Turdimurodov abdullaning fanidan tayyorlagan

Nazoratning turlari va mazmuni.
Sport mashg`uloti jarayonini obe`ktiv ravishda boshqarish uchun, sportchi
funktsional mashg`ulotining uzoq davom etishi davomida natijalarni holatini
o`zgarishini baxolash (bosqichdagi xolati)
Sport nazariyasida uch xil turdagi nazoratni farqlash qabul qilingan.
1. Bosqichli
2. Joriy
3. Operativ
Bosqichli nazoratda quyidagilar aniqlanadi:
1. Sportchining xolatini, nisbatan uzok vaqt mashg`ulot ta`siri ostida
o`zgarishi:
2. Keyingi makrotsikl yoki mashg`ulot davri uchun ishlab chiqilgan
ishlanmalar.
Shunga binoan bosqichli nazorat jarayonida, tayyorgarlik darajasining
rivojlanishini va xar xil tomonlarini baholash. Bunda tayyorgarlik yuzasidagi
kamchiliklarni va kelgusida takomillashtirish yo`llari aniqlanadi. Shunga nisbatan,
12
mashg`ulot jarayonini individual reja asosida tuzilishi va alohida mashg`ulot davri
yoki butun makrotsikl uchun tuziladi.
Joriy nazoratda Quyidagilar aniqlanadi.
Mikrotsikllar va alohida mashg`ulot mashg`ulotlari hamda ularning
seriyalaridagi me`yorlarga sportchi organizmining reaktsiyasi aniqlanadi. Natijada,
alohida mashg`ulotlar mezotsikllar va makrotsikllar o`rtasida dam olishdi.
Sportchi organizmining kerakli moslashuviga majmuiy sharoit yaratadi va
kerakli yunalish beradi.
1. Katta ahamiyatli katta va kichik yuklamalar o`rtasidagi nisbatni
ta`minlashni sportchi organizmini moslashishi jarayonida yordamlashuvchi.
Ikkinchi tomondan - bu jarayonlarni o`tish sharoiti ta`minlashdan iboratdir.
2. Mezotsikllar ichidagi «yuklamali» va «qayta tiklash» mikrotsikllarini aniq
tartibda tuzilganligi va nisbati.
3. Mikro va mezotsikllarda xar xil yo`nalishdagi ishlarni (texnik, taktik,
integral) optimal nisbati.
4. Ish qobiliyati qayta tiklash va moslashish jarayonlarida pedagogik va
qo`shimcha vositalarni (jismoniy, psixologik, farmokologik, maxsus ravishda
ovqatlanish, trenirovkani ixtisoslashgan vosita va uslublari va x.k. ) bilan uzluksiz
boshqarib borish.
5. Operativ nazoratda kuyidagilar aniqlanadi. Sportchi organizmini aloxida
mashqlarga beradigan reaktsiyani mashg`ulot samaradorligiga keltiradigan
reaktsiya ko`rsatkichlari uchun qo`llaniladigan chora-tadbirlar bu tadbirlar xisobiga
vosita va uslublarning tuzilishi tug`risida aniq taassurotga ega bo`lish, ularni
kerakli sifatlar va qobiliyatlarni aniq rivojlanishiga yordam berishi hamda
mashg`ulotdagi bir - biri bilan bog`liqligi: mashg`ulot yuklamasini ayrim
parametrlariga (davom etishi, shiddati davom etishi va dam olish xarakteri ) tezlik
bilan korrektsiya kiritish. Berilgan reaktsiyani yo`nalishiga erishish uchun alohida
mashqlar va xar xil turdagi qo`shimcha vositalardan foidalanish.
Har xil sport turlarida qatnashadigan yuqori malakal sportchilarni trenirovka
tizimiga boshqarish vazifasini, sintez muammosini kiritishni ko`rsatadi.
13
Muammoni murakkabligi shundan iboratki, adabiyotlarni o`rganishda, sport
mashg`uloti natijalarini ko`rsatuvchi, analistik yondashishni bayon qilgan
manbalarga taqalamiz.