имачилик ва енгил саноат институти

Birinchidan, axborotlarning mafkuradan mutlaqo xoli bo‘lishini nazarda tutgan holda aholi hamda jamiyatning xolisona, haqqoniy va xilma-xil axborotlariga ehtiyojini o‘rganish va qoniqtirish;
Ikkinchidan, mamlakat aholisini, shuningdek, chet el jamoatchiligini O‘zbekistonning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy-madaniy hayotida sodir bo‘layotgan o‘zgarishlar to‘g‘risida keng xabardor qilish va hokazolar.
Aytish mumkinki, 1996-yilda respublikada ommaviy axborot vositalarining jamiyatdagi rolini oshirishga qaratilgan muhim amaliy choralar ko‘rildi.Shu 1996-yilning may oyida O‘zbekiston ommaviy axborot vositalarini demokratlashtirish va qo‘llab-quvvatlash ijtimoiy-siyosiy jamg’armasi tashkil qilindi.Bu ommaviy axborot vositalari vakillarining mustaqil o‘zini o‘zi boshqaruvchi, hukumatga qarashli bo‘lmagan ijtimoiy xayriya tashkiloti hisoblanadi.
Jamg’arma o‘z ishini O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga muvofiq, “O‘zbekiston Respublikasi jamoat hirlashmalari to‘g‘risida” gi Qonun, “Axborot olish erkinliklari va kafolatlari”, “Jurnalistlik faoliyatini himoya qilish to‘g‘risida” qonunlar va boshqa normativ hujjatlar asosida tashkil qiladi.
Jamg’arma o‘z faoliyatida quyidagi vazifalarni bajaradi:
— ommaviy axborot vositalari amaliy faoliyatida demokratik jarayonlarni yanada rivojlantirish uchun zarur sharoitlarni yaratish, jurnalistlar faoliyatini aktivlashtirish, gazetalar, jurnallar, radio va televideniyening moddiy-texnika bazasini rivojlantirish va mustahkamlash, bozor munosabatlariga o‘tish sharoitida ularga moliyaviy yordam ko‘rsatish;
— ijodiy faoliyatda demokratik tamoyillarni joriy etish;
— demokratiya va so‘z erkinligining chinakam institutlari sifatida matbuot organlari roli va nufuzini kuchaytirish;
— jurnalistlarning huquqiy, ijtimoiy, siyosiy va ijodiy huquqlarini, qadr-qimmatini, ularning davlat va jamoat organlari oldidagi, ommaviy axborot vositalarining ta’sischilari va noshirlari oldidagi manfaatlarini himoya qilish;
— mulkchilikning barcha shakllaridagi ommaviy axborot vositalarini rivojlantirish yo‘li bilan O‘zbekistonda erkin demokratik axborot muhitini vujudga keltirish;
— g’oyaviy yo‘nalishi turlicha bo‘lgan nashrlarda, radio va televideniyeda ishlovchi jurnalistlar hamkorligini ta’minlash;
— ommaviy axborot vositalari xodimlarining har qanday vaziyatda o‘z fikrlarini erkin ifodalash, axborotlarni qonunlar bilan man etilmagan usullarda tarqatish huquqini ta’minlash;
— ommaviy axborot vositalari faoliyatini takomillashtirish yuzasidan tegishli davlat idoralariga takliflar kiritish;
— qonunda belgilangan tartibda chet el ommaviy axborot vositalari bilan aloqalarni mustahkamlash, respublika matbuot vakillarining kasb mahoratini oshirish va tajriba almashish maqsadida ularning xorijiy mamlakatlarga xizmat safarlarini uyushtirish.
Vazirlar Mahkamasining yangi jamg’arma tuzishni qo‘llab-quvvatlash yuzasidan qabul qilgan qarorida ommaviy axborot vositalarining faolligini oshirish, ularning demokratiya va so‘z erkinligining haqiqiy minbari sifatidagi o‘rni va ahamiyatini kuchaytirish, matbuot yangi tafakkurni shakllantirishning ta’sirchan vositasiga, odamlar fikr va irodasining xolis ifodachisiga aylanishi uchun ularning erkin tayyorlanishi va tarqalishini ta’minlash zarurligi alohida uqtiriladi.Hukumat erkin, demokratik axborot manbalarini yaratish maqsadida davlatga qarashli bo‘lmagan. mustaqil nashrlar va axborot organlari tarmog’ini kengaytirish masalasini kun tartihiga qo‘ymoqda.
