Товар – пул муносабатлари. Товар хўжалиги

5-илова.
Товарнинг ижтимоий қиймати уни ишлаб чиқаришда талаб этилаган ижтимоий-зарурий вақт билан аниқланади.
Ижтимоий-зарурий иш вақти – бу ишлаб чиқариш ижтимоий нормал шароитларда ва жамиятнинг меҳнат қобилияти ва интенсивлигининг ўртача ҳолатида товарни тайёрлашга сарфланган вақт.
Меҳнатнинг икки ёқлама характеридан келиб чиқувчи товарнинг икки хил хусусияти
Аниқ меҳнат
Абстракт меҳнат
Меҳнат
Ижтимоий нафлилиги
Товар
Ижтимоий қиймати
Ижтимоий зарурий нафлилик
Талабга мос миқдордаги товар
Ижтимоий зарурий меҳнат
Товар қиймати миқдорига таъсир этувчи омиллар
Омиллар
Меҳнат унумдорлиги
Меҳнат интенсивлиги
Меҳнат унумдорлиги ошишига таъсир кўрсатувчи омиллар
Меҳнат унумдорлиги ошишига таъсир кўрсатувчи омиллар
Меҳнат қуролларининг ривожланиши даражаси ва самарадорлиги
Фан ва техника тараққиёти даражаси
Ишчининг малака
даражаси
Фан ва техника ютуқларини ишлаб чиқаришга жорий этиш даражаси
Табиий шароитлар
Ишлаб чиқаришнинг тўпланув даражаси
Товар нархининг ижтимоий қийматидан четга
чиқиш шарт-шароитлари
Талаб= таклиф бўлган ҳолда: нарх = қиймат.
Талаб > таклиф бўлган ҳолда: нарх > қиймат.
Талаб < таклиф бўлган ҳолда: нарх < қиймат.
Товар хўжалигининг вужудга келиши ва амал қилинишининг
ижтимоий-иқтисодий асослари
Товар хўжалигининг вужудга келиши ва амал қилинишининг ижтимоий-иқтисодий асослари
Ижтимоий меҳнат тақсимоти ва ихтисослашув
Хусусий мулкнинг вужудга келиши ва ривожланиши
Ишлаб чиқарувчиларнинг иқтисодий жиҳатдан бир-биридан алоҳидалашуви

Асосий жиҳатлар	Натурал хўжалик	Товар хўжалиги
1. Моддий неъматларни ишлаб чиқариш мақсади	Шахсий эҳтиёжларни қондиришда фойдаланиш	Бошқа товарларга айирбошлаш, бозорда олди-сотди қилиш
2. Ишлаб чиқариладиган маҳсулот таркибининг аниқланиши	Эҳтиёжлар ва имкониятлардан келиб чиққан ҳолда олдиндан аниқланади	Бозордаги муайян талаб ва ишлаб чиқарувчининг хусусиий манфаати асосида аниқланади
3. Истеъмолчини ўзига жалб этиш учун кураш	Бундай кураш мавжуд эмас	Бундай кураш мавжуд ва товар хўжалигининг ривожланиши билан кучайиб боради
4. Ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг истеъмол қилиниши даражаси	Барча ишлаб чиқарилган маҳсулотлар тўлалигича истеъмол қилинади	Ишлаб чиқарилган маҳсулотлар айрим турлари ва қисмларининг сотилмай қолиши, яъни истеъмол килинмаслиги
5. Ишлаб чиқариш жараёнида ишчи кучининг иштирок этиш тамойиллари	Ишлаб чиқариш жараёнида фақат ўзининг ва оила аъзоларининг ишчи кучидан фойдаланилади	Ишлаб чиқариш жараёнида ёлланма ишчи кучидан ҳам фойдаланиш мумкин