Tovush nurlantirgichning konstruktsiyasi va ishlash printsipi

ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI AVTOMOBILSOZLIK FAKULTETI MSMSM YO`NALISHI 3-BOSQICH 04-20 GURUH TALABASI OBIDOV SHUKURULLONING O'LCHASH USULLARI VA VOSITALARI FANIDAN TAYYORLAGAN LABORATORIYA QAYTA O`ZLASHTIRISHI

Tovush tebranishlarini havoda yutilishini òrganish

TOVUSH NURLANTIRGICHNING KONSTRUKTSIYASI VA ISHLASH PRINTSIPI

Tovush nurlantirgichning konstruktsiyasi va ishlash printsipi

• Ma’lumki, har qanday akustik o’lchashlarni amalga oshirishda qo’llaniladigan signalni va o’lchash qurilmasini ish rejimini oldindan tanlab olish muhim ahamiyat kasb etadi. SHu nuqtai nazardan akustik o’lchashlarda garmonik, chastota bo’yicha modulyatsiyalangan, oq shovqin va impulьs signallari qo’llaniladi. Ma’lum bir signalni tanlab olishda yuqorida ko’rib chiqilayotgan muammoni hamma jixatlari-texnikaviy, iqtisodiy va amaliy tomonlari xisobga olinishi darkor.
• Yuqorida aytib o’tilgan signallardan biri-bu garmonik signal bo’lib, uning vaqt bo’yicha o’zgarish tenglamasi quydagicha aniqlanadi:

SHuni aytish kerakki, akustik protsesslarda signalning turi asosan o’lchash natijalariga interferentsion hodisalarning ta’siri juda kichik bo’lishi nuqtai nazardan tanlab olinadi, binobarin, bu xodisalar to’g’ri va qaytgan tovush to’lqinlari bilan bog’langan. Tajribalar shuni ko’rsatadiki, chegaralangan muhit va flyuktatsiya jarayonlari mavjud bo’lgan sharoitlarida o’lchashlarning soni katta bo’lishini ta’minlash kerak.

• SHuni aytish kerakki, akustik protsesslarda signalning turi asosan o’lchash natijalariga interferentsion hodisalarning ta’siri juda kichik bo’lishi nuqtai nazardan tanlab olinadi, binobarin, bu xodisalar to’g’ri va qaytgan tovush to’lqinlari bilan bog’langan. Tajribalar shuni ko’rsatadiki, chegaralangan muhit va flyuktatsiya jarayonlari mavjud bo’lgan sharoitlarida o’lchashlarning soni katta bo’lishini ta’minlash kerak.
• Ma’lumki, uncha katta bo’lmagan masofalarda tovush tebranishlari sferik to’lqin tarqalish qonuni bo’yicha tarqaladi, chunonchi, bunda tovushning bosimi masofaga teskari propotsional bo’ladi. Agarda tovush nurlantirgichi bilan qabul qiluvchi qurilma orasidagi masofa tovush kaytaruvchi element bilan nurlantirgich orasidagi masofadan ancha kichik bo’lsa, u holda to’g’ri chiziqli yo’nalishda tarqaluvchi signal qaytuvchi signaldan katta bo’ladi.