Bularning hammasi O‘zbekistonda demokratik jarayonlar izchillik bilan rivojlanayotganidan dalolat beradi.Mamlakat iqtisodiyoti Mustaqillikning oltinchi yilida barqaror tus oldi.Yangi jamiyatimizning jahon andozalariga mos keladigan shakl-u shamoyili qad rostladi.Endi uni demokratik tamoyillar bilan mazmunan boyitish, g’oyaviy jihatdan chuqurlashtirish zarur.
Matbuot chin ma’noda mamlakat ijtimoiy-siyosiy, madaniy-ma’naviy hayotining faol ishtirokchisi, yangiliklar jarchisi, ezgu ishlar da’vatkori, jamoatchilik fikrining xolis ko‘zgusiga aylanishining o‘ziga xos shart-sharoitlari ham bor, albatta.
Matbuot va so‘z erkinligini tanlagan har bir jamiyat boshidan kechirishi va amal qilishi muqarrar bo‘lgan talablar bor.Bu eng avvalo hamma uchun birday manfaatli bo‘lgan mas’uliyat hissi, javobgarlik tuyg‘usi.
Haqiqiy erkinlik yuksak intizom, qat’iy talab, fuqarolik mas’uliyati, qonunlar ustuvorligidir.
1996 yil 19 dekabr kuni Prezident devonida respublika ommaviy axborot vositalarini demokratlashtirish va qo‘llab-quvvatlash jamg’armasi vakillari qabul qilindi.Unda mamlakat rahbari hugungi kunda O‘zbekiston matbuoti oldida turgan eng dolzarb vazifalar haqida to‘xtalar ekan, mamlakatimiz istiqloli va ravnaqi, milliy va tafakkurni shakllantirish xalqimiz g‘ururi va iymon-e’tiqodining qay darajada mustahkamligiga har jihatdan bog’liq ekanini alohida ta’kidladi.
Shuningdek, jamiyatda bozor iqtisodiyoti munosabatlari shakllanayotgan bir paytda ma’naviyatni mustahkamlash hamda ma’rifatparvarlikni keng targ‘ib etish lozimligi va bunda matbuotning roli katta ekani alohida qayd etildi.
Uchrashuvda “Inson ozod va hur tugiladi va shunday yashashi lozim, — dedi Birinchi Prezident Islom Karimov. — Buning uchun esa u ana shu oliy ne’matni asray va ardoqlay bilishi kerak.Xalqimiz ruhan to‘la qayta uyg‘ongan taqdirdagina bu qadriyatlar hayotimizdan mustahkam o‘rin oladi”.
Ushbu uchrashuv chog’ida jamg’arma faoliyatini yanada jonlantirish, uning “Hurriyat” nomli yangi gazetasini nashr etish, milliy matbuot markazi faoliyatini yo‘lga qo‘yish bilan bog’liq masalalar ham ko‘rilib chiqildi.
O‘zbekislon Respublikasida 2008-yil holatiga 967 ta ommaviy axborot vositasi: ulardan 681 tagazeta, 189 ta jurnal, 4 axborot agentligi, 51 ta telestudiya, 14 ta radiostudiya bundan tashqari 49 ta kabel televideniyesi, 464 ta elektron axborot vositasi yoki Internet faoliyati ko‘rsatib turibdiki, bu mamlakatimizda OAV larni faoliyat yuritishi uchun, fuqarolarning axborot olish, axborot uzatish, so‘z va e’tiqod erkinligini amalga oshirishlari uchun yaratilganligidan dalolat beradi.
Birinchi Prezident I.A.Karimov Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senatining 2005 yil 28 yanvardagi qo‘shma sessiyasidagi ma’ruzasida O‘zbekistonda demokratik yangilanishlar jarayonini chuqurlashtirish va fuqarolarning erkinliklarini ta’minlashning g’oyat muhim sharti bo‘lgan ommaviy axborot vositalarini rivojlantirish uchun demokratik andozalarni joriy etish bo‘yicha aniq va izchil choralarni amalga oshirish zarurligiga alohida e‘tibor berdi.“Bu boradagi asosiy vazifa — mamlakatimizda islohotlarni chuqurlashtirish jarayonining muhim tarkibiy qismi bo‘lmish matbuot, televideniye, radio faoliyatini yanada liberallashtirish, ularning mustaqilligi va erkinligini ta’minlashdan iborat”, deb alohida uqtirdi.
