Transport mahsuloti birligi uchun tarif stavkasini hisoblash

Transport vositasining 1 km bosib o‘tilgan masofaga o‘zgaruvchan xarajatlari hamda 1 soat ishga doimiy xarajatlarini hisoblash.

O'zgaruvchan va doimiy xarajatlarni va mahsulot birligining tannarxini hisoblashdan oldin, joriy yil uchun narxlar bo’yicha me'yoriy materiallar qiymatlarining dastlabki ma'lumotlarni tuzish tavsiya etiladi.

1-jadval

T/r	Ko'rsatkichlar	Miqdori	Izoh
1	2	3	4
1	Avtomobil turi, avtomobil markasi	Kamaz 65207
2	Yuk ko'tarish qobiliyati	15t
3	Yoqilg'i turi	Dizel
4	Transport vositasining narxi	862000000
5	Shina o'lchami	315/80 R22,5
6	Tirkamaning massasi	14 t
7	100 km uchun 100 tkm uchun qo'shimcha yoqilg'i sarfi (o’zi ag’daradigan avtomobil uchun)	28l + 35l
8	1 litr yoqilg'ining narxi	12500
9	1000 km uchun texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash xarajatlari, shu jumladan ehtiyot qismlar, materiallar, ta'mirlovchi ishchilarining ish haqi
10	1 komplekt shinaning narxi (g'ildirak yig'ish)	3mln
11	1000 km masofa uchun 1 komplekt shinalarni tiklash va ta'mirlash uchun xarajatlar
12	G'ildiraklar soni: avtomobilga tirkamaga yarim tirkamaga	6x4
13	Transport vositasi uchun amortizatsiya me’yori	86200
14	1 avtomobil uchun yillik umumiy xarajatlar miqdori
15	Haydovchining soatlik stavkasi
16	Yoʻl guruhi (1, 2, 3)
17	Ortish-tushirish usuli	Mexanizatsiyalash gan
18	Kapital ta'mirlashgacha masofa

2.1. O'zgaruvchan xarajatlarni hisoblash
Masofaga bog'liq bo'lgan xarajatlar o'zgaruvchan xarajatlar deb ataladi. Ularga quyidagilar kiradi:

• 
  yoqilg'i xarajatlari;
  
• 
  moylash va tozalash materiallari xarajatlari;
  
• 
  texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash xarajatlari (ta'mirlash fondi);
  
• 
  shinalarni ta'mirlash va qayta tiklash xarajatlari;
  
• 
  transport vositasining amortizatsiyasi (agar amortizatsiya stavkalari kilometrga bog'liq bo'lsa).
  

O'zgaruvchan xarajatlar odatda 1 km masofa uchun quyidagi formulalar bo'yicha aniqlanadi


2.1.1. Yoqilg'i xarajatlari (X_y)
a) bortli avtomobil
X_y = I_n * N * L
bu yerda:
I_n - normativ yonilg'i iste'moli;
N - joriy narxlarda 1 litr yoqilg'i narxi;
L – masofa.
Bortli avtomobillar uchun normativ yonilg'i sarfi quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi:
I_n = 0,01 * ( * L + * P) * (1+0,01*D)
bu yerda:
I_n-normativ yonilg'i iste'moli, litr;
- 100 kilometrga yoqilg'i sarfi me’yori;
- transport ishlariga yonilg'i iste'moli darajasi;
P-transport ishlari hajmi, tkm, P = 1 tkm;
L-masofa, km, L = 1 km;
D-tuzatish koeffitsienti foizda, D= 10%
b) samosval- avtomobili uchun:

bu yerda: - har bir qatnov uchun qo'shimcha me’yor - 0,25 litr;

-1 km masofa uchun qatnovlar soni

v) yarim tirkamali avtomobili uchun:

bu yerda: q_yt- yarim tirkamaning yuk ko‘tarish qobiliyati.

g) tirkamali avtomobil

bu yerda:

M_qn - tirkamaning o'z og'irligining har bir tonnasi uchun qo'shimcha me’yor (benzinli dvigatelli avtomobillar uchun - 2 litr; dizel dvigatellari uchun - 1,3 litr);
J-tirkamaning o'z og'irligi, t;
q_an - avtomobil va tirkamaning umumiy yuk ko'tarish qobiliyati, t


