Tovar moddiy zaxiralar chiqib ketishining hisobi va auditi

XULOSA VA TAKLIFLAR 
Tovar-moddiy zahiralar chiqib ketishi va uni hisobini tashkil etishda asosiy 
e’tiborni sub’ektga tegishli bo’lgan tovar-moddiy zahiralari, shu jumladan,
yo’ldagi va qayta ishlashga berilgan, ishlanadigan, qayta ishlanadigan, ishlab 
chiqarish va boshqa xo’jalik maqsadlari uchun ishlatiladigan mehnat buyumlari,
xom-ashyo va materiallar, aylanma mablag’larning tarkibi, miqdori, harakati, 
ularni tayyorlash, sotib olish, ularni baholash va qayta baholash jarayonlari
to’g’risidagi ma’lumotlarni umumlashtirishning tartib qoidalarini chuqur 
o’rganishga qaratish talab etiladi. O’rganish jarayonida tovar-moddiy
zahiralarining tarkibi, holati, harakati, miqdori, sotib olinishi yoki ishlab 
chiqarilishi, baholash va qayta baholash tartiblariga e’tibor berish lozim.
Buxgalteriya hisobining ma’lumotlari o’zida mahsulotning tannarxini kamaytirish 
imkoniyatlarini – moddiy boyliklardan unumli foydalanish, sarflar me’yorini
pasaytirish, tovar-moddiy qiymatliklarning talabga javob beradigan darajadagi 
saqlash va qo’riqlash va boshqalar to’g’risidagi ma’lumotlarni umumlashtirishi
lozim.

Shuningdek, korxonalarda tovar-moddiy zahiralarni chiqib ketishi va

ularning sof sotish qiymati hisobini takomillashtirish yuzasidan bitiruv malakaviy 
ishi yakunida quyidagi takliflar va tavsiyalarni ishlab chiqildi:
1. Milliy iqtisodiyot korxonalari uchun tovar-moddiy zahiralarning to’g’ri 
baholanishi va uning auditini tashkil etishning ahamiyati hamda bu mavzuga oid
muammolarning mohiyati ochib berildi, shuningdek bu sohaga oid xorijiy davlatlar 
tajribasi o’rganildi.
2. Tovar-moddiy zahiralar baholanishi va uning auditini tashkil etish 
bo’yicha ishlab chiqilgan xalqaro va milliy standartlar qiyosiy tahlil etildi.
3. O’zbekistonda tovar-moddiy zahiralarni baholashning kontseptual asoslari 
va uning auditini takomillashtirish bo’yicha tegishli xulosa va takliflar ishlab
chiqildi. 
4.Tovar
moddiy

zahiralarini

baholashda 
buxgalteriya
hisobining 
ehtiyotkorlik tamoyili hamda BHMS №4 talablariga katta e’tibor qaratish;

---

---

69

5.Buxgalteriya hisobining xalqaro amaliyotida tovar-moddiy zaxiralarni sof
sotish qiymatini baholash usullaridan foydalanishni kengaytirish, masalan 
zaxiralarning umumiy hajmi usuli bo’yicha amalga oshirish;
6.Tovar-moddiy zaxiralarining ishlab chiqarishga to’g’ri sarflanishi hamda 
ularni sarflash me’yorlariga rioya qilish ustidan uzluksiz nazorat olib borish;
7.Hisobotda tovar-moddiy zaxiralarining sof sotish qiymati bo’yicha aks 
ettirish lozim.
Tovar-moddiy zaxiralaridan foydalanish samaradorligini oshirish maqsadida 

quyidagilar e’tibor berish lozim:

*

mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmini ko’paytirish;

*

chiqarilayotgan mahsulot sifatini oshirish va turlarini ko’paytirish;

*

tovar-moddiy zaxiralar tuzilishini maqbullashtirish;

*

me’yordan ortiqcha ishlab chiqarish va tayyor mahsulot zaxiralarini,

shuningdek, tugallanmagan ishlab chiqarish hajmlarini kamaytirish; 
*

chiqarilayotgan mahsulot talabi va taklifini o’rganishni yaxshilash; 

*
tovar-moddiy zaxiralarini qabul qilish, saqlash va etkazishni to’g’ri 

tashkil etish lozim.

BMIda ko’rilgan masalalar va takliflar o’rganilayotgan mavzuni yanada 
chuqurroq o’rganishni va takomillashtirishni taqozo etadi. Uylaymizki bu taklif va
mulohozalar tovar-moddiy zahiralar chiqib ketishi hisobi va uning auditini yo’lga 
qo’yish va takomillashtirishda muhim manba hisoblanadi.

---

---

70