Tuganak bakteriyalar asosida bakterial preparatlar ishlab chiqarish texnologiyasi

USKUNANING ISSIQLIK HISOBI 

Fermenterning  issiqlik hisobi 

Fermentrning issiqlik balansini quyidagi formula asosida hisoblash mumkin: 

 

6

5

4

3

2

1

Q

Q

Q

Q

Q

Q

+

+

=

+

+

, 

bunda Q

1

 – fermentatsiya jarayonida ajraladigan biologik issiqlik; 

Q

2

 – aralashtiruvchi qurilmadan yuzaga keladigan issiqlik; 

Q

3

 – xavo bilan beriladigan issiqlik; 

Q

4

 – ishlatilgan xavo bilan chiqadigan issiqlik; 

Q

5 

– sovu suv chiqarilishi kerak bo‘lgan issiqlik; 

Q

6

 – atrof muxitga tarqaladigan issiqlik. 

Bitta operatsiya uchun ketadigan issiqlik hisobi: 

1

1

1

V

q

Q

×

=

, 

 

Bunda  q

1

 – nisbiy issiqlikajratgich, kj/(m

3

 

∙s); 

V

1

 – fermenterdagi oziqa muxit xajmi, m

3

. 

кВт

Q

544

3600

28

*

70

1

=

=

 

η

×

= N

Q

2

,  

Bunda  N – aralashtiruvchi qurilmani kuchlantirgichning  quvvati

,

 kVt 

N=146.6 kVt; 

η – elektrkuchlantirgich ta’sirining foydali koeffitsienti, η=0.80. 

кВт

Q

28

.

177

8

.

0

*

6

.

146

2

=

=

 

---

 

 

 

 

 

Tuganak bakteriyalar asosida bakterial 

preparatlar ishlab chiqarish texnologiyasi  

 

varaq 

 

 

 

 

 

O’zgar  bet 

Hujjat 

№ 

imzo 

sana 

 

 

0.1  Xavo  orqali fermenterga beriladigan issiqlik miqdori: 

1

1

3

I

G

Q

возд

×

×

=

ρ

 

Bunda  G

xavo

 – xavoning fermentatsiyaga sarfi, m

3

/(m

3

·ch);  



1

 – kirayotgan xavoning zichligi, kg/m

3

; 

I

1

 - kirayotgan xavoning issiqlik miqdori,  quruq  xavod  ks/kg. 

Xavoning namliu tutishini va uning entalpiyasini Ramzinning 1-x 

diagrammasi bo‘yicha yoki tenglamalar bo‘yicha analitik xisoblash orqali aniqlash 

mumkin: 

насыщ

насыщ

р

П

p

x

x

t

x

I

×

−

×

×

=

×

+

×

×

+

=

ϕ

ϕ

622

.

0

2493

)

97

.

1

01

.

1

(

1

1

1

1

1

 

Bunda  x

1

 – xavoning namlik tutishi, kg suv bug‘i / kg quruq xavo; 

t

1

 – xavo xarorati, S; 

r

nas

 –  xavoning t, Pa xaroratida  to‘yingan suv bug‘ining bosimi; 

P – xavoning umumiy bosimi , 0.20-0.25 MPa; 

 - xavoning nisbiy namligi, yalp. ulushi. 

)

378

.

0

(

10

48

.

3

3

1

насыщ

р

П

Т

×

×

−

×

×

=

−

ϕ

ρ

 

bunda T – xavo xarorati, K. 

êã

êã

õ

/

016

.

0

6

.

12330

*

4

.

0

10

*

2

.

0

6

.

12330

*

4

.

0

*

0622

6

=

−

=

 

Boshlang‘ich ma’lumot sifatida kirayotgan xavoning quyidagi 

ko‘rsatkichlarini qabul qilamiz: 

t

1

 =50S;  = 0,4;  

r

to‘y.

 = 12330.6 Pa (XXXVIII [1] jadval bo‘yicha 50Sda ). 

---

 

 

 

 

 

Tuganak bakteriyalar asosida bakterial 

preparatlar ishlab chiqarish texnologiyasi  

 

varaq 

 

 

 

 

 

O’zgar  bet 

Hujjat 

№ 

imzo 

sana 

 

 

U xolda 

кг

кДж

I

/

96

.

91

016

.

0

2493

50

)

016

.

0

97

.

1

01

.

1

(

1

=

×

+

×

×

+

=

 

3

6

3

1

/

13

.

2

)

6

.

12330

4

.

0

378

.

0

10

2

.

0

(

273

50

10

48

.

3

м

кг

=

×

×

−

×

×

+

×

=

−

ρ

 

кВт

Q

4

.

190

3600

96

.

91

*

13

.

2

70

50

3

=

×

×

=

 

Bunda 50 – xavoning fermentatsiyaga sarfi, m

3

/(m

3

·ch); 

- fermenterdagi oziqa muxiti xajmi, m

3

. 

Ishlatilgan xavo quyidagi ko‘rsatkichlarga ega:  

xarorat t

2

 = 35S;  = 1,0;  

fermenterdan chiqishda xavo bosim  P

2

 = 0.03-0.4 MPa;  

r

to‘y.

 = 5622 Pa ( XXXVIII [1] jadval bo‘yicha 35S xaroratda). 

1.  U XOLDA  

кг

кг

x

/

10

*

87

.

8

5622

0

.

1

10

*

4

.

0

5622

0

.

1

622

.

0

3

6

2

−

=

×

−

×

×

=

 

кг

кДж

I

/

58

10

*

83

.

8

2493

35

)

10

*

83

.

8

97

.

1

01

.

