Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika universiteti sport va chaqiriqqacha harbiy ta

2.3. Taktik tayyorgarlik maqsadi va vazifalari

Texnikaning ma'nosi shundaki, sportchi o'zining eng yaxshi tomonlarini raqiblarga qarshi eng yuqori samaradorlik bilan ishlatishni o'rganadi. Bu erda barcha imkoniyatlar muhim: jismoniy, psixologik va texnik.
Taktik tayyorgarlik asoslari sportchining xulq-atvori va uning harakat rejasining uning asosiy sifatlari va bilimlarining rivojlanish darajasiga mos kelishini nazarda tutadi. Bugungi kunda bunday texnika nafaqat individual texnikalar va raqibning imkoniyatlarini tahlil qilishni, balki o'z kuchlarini butun raqobat mashqlari majmuasida oqilona taqsimlash qobiliyatini ham o'z ichiga oladi. Bundan tashqari, muhim nuances - bu niyatlarning niqobi va raqibga psixologik ta'siri. Jamoaviy sport turlarida tahlil va harakat metodologiyasi alohida sport turlaridan biroz farq qiladi. Masalan, futbolchilarning taktik tayyorgarligi maydonda to'g'ri joylashish, muayyan vaziyatlarda o'zini tutish, sheriklar bilan uyg'unlasha olish, ma'lum sxemalarda o'ynash va hokazolarga bog'liq. Yakkaliklarda individual dasturga ko'proq e'tibor beriladi. Taktikani tanlashda intizom muhim rol o'ynaydi. Metodikaning vazifalari ko'nikma va ko'nikmalarni shakllantirish, tananing imkoniyatlarini yaxshilash (cho'zish, moslashuvchanlik), umumiy bilimlarni o'zlashtirish, diqqatni bir harakatdan ikkinchisiga bir zumda o'tkazish qobiliyatini rivojlantirish, tez chizishni o'z ichiga oladi. duel paytida xulq-atvorni shakllantirish, mos texnikani modellashtirish va h.k.
Sport va taktik tayyorgarlik - aniq musobaqa faoliyati jarayonida kurashning oqilona shakllarini o'zlashtirishga qaratilgan pedagogik jarayon. U quyidagilarni o'z ichiga oladi: tanlangan sport turi taktikasining umumiy qoidalarini, hakamlik texnikasi va musobaqalar reglamentini, eng kuchli sportchilarning taktik tajribasini o'rganish; bo'lajak musobaqalarda o'z taktikangizni shakllantirish ko'nikmalarini egallash; taktik tuzilmalarni amaliy o'zlashtirish uchun o'quv va nazorat musobaqalarida zarur shart-sharoitlarni modellashtirish. Uning natijasi sportchi yoki jamoaning muayyan darajadagi taktik tayyorgarligini ta'minlashdir. Taktik tayyorgarlik turli texnikalardan foydalanish, ularni amalga oshirish usullari, hujum, mudofaa, qarshi hujum taktikasini tanlash va uning shakllarini (individual, guruh yoki jamoaviy) chambarchas bog'liqdir.
Taktik tayyorgarlikni amaliy amalga oshirish quyidagi vazifalarni hal qilishni o'z ichiga oladi: duelning yaxlit ko'rinishini yaratish; raqobatbardosh kurashning individual uslubini shakllantirish; ratsional usullar orqali qabul qilingan qarorlarni qat'iy va o'z vaqtida amalga oshirish; va raqibning xususiyatlarini, atrof-muhit sharoitlarini, hakamlikni, raqobat vaziyatini, o'z holatini va boshqalarni hisobga olgan holda harakatlar.
Sportchining yuqori taktik mahorati tayyorgarlikning texnik, jismoniy va ruhiy jihatlarining yaxshi darajasiga asoslanadi. Sport va taktik mahoratning asosini taktik bilim, malaka, malaka va taktik fikrlash sifati tashkil etadi.
Taktik tayyorgarlikning ikki turi mavjud: umumiy va maxsus. Umumiy taktik tayyorgarlik tanlangan sport turi bo‘yicha sport musobaqalarida muvaffaqiyatga erishish uchun zarur bo‘lgan bilim va taktik ko‘nikmalarni egallashga qaratilgan; maxsus taktik tayyorgarlik- aniq musobaqalarda va aniq raqibga qarshi muvaffaqiyatli chiqish uchun zarur bo'lgan bilim va taktik harakatlarni o'zlashtirish.
Taktik tayyorgarlik - sportchining sport turining xususiyatlarini, individual xususiyatlarini, raqiblarining imkoniyatlarini va yaratilgan tashqi sharoitlarni hisobga olgan holda kurash jarayonini malakali qurish qobiliyatidir.
Sportchining taktik tayyorgarlik darajasi uning sport taktikasi vositalari, shakllari va turlarini o'zlashtirganlik darajasiga bog'liq.
Taktika vositalari - bu barcha taktik usullar va ularni amalga oshirish usullari.
Taktikalar quyidagilardan iborat:
Individual (taktik usullarni bitta sportchi tomonidan bajarish);
Sportchilarning alohida guruhlari taktikasi (guruh taktikasi);
Jamoa taktikasi (bir jamoaning barcha sportchilari tomonidan bajariladi).

Xulosa
Xulosa qilib aytgandan bu esa eng avvalo sportchilarni tayyorlashda o’quv mashg’ulot jarayonini rejalashtirishga katta ahamiyat qaratish, olimpiya sport turlari bo„yicha milliy terma jamoalarning asosiy va zahira tarkibidagi iqtidorli sportchilarni tanlash, sportchi va murabbiylarni moddiy ta‟minotini yaxshilash, respublika va xalqaro musobaqalarda samarali ishtirok etish hamda mamlaktimiz terma jamoalarini tayyorlashda pedagogik-psxilogik, tibbiy va texnik-taktik jihatdan tayyorlashning barcha muammolarani hal etishga alohida ahamiyat berish kerak.
Shunday qilib, texnik va taktik ko‘nikmalarni shakllantirish tayyorgarlik va yetakchi mashqlardan boshlanadi, texnik mashqlarda davom etadi, taktik mashqlarda, mashg‘ulotlarda, nazorat o‘yinlarida va musobaqalarda eng yuqori ifodaga erishadi. Zamonaviy jamoaviy sportda yuqori tezlikdagi o‘yinning rivojlanishi va taktik kombinatsiyalarning murakkablashuvi aniq tendensiyaga ega. Shu sababli, sportchini o‘yinchilarning (o‘zining va raqibining) maydondagi joylashishini, to‘p (shayba) parvozining pozitsiyasi va yo‘nalishini baholashga, sheriklar, raqiblarning harakatlarini bashorat qilish, mavjud vaziyatni tezda tahlil qilish va eng maqsadga muvofiq harakatni tanlab, uni samarali bajarish va niyatni amalga oshirishga o‘rgatish ayniqsa muhimdir.