Toshknet Davlat Iqtisodiyot Universiteti

Toshknet Davlat Iqtisodiyot Universiteti

Moliya asoslari

Khabibullaev Khayotillo mek-82a

Moliya bozori va stavkalari

Reja:

• Moliya bozori bu nima
• Moliya bozori turlari
• Foiz stavkalari

Moliya bozori — oldi-sotdi obyekti pul yoki pulga tenglashtirilgan qogʻoz bilan bogʻliq boʻlgan bozor. Bu bozorda moliya mablagʻlarini vaqtincha haq toʻlab ishlatish yoki ularni sotib olish yuzasidan munosabatlar olib boriladi, shuningdek, pul mablagʻlarini jamgʻarganlardan qarzga oluvchilarga oʻtishi taʼminlanadi. Ortiqcha mablagʻlarga ega boʻlgan xoʻjalik subyektlari oʻz moliyaviy resurslarini mablagʻlarga muhtoj subyektlarga taklif qiladi. Moliya bozori banklarda, fond birjasida va auksionlarda oʻtkaziladi

Moliyaviy bitimlar xarakteriga qarab, MBni turkumlashning bir necha usullari mavjud. Qaytarish tamoyili boʻyicha moliya bozori 2 ga ajraladi:

• Qarz majburiyatlari (isteʼmolni koʻndiradigan pul).
• Kapital (mulk) bozori.

Qarz majburiyatlari bozorida pul vaqtincha qarz sifatida bozorga chiqadi va olingan pul shaxsiy isteʼmol uchun ishlatiladi. 

Kapital (mulk) bozorida qoʻyilgan puldan daromad olish huquqi sotiladi va sotib olinadi.

Bu bozorda mablagʻlar kapital sifatida ishga solinib, foyda keltiradi. Shuni hisobga olgan holda kapital bozorini 2 boʻgʻinga ajratish mumkin: 

Ssuda kapitali bozori va qimmatli qogʻozlar bozori. Ssuda kapitali bozori — pul shaklidagi kapitalning foiz toʻlash sharti bilan qarzga berilishidir. Bu bozorda qisqa muddatli majburiyatlar muomalada boʻladi. Bular, asosan, davlat va banklarning majburiyatlari hisoblanadi. 

Qimmatli qogʻozlarning birlamchi va ikkilamchi bozorlarida aksiya, obligatsiya, veksel va boshqa oldi-sotdi qilinadi.

Moliya bozorlari belgilaydigan ko'plab saralash bosqichlari mavjud. Ammo, asosan, ular ichida beshta asosiy xususiyat mavjud:

• Moliya bozorlari belgilaydigan ko'plab saralash bosqichlari mavjud. Ammo, asosan, ular ichida beshta asosiy xususiyat mavjud:
• Moslashuvchanligi: ular talab va taklif qonunida yuz beradigan uzluksiz o'zgarishlarga moslashishga qodir ekanliklari ma'nosida.
• Erkinlik: chunki moliyaviy aktivlarni sotib olishda ham, sotishda ham (har birining bitim bilan yuzma-yuz bo'lish imkoniyatidan tashqari) to'siqlar mavjud emas.
• Genlik: chunki biz bozor haqida gapiramiz, unda aktivlar hajmi qancha ko'p bo'lsa, shuncha katta bo'ladi.
• Chuqurlik: Yuqoridagilar bilan bog'liq holda, u aktivlarda qanchalik ko'p bo'lsa, sotuvlar soni ko'payadi va u erda ko'proq odamlar va kompaniyalar joylashadi.
• Shaffoflik: chunki siz faoliyat yuritmoqchi bo'lgan moliya bozori to'g'risida ma'lumotni osongina olishingiz mumkin.
• Moliyaviy bozorlarni tasniflash oson, ammo buning natijasida har xil o'lchovlarga ko'ra har xil turlar mavjud. Masalan, taxminan:
• Birlamchi moliyaviy bozorlar: Shuningdek, ular emissiya deb ataladi, ular qimmatli qog'ozlar chiqariladigan joy, masalan, davlat qarzlari, korporativ obligatsiyalar va boshqalar.
• Ikkilamchi bozorlar: shuningdek, muzokara deb nomlangan. Ularda birlamchi bozorning bir qismi bo'lgan moliyaviy aktivlarni sotish amalga oshiriladi. Eng yaxshi tanilganlaridan biri bu fond bozori, ammo yana yangitdan boshlanadigan ko'plab narsalar mavjud.