Transport mahsuloti birligi uchun tarif stavkasini hisoblash

2.2.4. Transport vositasining 1 soatlik ishlashi uchun doimiy xarajatlarning umumiy miqdori

Transport vositasiining 1 soatlik ishlashi uchun doimiy xarajatlarning umumiy miqdori teng bo'ladi

3. 
   Tannarxning kalkulyatsiyasi va tarkibi. Mahsulot birligi tannarxini hisoblash.
   

3.1. O'zgaruvchan va doimiy xarajatlarni hisoblash
Kalkulyatsiya - mahsulot birligiga har bir xarajat moddasi bo'yicha xarajatlar miqdori. O'zgaruvchan va doimiy xarajatlarni hisoblash 2-jadvalda keltirilgan
(2-bandga muvofiq hisob-kitob natijalari).
2-jadval

T/r	Xarajatlar	O'zgaruvchan xarajatlar, so'm/km	Doimiy xarajatlar, so'm/soat
1	Yoqilg’i xarajatlari	X	-
2	Moylash va tozalovchi materiallar uchun xarajatlar	X	-
3	Texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash xarajatlari	X	-
4	Shinalarni qayta tiklash va ta'mirlash xarajatlari	X	-
5	Transport vositasining amortizatsiyasi	X	X*)
6	Ustama xarajatlar	-	X
7	Haydovchi ish haqi	-	X
	Jami	X	X

*) Agar amortizatsiya to'g'ri chiziqli usulda hisoblansa.
3.2. Yillik xarajatlar miqdori va tannarx tarkibi
Tannarx tarkibi - bu umumiy xarajatlardagi individual xarajatlarning foizda yoki xususiy nisbati (3-jadval).
3-jadval

T/r	Xarajatlar moddasi	Mahsulot birligiga to'g'ri keladigan qiymat	Ko'rsatkich	Yillik xarajatlar, so'm.	Tannarx vositasii, %
1	Yoqilg’i harajatlari	X	Lumum	X	X
2	Moylash va tozalovchi materiallar uchun xarajatlar	X		X	X
3	Texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash xarajatlari	X		X	X
4	Shinalarni qayta tiklash va ta'mirlash xarajatlari	X		X	X
5	Transport vositasining amortizatsiyasi	X		X	X
	JAMI o'zgaruvchilar xarajatlar	X		X	X
6	Ustama xarajatlar	X	ASish yil	X	X
7	Haydovchilar ish haqi	X		X	X
8	Transport vositasining amortizatsiyasi*)	X		X	X
	JAMI doimiy xarajatlar	X		X	X
	Umumiy xarajatlar	-	-	X	100%

Eslatma: har bir xarajat moddasi uchun yillik xarajatlar miqdori har bir moddaning qiymatini (p.2) tegishli hisoblagich L_umum yoki _{ish yil} ga ko'paytirish yo'li bilan olinadi.

3.3. Tannarx kalkulyatsiyasi


Tannarx kalkulyatsiyasi 1 t, 1 tkm, 1 km, 1 soat uchun tuziladi. (4-jadvalga muvofiq)

4-jadval

T/r	Xarajatlar moddasi	Yillik Xarajatlar miqdori, so'm	Mahsulot birligi tannarxi, so'm.
			1 t	1 tkm	1 km	1 soat
1	Yoqilg’i harajatlari	X	X	X	X	X
2	Moylash va tozalovchi materiallar uchun xarajatlar	X	X	X	X	X
3	Texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash xarajatlari	X	X	X	X	X
4	Shinalarni qayta tiklash va ta'mirlash xarajatlari	X	X	X	X	X
5	Transport vositasining amortizatsiyasi	X	X	X	X	X
6	Ustama xarajatlar	X	X	X	X	X
7	Haydovchilar ish haqi	X	X	X	X	X
8	Transport vositasining amortizatsiyasi *) (doimiy xarajatlarga kiruvchisi)	X	X	X	X	X
	JAMI	X	X	X	X	X
	1-banddan havola		Qt	Ptkm	Lumum	ASish yil

*) Eslatma: har bir mahsulot birligining tannarxi har bir modda bo'yicha yillik xarajatlar miqdorini 1-bandga muvofiq tegishli umumiy ko'rsatkichning yillik qiymatiga bo'lish yo'li bilan olinadi. (ishlab chiqarish tonnada, tonna-kilometrda, umumiy masofa, ishdagi avtomobil-soatlar).

