Toshkent xalqaro moliyaviy boshqaruv va texnologiyalari universiteti

“Tabiiy resurslar. Muhit va ekologik omillar”
Mavzusidagi
TOSHKENT XALQARO MOLIYAVIY BOSHQARUV VA TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
TAQDIMOTI
Psixologiyada boshqarish mumammosi
Guruhlarda rahbarlik va liderlik. Boshqaruv uslublari
Rahbarlik sifatlari. Qaror qabul qilish
Rahbar faoliyatida uchraydigan nuqsonlar
01
02
03
04
MAVZUSINING REJASI
Rahbarlik qobiliyatlari
05
MAVZUGA KIRISH
Oxirgi yillarda inson omiliga e’tiborining ortib borishi munosabati bilan boshqarish psixologiyasi masalalariga ham qiziqish kuchaydi. Shu asosda psixologiyaning maxsus bo’limi boshqarish psixologiyasi paydo bo’ldi. Boshqarish psixologiyasi psixologiyaning shunday tarmogiki, u boshqaruv faoliyati bilan bog’liq bo`lgan muammolarni, shaxs va shaxslar guruhi tomonidan boshqa guruhlar faoliyatini samarali tashqil etish va birgalikdagi faoliyatini amalga oshirishning psixologik mexanizmlarini o’rganadi.
Boshqarish muammolari ham bir qancha fanlar tomonidan o’rganiladi, jumladan, falsafa, tarix, iqtisod, huquqshunoslik va psixologiya uning o’ziga xos tomonlarini ochish bilan shug’ullanadi. Psixologiya boshqarishning ham ob’ekti, ham sub’ektini o’rganadi. Psixologik tadqiqotlarda o’rganiladigan olimlar jamoasi, alohida shaxs, ularning psixologik holatlari, ulardagi ayrim jarayonlar va vazifalari boshqaruv ob’ekti deb aytiladi. Boshqaruvning sub’ekti o’rganilganda esa odatda boshqaruvchi shaxs yoki odamlar guruhi nazarda tutiladi.
GURUHLARDA RAHBARLIK VA LIDERLIK
Guruhlardagi o’zaro munosabatlar yo’qoridan pastga yoki aksincha, bo`lib guruh a’zolarining konkret mavqelari, boshlik bilan buysunuvchilar o’rtasidagi munosabatlarini o`z ichiga oladi. Bu borada "lider" va "boshlik" tushunchalari o’rtasidagi farqlar haqida gapirish lozim.
lider asosan guruhdagi shaxslararo munosabatlarni boshqarsa, rahbar-shu guruhdagi rasmiy munosabatlarni boshqaradi;
liderlik kichik guruhlargagina xos bo`lgan xodisa bo’lsa, rahbarlikning xak-huquqlari katta guruhlar doirasida ham sodir bo`lishi, amalga oshirilishi mumkin;
agar liderlik stixiyali, betartib jarayon bo’lsa, rahbarlik maqsadga qaratilgan, jamiyatda ishlab chiqilgan normalar, tartiblar asosida saylovlar okibatida sodir bo`ladigan xodisadir;
liderlik rahbarlikka nisbatan vaqtinchalik xodisa bo`lib, guruh a’zolarining kutishlari, ularning kayfiyatlari, faoliyat yo’nalishiga qarab, uzoqrok muddatda yoki qisqa muddatda ro’y beradi;
B. D. Parigin bu ikki tushunchani farklab shunday yozadi:

LIDERLIK USLUBLARI HAQIDA TUSHUNCHAv

LIDERLIK USLUBLARI HAQIDA TUSHUNCHAv

Har bir lider yoki boshlik o’zicha individual va qaytarilmasdir. Buning boisi har bir boshlik o`z ish faoliyatini, boshqaruv faoliyatini o’ziga xos tarzda tashqil etishidadir. Ijtimoiy psixologiyada boshqaruv sohasida batafsil o’rganilgan muammolardan biri turli boshqaruv uslublaridir. Bu sohada nemis olimlari G. Gibsh, M. Forverg, rus olimlari V. D. Parigin, L. N. Umanskiy, M. YU. Jukov va boshqalarning ishlari ayniqsa diqqatga sa’zovordir. Barcha ilmiy tadqiqotlarni umumlashtirgan holda Ijtimoiy psixologiyada kabo’l qilingan uch asosiy boshqarish uslublariga harakteristika berib, chiqamiz. Bu uch uslub avtoritar, demoqratik va liberal ish usulublaridir.

AVTORITAR RAHBAR

AVTORITAR RAHBAR

Avtoritar rahbar barcha ko’rsatmalarini ishchanlik ruxida, aniq ravshan keskin oxangda xodimlarga yetkazadi. Muloqot jarayonida ham xodimlarga nisbatan duk-pupisa, keskin ta’kiklash kabi kat’iy oxanglardan foydalanadi. Uning asosiy maqsadlaridan biri - qanday Yo’l bilan bo’lsada, o`z xukmini o’tkazish. Uning nutki ham aniq va ravon doimo jiddiy tusda bo`ladi. Biror ish yuzasidan xodimlarni maktash yoki ularga ja’zo berish, tankid qilish sof sub’ektiv bo`lib, bu narsa boshlikning kayfiyatiga va usha shaxslarga nisbatan shaxsiy munosabatiga bog’liq.

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati:

1. Karimov I.A. Yuksak malakali mutaxassislar – taraqqiyot omili.T. O`zbеkiston. 1995. 22-23 bеt.
2. Sh.N. Zaynuddinov. I.U.Murakaеv. Mеnеjment asoslari. Toshkеnt Moliya 2007.
3. S.S. Qosimov., Mo`minov N.A. Rahbarlik qobiliyati va boshqaruv malakalari. Prеpring T. 2001. 56 bеt.
4. Narzulla Boymurodov “Rahbar psixologiyasi”. T. “Yangi asr avlodi”, 2007 yil
5. Boliyev A. Rahbar ma`naviyati. T.: “Ma`naviyat”, 2002. – 32 b.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !