Transport vositalarini loyihalash va hisoblash

XI.5.1. Shesternya-reykali rul mexanizmini loyihalash
Shesternya-reykali rul mexanizmilari asosan kichik va o ‘rta 
sinfdagi yengil avtomobillarda ishlatiladi. Bu rul mexanizmining 
afzalliklari: tuzilishi sodda; ixcham konstruksiyaga ega; FIK yuqori 
i.7!
.-0,95). Kamchiligi: teskari FIK nisbatan katta
bo‘lgani uchun bu rul mexanizmi faqat kichik sinfdagi yengil avto­
mobillarda ishlatish mumin, o‘rta va katta sinfdagi yengil avtomo­
billarda kuchaytirgich o‘matilishi zarur (yo‘ldan uzatilayotgan zarba- 
lami rul chambaragiga kamaytirib uzatish uchun)
1) Rul mexanizmining uzatishlar sonini aniqlash.
Bu turdagi rul mexanizmi tahlil qilayotganda RB ning burchak 
uzatishlar sonini aniqlash maqsadga muvofiq. Yuqoridagi sxemadan
foydalanib va — =const deb hisoblab, reykaning siljishi aniqlanadi:
dO
S ~la
*sin(tf0 ± 0 )
bu ifodani differensiallasak:
d S ~ l a - cos(i90 ± 6 ) - d e
bu yerda: a -  rul chambaragining burilish burchagi
в -
boshqariluvchi g‘ildiraklaming burilish burchagi 
S
- reykaning siljishi
I 
- richagning uzunligi 
0
O
—
richagning о ‘matilish burchagi
122

---

"■К*
11.2-rasm.
Shesternya-reykali rul mexanizmi:
a)-
konstruksiyasi; 6J-o‘zgaruvchan uzatishlar sonining tavsifi; 
v^-uzatishlar sonini aniqlash sxemasi; 
1
- rul vali; 
2
 -
shesternya;
3 
- reyka; 4 -  tayanch.
U holda rul boshqarmasining burchak uzatishlar soni quyidagicha 
aniqlanadi:
U ^ da J a-cos{e
0
±e) 
m d6 
r
bu yerda: 
r 
-shesternya radiusi.
Demak, rul boshqarmasining burchak uzatishlar soni o‘zgaruvchan 
bo‘ladi.
2) 
Boshqariluvchi g‘ildiraklaming burilishga qarshilik momentini 
aniqlash.
bu yerda:
- boshqariluvchi g‘ildiraklarni joyida burgandagi ilashish 
koeffitsienti