3.4. Mahsulot birligiga tannarxni bevosita hisob bo'yicha hisoblash (T_bir)

Mahsulot birligi tannarxi - mahsulot birligiga to‘g‘ri keluvchi xarajatlar.

bu yerda: - yillik xarajatlar;
Q_t - ishlab chiqarish hajmi.

1 tonna yuk tashish tannarxi (T_t)

1 tonna-kilometr tannarxi (T )

1 km masofa tannarxi (T_km)

1 soat ekspluatatsiya tannarxi (T_soat)



Hisoblash natijalarini 7-jadval natijalari bilan solishtiring.


3.5. Texnik va ekspluatatsion ko'rsatkichlar orqali mahsulot birligi tannarxini hisoblash

1 tonna yuk tashish tannarxi

bu yerda,

1 tonna-kilometr tannarxi

tannarx 1 km masofa uchun

1 soat uchun ekspluatatsiya tannarxi

Birlik tannarxini hisoblash natijalari barcha hisoblash usullari uchun mos kelishi kerak.

4. Transport mahsulotlari birigi uchun tarif stavkasini xisoblash. (N_bir)

Tovarlarni tashish uchun tariflarni belgilashning eng keng tarqalgan usuli bu - haqiqiy ishlab chiqarish xarajatlari bo'yicha usulidir.

bu yerda, F_bir - mahsulot birligiga foyda.

Mahsulot birligiga olinadigan foyda joriy rentabellik darajasidan kelib chiqib aniqlanadi (R_atk)

Misol uchun, agar rentabellik 10% bo'lsa, unda

Shuning uchun N_bir ni quyidagicha ifodalash mumkin:

Bu yerda, -rentabellik koeffitsiyenti
Shunday qilib,
1 tonna uchun tarif N_t = Xt * K_r
1 tkm uchun tarif N_tkm = X_tkm x K_r
1 km uchun tarif N_km = X_km x K_r
1 soatlik tarif N_soat = X_soat x K_r

5. Asosiy moliyaviy ko'rsatkichlarni hisoblash


5.1 Xarajatlar (X) - korxonaning yillik xarajatlarining umumiy summasi


Yuk tashish xarajatlari X_yuk quyidagicha aniqlanadi:



natija mos kelishi kerak


5.2 Daromad (D)
Daromad - mahsulot sotishdan olingan pul mablag'lari.
Dt - yuklarni tashishdan olingan daromad quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:

Har bir ishlab chiqarish birligi uchun tariflardan foydalanib, daromadni aniqlaymiz
natija mos kelishi kerak



5.3. Foyda (F)

Foyda - bu daromadlar va xarajatlar o'rtasidagi farq F=D-X

5.4. Korxonaning rentabelligi R_ATK

Rentabellik - bu foydaning korxonaning umumiy xarajatlariga nisbati, %.

