Трансформаторлар

Salt (yuksiz) ishlash vektor diagrammasi.
Tok, kuchlanish va boshqa o‘zgaruvchilarni kompleks shaklida vektorlar bilan ifodalash mumkinligi transformator-larni hisoblash va ular ishini tavsiflashda ancha qulayliklar yaratadi.
Transformatorning yukli ishlash vektor diagrammasi.
Transformatorlarni almashinish sxemalari va vektor diagrammalari
Reja
Transformatorlarning elektr tarmoqlarda vazifasi.
Transformatorlarning aktiv va induktiv qarshiliklari.
Qisqa tutash va salt yurish isroflari.
TRANSFORMATORNING TASHQI TAVSIFI VA FOYDALI ISHLASH KOEFFISIYeNTI (F.I.K.)
Hamma elektr mashinalari singari, transformatorlarda xam f.i.k. deb, transformatorning aktiv quvvat birligida (ya’ni kilovatt, yoki vatt) tarmoqqa uzatilayotgan (ikkilamchi) quvvati R2 ning unga keltirilayotgan birlamchi (shu birlikdagi) quvvat R1 ga nisbatiga aytiladi.
Transformatorning tashqi tavsifi deb birlamchi kuchlanish va yuk xarakteri o‘zgarmas bo‘lgandagi
bog‘lanishiga aytiladi
bo‘lganda, kuchlanish pasayuvi
bo’ladi.
Agar РМ – chulg‘amlar misidagi, Рп – po‘latdagi quvvat isrofi bo‘lsa, Р1қР2+РП+РМ va
Transformatorlarning maksimal FIK η = 0,95 ÷ 0,97
Past kuchlanishli chulg‘am yuqori kuchlanishli chulg‘amning bir qismini tashkil qilgan transformator avtotransformator deyiladi. U pasaytiruvchi va yuksaltiruvchi transformator bo‘lishi mumkin.
Avtotransformatorlarning umumiy kamchilligi shuki, yuqori past kuchlanishli zanjirlar bir-biriga elektrik bog‘langan-ligi natijasida past kuchlanish zanjiri yuqori kuchlanish ostida qolar ekan.
welding transformer
Kuchlanish transformatori deb yuqori kuchlanishli birlamchi chulg‘amning o‘ramlari soni W1 nisbatan ko‘p bo‘lib, tarmoqqa parallel ulanadi, ya’ni o‘lchanadigan kuchlanish bevosita ta’sir ettiriladi. Ikkilamchi chulg‘amning o‘ramlari soni W2 nisbatan kam bo‘lib, unga voltmetr, vattmetr, schyotchik va boshqa asboblarning kuchlanish g‘altaklari ulanadi.
Tokni o‘lchash transformatori
Kuchli toklarni kuchsiz tokka aylantirishda tok transformatorlari ishlatiladi. Bunday transformatorlar birlamchi chulg‘amining o‘ramlari soni ko‘p bo‘lmay, asosiy elektr zanjiriga ketma-ket ulanadi va o‘lchanadigan tok u orqali o‘tadi. Ikkilamchi chulg‘amning o‘ramlari soni nisbatan ko‘p bo‘lib, unga o‘lchov asboblari (ampermetr, vattmetr, schyotchiklarning tokli g‘altaklari) ketma-ket ulanadi.
Uch fazali transformatorlar, asosan, uch fazali tok tizimlarini transformasiyalash uchun ishlatiladi. Uch fazali transformator umumiy po‘lat o‘zakka ega bo‘lib, alohida fazalarning toklari hosil qilgan barcha magnit oqimlari ana shu o‘zak bo‘ylab tutashadi.
Transformatorlar ishlashi jarayonida ular shikastlanganda (avariya) yoki ta’mirlash ishlarini olib borganda iste’molchini elektr energiyasi bilan uzluksiz ta’minlash masalasi turadi. Buni amalga oshirishda ikki (yoki undan ko‘p) transformatorlarni parallel ulash usuli keng qo‘llaniladi. Undan tashqari, bunday ulash natijasida parallel ishlayotgan transformatorlarning sonini o‘zgartirib, ularning maksimal f.i.k. lari bilan, hamda ularning har birini optimal ishlashlarini ta’minlash mumkin.
Transformatorlar parallel ulanganda, ular har birining birlamchi chulg‘amlari ta’minlovchi tarmoqqa, ikkilamchi esa iste’molchining tarmog‘iga ulanadilar
Transformatorlarning parallel ishlash sxemasi.