Туйилмаган ва туйилган оҳакнинг сўниш тезлигини аниҚлаш

23-лаборатория иши

Туйилмаган ва туйилган оҳакнинг

сўниш тезлигини аниҚлаш

Лаборатория ишининг назарий асослари:
Ҳавода қотувчи боғловчи моддалардан бири оҳакдир. Оҳаклар сўниш муддатига кўра тез сўнувчан, ўртача сўнувчан ва секин сўнувчан гурухларга бўлинади. Тез сўнувчан оҳак 10 минут давомида, ўртача сўнувчан оҳак 30 мин давомида ва секин сўнувчан оҳак 30 минутдан кўп вақтда сўниб бўлади. Сўниш жараёни оҳакнинг таркибига, заррачаларининг ўлчамига ҳам боғлиқ бўлади.
Туйилган оҳак туйилмаган оҳакка нисбатан тез сўнади. Сабаби, туйилган оҳакнинг ўлчамлари кичкина, сув қатлами бўлаклар орасидан осон ўтади. Оҳакнинг сув билан реакцияга киришиш жараёни тез содир бўлади.


Лаборатория ишини ўтказиш тартиби:
Лаборатория ишини олиб бориш учун 1 кг оҳакни олиб, кварталаш усули бўйича ўлчами 1-2 см дан ибрат бўлган 100 кг оҳакни ажратиб олинади. Хажми 200-260 мл лаборатория стакани танлаб олинади, кейин уни хажми каттароқ бўлган стаканга жойлаштирилади. Стаканлар орасидаги бўшлиқни иссиқлик ҳимояловчилар масалан, асбест қирриндилари, трепел каби материаллар билан тўлдирилади. Ички стаканга ажратиб олинган оҳак солинади. Устига сув қуйилади ва стаканни оғзи термометр ўрнатилган махсус пробка билан беркитилади. Аралашмани яхшилаб силкитиб, кейин хар 30 секунддаги ҳарорат қайд этиб борилади. Тажрибани максимал хароратга чиқунгача ва қайта дастлабки холатга келгунгача давом эттирилади. Олинган натижалар жадвал ва график тарзида ифодаланади.
Туйилган оҳакнинг сўниш тезлигини аниқлаш учун 100 г оҳак тортиб олинади ва чинни ховончада майдаланади. Хажми 200-260 мл бўлган лаборатория стакани танлаб олинади, кейин уни хажми каттароқ бўлган стаканга жойлаштирилади, стаканлар ораси иссиқлик ҳимояловчи материал Билан тўлдирилади. Кейинги жараёнлар юқоридаги каби ўтказилади. Олинган натижалар жадвал ва график тарзида ифодаланади.


Лаборатория ишни ўтказиш учун керак бўладиган
материаллар ва жихозлар:

1. 
   Оҳак;
   
2. 
   Тарози;
   
3. 
   200-260 мл хажмли стакан;
   
4. 
   Юқоридаги хажмли стакан сиғадиган каттароқ стакан;
   
5. 
   Иссиқлик ҳимояловчи материал;
   
6. 
   Термометрли пробка, секундомер;
   
7. 
   Чинни ховонча;