ATK iqtisodiyoti fanidan


Kurs ishi uchun topshiriq quyidagi shaklda beriladi:
VARIANTLAR

Variant	Yuk nomi	Transport vositasi	Yuk ko’tarish qobiliyati, t	Yuklarning sinfi	Yuk ko‘taruvchan- likdan foydalanish koeffitsiyenti	Yillik yuk tashish hajmi, Q, t	Tashish o‘rtacha masofasi, lyuk , km	Masofadan foydalanish koeffitsiyenti, β	Avtomobillarni ishga chiqarish koeffitsiyenti, αich	Ish vaqti Tish, soat	Ortish-tushirish vaqti, soat
1	Akkumulyator baklari	KAMAZ-65207	15,0	1	1	10 000	23	0,63	0,80	8,2	1
2	Alyuminli buyumlar	KRAZ-257	12,0	3	0,6	12 000	25	0,68	0,90	8,5	0,83
3	Ventilyatorlar	KAMAZ-65207	15,0	4	0,5	15 000	30	0,73	0,85	9,0	1
4	Gaz plitalari	KRAZ-257	12,0	4	0,5	14 000	35	0,64	0,78	9,2	0,83
5	Dvigatellar	KAMAZ-65207	15,0	2	0,8	11 000	33	0,76	0,82	8,0	1
6	Yog’och eshiklar	KRAZ-257	12,0	2	0,8	16 000	30	0,74	0,86	8,1	0,83
7	Kafel	KAMAZ-65207	15,0	3	0,6	20 000	24	0,66	0,78	8,8	1
8	Kir yuvish mashinalari	KRAZ-257	12,0	2	0,8	20 000	28	0,67	0,88	8,4	0,83
9	Kir yuvish poroshoklari	KAMAZ-65207	15,0	2	0,8	26 000	32	0,77	0,89	8,5	1
10	Kondensatorlar	KRAZ-257	12,0	2	0,8	16 000	30	0,68	0,92	8,3	0,83
11	Oboylar, har xil	KAMAZ-65207	15,0	1	1	23 000	34	0,78	0,77	8,2	1
12	Po’lat troslar	KRAZ-257	12,0	1	1	15 000	36	0,76	0,75	8,9	0,83
13	Sovunlar, har xil	KAMAZ-65207	15,0	1	1	17 000	33	0,64	0,77	9,3	1
14	Sport jihozlari	KRAZ-257	12,0	1	1	15 000	27	0,68	0,81	9,4	0,83
15	Dorilar	KAMAZ-65207	15,0	2	0,8	13 000	24	0,72	0,79	9,5	1
16	Keramzit	MAN CLA 31.280 6x4 BB	18,0	2	0,8	15 000	25	0,65	0,83	9,1	0,3
17	Dukkaklilar	MAN CLA 37.280 8x4 BB	22,0	2	0,8	24 000	26	0,63	0,84	8,9	0,3
18	Kunjara	MAN CLA 31.280 6x4 BB	18,0	4	0,5	21 000	31	0,73	0,86	8,7	0,3
19	Qo’ng’ir ko’mir	MAN CLA 37.280 8x4 BB	22,0	2	0,8	23 000	29	0,65	0,87	8,8	0,3
20	Qum	MAN CLA 31.280 6x4 BB	18,0	2	0,8	29 000	28	0,63	0,91	9,0	0,3
21	Chigit	MAN CLA 37.280 8x4 BB	22,0	2	0,8	18 000	23	0,68	0,92	8,5	0,3
22	Suli, uyma	MAN CLA 31.280 6x4 BB	18,0	1	1	14 000	20	0,73	0,72	8,8	0,3
23	Poliz ekinlari	MAN CLA 37.280 8x4 BB	22,0	1	1	18 000	35	0,64	0,77	8,3	0,3
24	Shag’al	MAN CLA 31.280 6x4 BB	18,0	2	0,8	20 000	36	0,76	0,75	8,6	0,3
25	Temir rudasi	MAN CLA 37.280 8x4 BB	22,0	1	1	17 000	40	0,74	0,83	8,7	0,3
26	Torf	MAN CLA 31.280 6x4 BB	18,0	2	0,8	22 000	32	0,66	0,84	8,1	0,3
27	Tuproq	MAN CLA 37.280 8x4 BB	22,0	1	1	28 000	42	0,67	0,88	9,2	0,3
28	G’isht	MAN CLA 31.280 6x4 BB	18,0	2	0,8	25 000	24	0,77	0,78	9,0	0,3
29	Ruda	MAN CLA 37.280 8x4 BB	22,0	1	1	16 000	28	0,68	0,74	8,6	0,3
30	Mineral og’itlar	MAN CLA 31.280 6x4 BB	18,0	3	0,6	18 000	27	0,72	0,82	8,5	0,3

V_t - avtomobilning o’rtacha texnik tezligi,
shahar ichida q_n7t bo’lganda 28 km/soat, q_n7t bo’lganda 26 km/soat,
shahar tashqarisida q_n7t bo’lganda 42 km/soat, q_n7t bo’lganda 38 km/soat.

Izoh: Variantni talabalar guruh jurnalidagi tartib raqami bo‘yicha oladilar.