1

(

3

3

2

=

×

+

×

×

+

=

−

−

 

3

6

3

2

/

5

.

4

)

5622

0

.

1

378

.

0

10

*

4

.

0

(

273

35

10

48

.

3

м

кг

=

×

×

−

×

+

×

=

−

ρ

 

кВт

Q

75

.

253

3600

5622

5

.

4

70

50

4

=

×

×

×

=

 

Suv bilan chiqib ketadigan issiqlik miqdori: 

кВт

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

38

.

572

25

.

25

75

.

253

4

.

190

28

.

117

544

5

6

4

3

2

1

5

=

−

−

+

+

=

−

−

+

+

=

 

Issiqlikning atrof muxitga yo‘qotilishi: 

---

 

 

 

 

 

Tuganak bakteriyalar asosida bakterial 

preparatlar ishlab chiqarish texnologiyasi  

 

varaq 

 

 

 

 

 

O’zgar  bet 

Hujjat 

№ 

imzo 

sana 

 

 

кВт

Q

Q

Q

Q

Q

55

.

25

)

4

.

190

4

.

117

544

(

03

.

0

)

(

03

.

0

6

3

2

1

6

=

+

+

×

=

+

+

×

=

 

---

 

 

 

 

 

Tuganak bakteriyalar asosida bakterial 

preparatlar ishlab chiqarish texnologiyasi  

 

varaq 

 

 

 

 

 

O’zgar  bet 

Hujjat 

№ 

imzo 

sana 

 

 

 

ASOSIY USKUNANI AVTOMATLASHTIRISH 

Ishlab chiqarish jarayonlarini nazorat qilish va avtomatlashtirish qismi 

  Ishlab chiqarishning avtomatlashtirishning asosiy negizi ish joylarni o‘zgartirish, 

bu texnologik jarayonning eng muhum yo‘nalishlaridan biridir.  Dorivor 

o’simliklardan ekstraktlar olish texnika va texnologiyalarni rivojlantirishni, ishlab 

turgan va yangi qurilayotgan  korxonalarni quvvati ko‘payish  nazorat qilish 

boshqaruvni  hisoblash texnikasi keng qo‘llab, kompleks avtomatlashtirish 

qiritishni talab qilyapti. 

Avtomatlashtirish ishlab chiqarish jarayonlarini jadallashtirish, 

unumdorligini oshirish va yuqori sifatli mahsulot olishni, asosiy va yordamchi 

texnologik jarayonlari xavfsiz ishlashini ta’minlaydi.  Lokal va avtomatik 

boshqarish sistemalari katta ahamiyatga ega bo’lib, axborot va boshqarish 

funksiyalarini me’yorida faoliyat ko’rsatishini ta’minlaydi. 

Axborot funksiyalarning vazifasi - axborotni texnik parametrlarini o‘lchash, 

uzatish, tayyorlash va ko‘rsatishlardan iborat. 

Boshqarish funksiyalar vazifasi -  hisob va uzatish, boshqaruvchi 

mexanizmga ta’sir ko‘rsatish boshqaruvidan iborat bo’lib, sifatli mahsulot 

olinishida berilgan qiymatlarni saqlab turishdan iborat. 

Malakaviy bitiruv ishini bajarishda ob’ekt sifatida avtoklav  tanlab olindi. 

Boshqariluvchi parametr sifatida –  avtoklav  uzatiluvchi erituvchining xarorat 

olindi. Avtoklav  uzatiluvchi erituvchining  xaroratni avtomatik rostlashni amalga 

oshirish uchun, avvalo identifikatsiyalash masalasini yechilishi maqsadga muvofiq 

bo’ladi.  

Identifikatsiyalash  -  bu boshqarish ob’ektlarni matematik modellarni ishlab 

chiqish va ushbu modellarni boshqarish masalalarida ko’llash demakdir. Biz 

berilgan ob’ektni avtomatik boshkaqish masalasini yechishda 

identifikatsiyalashnining passiv usullaridan foydalanib yechamiz.  Negaki, bu 

---

 

 

 

 

 

Tuganak bakteriyalar asosida bakterial 

preparatlar ishlab chiqarish texnologiyasi  

 

varaq 

 

 

 

 

 

O’zgar  bet 

Hujjat 

№ 

imzo 

sana 

 

 

usulni qo’llab identifikatsiyalash masalasini echishda avtomatlashtirish lozim 

bo’lgan ob’ektni kirishiga qo‘shimcha ta’sirlar berilmaydi. Bu usul ob’ektni 

normal faoliyatida kirish va chiqish signallari o‘zgarishini o‘lchash va nazorat 

qilish asosida boshqarish modellari olinadi.  

 Mazkur malakaviy bitiruv ishida ko’rilayotgan jarayonni bir kursatkichli 

detirminlashgan ob’ekt sifatida qabul qilib, quyida keltirilgan sxema ko’rinishida 

tasvirlaymiz: 

 

 

 

Bu erda X-kirish signali, Y-chiqish signali, ya’ni  ular Y=f(X) funksional 

bog’langan. 

Qo’yilgan masalaning murakkabligiga qarab, boshqarish ob’ektini bir, ikki va 

uch sig’imli ob’ektlarning ketma-ket ulangan zvenolar ko’rinishida tasvirlash 

mumkin.  

Bizning xolatimizda boshqarish ob’ektini ikki ketma-ket ulangan zvenolar 

ko’rinishida tasvirlaymiz, ya’ni reaktorda issiqlik va moddaalmashinish jarayonlari 

kechadi: 

 

 

  

W1 va W2 – zvenolarning uzatish funksiyasi, ular o’z navbatida quyidagicha 

ifodalanadi: