Tosnkent moliya instituti u. K. Yakubov, yo. S. Ilxamova, M. I. Azizova elektron tijorat

VII. Tashqi iqtisodiy faoliyat qoidalari va normalarini 
birlashtirish, 
turli 
mamlakatlarda 
texnik 
jihozlarning 
parametrlarini standartlashtirish. 
20-asrning 80-yillarga qadar xalqaro mahsulotlarni taqsimlashda 
turli xil milliy standartlar mavjud edi. Tashqi iqtisodiy faoliyat 
qoidalarini birxillashtirish bo‘yicha choralar ko‘rish, shu jumladan 
chegara o‘tish joylarida bojxona jarayonlarini o‘tishni soddalashtirish 
zarur edi. Xalqaro tarqatish markazlari yaratildi, saqlash omborlari 
G’arbiy Yevropa iqtisodiyotining integratsiyasi kontekstida jamlangan, 
aloqa liniyalarining qadoqlash, harakatlanuvchi tarkibi va texnik 
parametrlari birlashtirilgan, transportning yangi texnologiyalari 
(masalan, intermodal) va ma’lumotlarga ishlov berish, avtomatik o‘qish 
tizimlari va yuklarni manzili. 
Logistikaning shakllanishi va rivojlanishiga quyidagi tendensiyalar 
yordam berdi:
• iqtisodiyotga bozor munosabati;
• faoliyatning turli sohalarida logistika menejmenti imkoniyatlari 
va modellarini tushunish; 
• ma’lumotlarni qayta ishlash va uzatish, ishlab chiqarishni 
mexanizatsiyalash va avtomatlashtirishning texnik vositalarini 
rivojlantirish darajasi. 
Raqamli logistikani rivojlanishi internet texnologiyalarining 
rivojlanishidan kelib chiqqaan holda izohlash mumkin. Afsuski, 
O‘zbekistonda logistika hanuz rivojlanish bosqichida, u rivojlanayotgan 
sohadir, G‘arbda esa allaqachon rivojlangan logistika operatsiyalari 
kompaniyaning raqobatbardoshligini oshirish uchun turli yo‘llar bilan 
takomillashtirilmoqda. O‘zbekistonda faqat bir nechta korxonalar 
korxonaning tarkibiy xarajatlarini va logistika tarkibiy qismlarini 
hisobga olgan holda ishlarni tashkil qilishni o‘zgartirishga va ularga 

---

22 
katta e’tibor berishni o‘zgartirish zarurligini sezishdi. G‘arbda, fanning 
evolyutsion rivojlanishining uzoq yo‘li (bir necha o‘n yilliklar) tufayli 
logistika korxona raqobatining omillaridan biri bo‘lib, bozorda 
muvaffaqiyatli hayot kechirishning kalitiga aylandi. So‘nggi yillarda 
ishlab chiqilgan integrallashgan logistika konsepsiyasi, shuningdek, 
sotuvchining bozordan iste’molchilar bozoriga bosqichma-bosqich 
yo‘naltirilishi G‘arbda zamonaviy logistika rivojlanishining muhim 
nuqtalariga aylandi. Raqobatbardosh ustunliklarni rivojlantirishga 
alohida e’tibor qaratilgan bo‘lib, ulardan biri axborot logistikasini 
rivojlantirish, kompaniyaning bozor mavqeini mustahkamlash uchun 
Internet texnologiyalaridan foydalanish hisoblanadi. Hozircha umumiy 
rivojlanish ham, axborot xizmatlari bozorining rivojlanishi ham G‘arb 
bozori darajasiga yetish uchun yetarli emas. Xususan, bizning 
mamlakatimizda Internet texnologiyalaridan foydalanish G‘arbda 
bo‘lgani kabi rivojlanmagan va Internetdan logistika sohasida, umuman 
tashkilotlar faoliyatida foydalanish hali ham o‘zining yoshligidadir.