2.1.2. Moylash materiallari va tozalovchi materiallar uchun xarajatlar (X_m)

Kurs ishini bajarish uchun materiallari va tozalovchi materiallarni shartli ravishda, yoqilg'i sarfi foizi sifatida aniqlash mumkin:

benzin dvigatelli avtomobillar uchun ~ 10%
dizel dvigatelli transport vositalari uchun ~ 30%.
X_m = 0,1 X_y
X_m = 0,3 X_y.
2.1.3. Texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash xarajatlari (X_txkt)

Avtomobillar 5 yildan 10 yilgacha bo'lgan foydali muddatga ega.

Xizmat muddati-7 yil.

Balans qiymatining yillik ulushi transport vositasining narxini avtomobil xizmat muddatiga nisbati orqali topiladi.

X_{txkt yil} = Balans qiymatining yillik ulushiga teng deb olamiz.

X_txkt = X_{txkt yil} / L_umum

Texnik xizmat ko’rsatish va ta'mirlash xarajatlari X_txkt texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlashning barcha turlarini va ta'mirlash ishchilarining ish haqi (IH_ti), ehtiyot qismlar (EQ) va materiallar (M)ni o'z ichiga oladi.

Ehtiyot qismlarga (EQ) xarajatlar X_txkt ning 50% sifatida olamiz.

Materiallarga (M) xarajatlar X_txkt ning 20% sifatida olamiz.

Ta'mirlash ishchilarining ish haqi (IH_ti) X_txkt ning 30% sifatida olamiz.

Tuzatuvchi koeffitsientlar - K_{1 ,} K_{2 ,} K_3.

K₁ – 0,8
K₂ – 1,0
K₃ – 0,9

Shunday qilib, 1000 km uchun moslashtirilgan texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash xarajatlari teng bo'ladi.

va 1 km uchun

1. 
   samosval va tirkamali avtomobil uchun
   

2.1.4. Shinalarni ta'mirlash va qayta tiklash xarajatlari (X_sh)
Shinalarni ta'mirlash va qayta tiklash xarajatlari quyidagi formulalar bo'yicha aniqlanadi:
a) bortli avtomobil

bu yerda: - 1000 km masofa uchun mos keladigan shina o'lchamining
1 to'plami uchun xarajatlar me’yori, so'mda;
- avtomobildagi g'ildiraklar soni.
Ma'lumotnoma va me'yoriy materiallarda shinalarni qayta tiklash va ta'mirlash xarajatlari me’yori foizda shinalar komplektining narxiga olinadi. Bitta komplekt - g'ildirak yig'ilishidir.
Shuning uchun foizdagi xarajat me’yorini so'mdagi xarajat me’yoriga quyidagicha aylantirilishi kerak

bu yerda: N_kom – komplekt narxi

b) samosval

v) yarim tirkamali avtopoezd

bu yerda: n_t- tyagach (tyagach)dagi gildiraklar soni;
n_yp – yarim tirkamadagi.
2.1.5. Transport vositasining amortizatsiyasi
Transport vositasining amortizatsiyasi o'zgaruvchan xarajatlar tarkibiga kiritiladi, agar ular 1000 km masofa uchun balans qiymatiga foiz sifatida belgilangan amortizatsiya normalaridan foydalansa, og'irligi 2 tonnagacha bo'lgan yuk mashinalari, tirkamalar, yarim tirkamalar, yengil avtomobillar uchun. Bundan taksi va uzunligi 5 m gacha avtobuslar mustasno.

Bu holda 1 km masofa uchun amortizatsiya quyidagi formulalar bilan aniqlanadi:

a) bortli avtomobil

bu yerda, -1000 km masofa uchun avtomobil balans qiymatining foizdagi amortizatsiya me’yori darajasi,
- avtomobil balans narxi;

b) avtomobil-samosval

bu yerda, N_s - avtomobil-samosval balans narxi,
1,15 - avtomobil-samosvalning qo‘shimcha yemirilishini (iznos) inobatga olish koeffitsiyenti;
v) tyagach (tyagach)

gde - tyagach (tyagach)ning balans narxi