Тта термиз филиали ўқтувчиси Бозарова М. И. Абдуиаликов И. И. Тта термиз филиали талабаси Инодуллаева Д.Қ. Мавзунинг долзарблиги

С витамини (аскорбин кислотаси)

Табиатда энг кўп тарқалган витамин - у деярли ҳамма юқори ўсимликлар ва ҳайвонларда глюкозадан биосинтез қилинади. Инсон организми уни озиқ-овқат билан таъминлайди. Бу муҳим витамин ҳар бир тирик ҳужайра учун керак, чунки у барча метаболик оксидланиш ва тиклаш жараёнларида фаол иштирок этади.
Коллаген ҳосил бўлиши учун яралар ва суякларнинг шикастланишларини тиклаш ва капиллярларни жароҳатдан ҳимоя қилиш керак. Витамин С темир миқдорини оширади, стироид гормонларини ишлаб чиқаришга ёрдам беради,тана ҳароратини бошқаради, организмнинг юқумли ва совуқа чидамлилигини оширади. Стресс остида С витамини чарчаган. С витамини этишмовчилигининг белгилари дастлаб жисмоний ва ақлий чарчоқ, анемия ва уйқусизликдир.

Кўпгина мева ва сабзавотлар - лимон, апелсин, киви, қора қурт, қулупнай, майиз, гилос, қизил қалампир, петрушка, помидор, карам, яшил пиёз, ва бошқа кўплаб мевалар ичида мавжуд.

Витамин Б9 (фолик кислота)

Фолик кислота ҳайвон ва ўсимлик маҳсулотларида мавжуд, аммо унинг биологик фаол қиймати овқат ҳазм қилиш вақтида ичак бактерияси флорасидан олинган. 
Фолик кислота эритротситлар ва лейкотситларнинг ҳосил бўлишини рағбатлантиради, қонда холестерин миқдорини камайтиришга ёрдам беради, жигар муҳим бирикмаларининг синтезини катализлайди. 
Фолик кислотасини бутунлай озиқ-овқат билан истеъмол қилиш этарли. Хом-баргли сабзавотларни истеъмол қилиш витаминни ҳар куни истеъмол қилишни таъминлайди. Ҳомиладорлик, туғилиш ва ёш болаларни ривожланиши учун Б 9 витаминига бўлган эҳтиёж сезиларли даражада оширилади. Нотўғри овқатланиш ва сурункали алкоголизм фолик кислотаси танқислигига олиб келиши мумкин.
Яқинда терапияни даволашда антибиотиклардан кенг фойдаланилганда, баъзида ичак бактериялари ва фолик кислота этишмовчилигига жиддий зарар етказилади. 
Фолик кислота салат, майаниз, исмалоқ, лавлаги, картошка, помидор, ловия, буғдой, жавдар, хамиртуруш,сут, тухум, жигар ва бошқа овқатларда мавжуд.

Селен

Ушбу биомикроэлемент А витамини ва бошқа антиоксидантлар билан биргаликда эркин радикалларга қарши ҳужайраларни ҳимоя қилиш тўсиғини ташкил этувчи фермент пероксидазнинг ажралмас таркибий қисмидир.Селен жигар тўқимасини радиатция ва бошқа токсик таъсирлардан ҳимоя қилади, иммунитет тизимини рағбатлантиради, ёд билан яшовчи қалқонсимон гормонлар синтезида иштирок этади. 
Оғир металл заҳарланиши, радиатция ва бошқа заҳарланишларда қўлланилади. Турли тери касалликлари учун даволаш дастурларига киритилган.
Е витаминининг ва селеннинг этишмовчилиги некротик жараёнларни чуқурлаштиради (юрак ва жигарда ҳужайрадаги ўлим). Тупроқда кам селенли ҳудудларда одамлар кўпроқ юрак-қон томир касалликлари ва саратон касалликларидан азият чекмоқда. Селеннинг суткалик дозаси мувозанатли соғлом овқатланиш - сут, балиқ ва турли хил мева ва сабзавотлар орқали олинади.

Мис

Мис гемоглобин ва коллагенин синтезига, глюкоза оксидланишига, инсулинни сусайтиришга ва жигар гликоженини тананинг энергия эҳтиёжига қараб ҳазм қилишда иштирок этади. Кўзнинг қора жигарранг меланинли пигментаси, мисдан иборат.
Мис ўсимлик махсулотларида - картошка, помидор, сабзи, кўк буғдой мойида,асалда учрайди. Етук инсон танасида ушбу мис элементнинг этишмаслиги деярли йўқ.

Рух

70дан ортиқ ҳужайрали ферментларга киради. Рух, ошқозон ости бези гормонини шакллантиришда иштирок этади . Бундан ташқари, рух болаларнинг ўсишини ва жарроҳликдан кейин организмни тиклашни рағбатлантиради. Рух этишмаслиги бўлса, соч ҳалок бўлади ва тери кенгаяди, ошқозон безовталиклари камаяди.
Балансли овқатланиш танани зарур миқдорда рух билан таъминлайди. 
Асосий манбалар гуруч, сут ва гўштли овқатлардир. Вегетариянларда одатда этишмовчиликка эга, чунки у асосан ҳайвонот овқатларида учрайди.