Tub sonlarni o`quvchilarga oson va qiziqrli yo`llar bilan tushuntirish jarayonida murakkablikni oshirish

TUB SONLARNI O`QUVCHILARGA OSON VA QIZIQRLI YO`LLAR BILAN TUSHUNTIRISH JARAYONIDA MURAKKABLIKNI OSHIRISH

Nasredinov G`.N TVCHDPI talabasi

Barchamizga ma`lumki, prezidentimizning 2019-yilni “Faol investitsiyalar va ijtimoiy rivojlanish yili” deb nomladi. “Investitsiya” so`zi yangilik olib kirish, yangicha yondashuv ma`nosini anglatadi. Biz ham ta`lim tizimiga yangicha yondashuv bilan qarashimiz kerak. Bunga qanday erishishimiz mumkin.?[1]

O`rta ta`limda o`quvchilarni mantiqiy fikrlashni shakllantirish bugungi kunda juda dolzarb masalalrdan biri hisoblanadi. Chunki dunyo hamjamiyatida o`z o`rniga ega bo`lib borayotgan yurtimizning yosh avlodlari jahon bolalari bilan teng fikrlay olishi , turli jabhalarda o`zini ko`rsata olishi zarur. O`rta ta`lim maktablaridagi mavzularni bosqichma bosqich murkkablik darajasini oshirish lozim deb o`ylayman. Ulardan o`rta talim maktablardagi mavzulardan tub son mavzusini qaraylik.

Faqat ikkita natural bo`luvchilariga ega bo`lgan natural songa tub son deymiz.

Natural bo`luvchilari ikkitadan oshib ketgan songa murakkab son deyiladi[2]. Ammo sonlar kattargan sari bunga qiynalib qolamiz. Maktab yoshidagi bolalarga yangicha metodlar orqali tushuntirish lozim. Tub sonlarni ko`z oldimizga quyidagicha tasavvur qilamiz. Hayolan ko`z oldingizga cheksiz stakanlarni keltiring . bu stakanlarni har biri suv bilan to`ldirilgan bo`lib, ular har biri ketma-ket natural sonlar bilan belgilangan bo`lsin. Stakanlarning ichidagi suvlardan faqat tub nomerdagilari rangli bo`lsin. Endi stakan bo`ylab nazar solamiz. Ko`z oldimizga quyidagi tasvir namoyon bo`ladi.

1-stakan bo’sh stakan

2-3-stakanda rangli suv, bunaqasi boshqa uchramaydi.

3va 5; 5va7; 11va13; 17va19; 29va31; 41va43; 71va73; 101va103 [3] sonlar egizak sonlar deyiladi. Demak birinchi yuzta natural sonlar bilan nomerlangan stakanlarning 75tasi oddiy suv 25tasi rangli ekanligi kelib chiqadi.

Birinchi mingtalikda 832va168ta

Birinchi milliontalikda esa 921502va 78468 ta mos ravishda oddiy va rangli suvlarni ko`ramiz. Yana davom etganimiz sari oddiy suvlar chiqaveradi. Chunki Evklid teoremasiga asosan oldinda cheksiz rangli suvlar bor.

Masalan, goldbax muammosi1742 yili Sank-Peterburg akademiyasining azosi Goldbax l.Eylerga quyidagi farazni bayon qildi. Beshdan katta bo`lgan har qanday natural son ko`pi bilan 3ta tub son yig`indisi sifatida e`tirof etiladi.

Haqiqatan , 6=3+3, 7=5+2, 8=5+3, 10=7+3.

Agar 2m p₁+p₂ bo`lsa

2n+1=2n+3-2=2(n-1)+3=p₁¹+p₂¹+3

Egizak tub sonlar [1] juftligi shunchalik ko`pmi yoki cheklimi?