Mazkur ma’ruza da belgilangan vazifalarni amalga oshirish yuzasidan Birinchi Prezident I.A.Karimov 2005 yil 10 martdagi “Jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni islohot etish va modernizatsiyalash maqsad va vazifalarini amalga oshirish Dasturi to‘g‘risida” qaror qabul qildi.Qaror bilan “Ommaviy axborot vositalari faoliyatini demokratlashtirish sohasidagi islohotlarning ustuvor yo‘nalishlarini amalga oshirish Konsepsiyasi” tasdiqlandi.Boshqacha qilib aytadigan bo‘lsak bu — sohaga oid qonunchiligimiz bazasini xalqaro demokratik andozalar asosida qayta ko‘rib chiqish va mustahkamlash vazifasi belgilangan muhim Konsepsiyadir.
Shu bilan birga bir qator yangi me’yoriy hujjatlar ham qabul qilindi.Jumladan:
— OAV vakillarini vakillik va ijro organlarida doimiy akkreditatsiyadan o‘tkazish vositasida jurnalistlarning davlat idoralarining faoliyatidan xabardor bo‘lib turish, vaqtida kerakli axborotlar olish hamda ularni tezkorlik bilan jamoatchilikka yetkazish imkonini beradi,
Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarida hamda fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari rahbarlarining brifinglar o‘tkazish tartibi bir tomondan davlat organlarining jamoatchilik bilan aloqalarini mustahkamlaydi, ikkinchi tomondan ularning faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini o‘rnatishga asos bo‘ladi;
— O‘zbekiston respublikasi Prezidenti huzuridagi davlat va jamiyat qurilishi akademiyasi qoshida “Ommaviy axborot vositalari xodimlarining malakasini oshirish kurslari” ning tashkil etilishi jurnalistlarimiz, OAV rahbarlarini, jurnalistikamizning saviyasini oshirish, jurnalistlarning sohaga oid zamonaviy texnologiyalarni joriy etish, tezkorlik, xolislik, dadillik tamoyillarini qollashni o‘rganishga sharoit yaratadi. Eng muhimi sohaning kadrlar tarkibini kuchaytirish imkoniyatini kengaytiradi;
— “Ommaviy axborot vositalarini qo”llab-quvvatlash va rivojlantirish sohasiga mahalliy, xorijiy va xalqaro tashkilotlar hamda jismoniy shaxslarning mablag‘larini jalb etish tartibi” ning ishlab chiqilishi bir tomondan hozirda iqtisodiy muhtoj lekin vatanparvar ruhdagi OAV qaddini tiklashga, erkin va samarali faoliyat ko‘rsatishi uchun qonuniy asos bo‘lib xizmat qiladi, ikkinchi tomondan bu sohada boqimandalik, qaramlik, sotqinlik, xiyonat kabi illatlarning oldini olishga imkon yaratadi;
— milliy axborot bozorida haqiqiy raqobatni hosil qilish, monopoliya yoki yakka hokimlikka yo‘l qo‘ymaslik choralari ko‘rildi.
Me’yoriy hujjatlar OAV ni ro‘yxatdan o‘tkazishni birmuncha soddalashtirish, axborot mahsulotlarini monitoring qilish, tahririyatlarning xato va kamchiliklarini o‘z vaqtida ko‘rsatib, ularni qonunbuzarlik illatlaridan saqlab qolish, shu bilan birga jurnalistlarning o‘z kasbiy faoliyatlarini qonun talablariga mos ravishda amalga oshirish uchun mas’uliyatlarini kuchaytirishni ham nazarda tutadi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005 yil 16 noyabrdagi Farmoni bilan “O‘zbekiston mustaqil bosma ommaviy axborot vositalari va axborot agentliklarini qo‘llab-quvvatlash jamoat fondi” tashkil topdi.Undan ko‘zda tutilgan maqsad mamlakatimizda mustaqil, o‘zini o‘zi ta’minlaydigan, zamonaviy demokratik talablarga javob beradigan, mulk shaklidan qat’i nazar, har qanday bosma ommaviy axborot vositalarini shakllantirish jarayonini qo‘llab-quvvatlash, ularning moddiy-texnika bazasi va kadrlar salohiyatini mustahkamlashga ko‘maklashishdan iborat qilib ko‘rsatildi.