Turizmda marketing xizmatini tashkil etish

Kuzatish – davom etayotgan jarayonlarni tuzatishning eng oddiy usuli bo’lib, unda kuzatuvchi kuzatilayotgan ob’yekt bilan bevosita aloqada bo’lmaydi, ma’lum bir vaziyatlarda ma’lum odamlarning xatti-harakatlari to’g’risida birlamchi ma’lumotlar yig’iladi. Voqealar faqat sabablarini tushuntirmasdan yozib olinadi. Odatda yashirin bo’lgan ma’lumotlarni to’plash imkonini beradi. Ushbu usulning cheklanishi shundaki, mijozlarningf xatti-harakatlarini rag’batlantiradigan yangiliklarni aniqlash mumkin emas; tartibsiz yoki uzoq vaqt oralig’ida paydo bo’ladigan xususiyatlarni aniqlash qiyin.

Tajriba – analitik xarakterdagi ma’lumotlarni to’plashning eng yaxshi usuli, sabab-oqibat munosbatlarini tushunishga imkon beradi. Hodisalar o’rtasidagi munosabatni o’rnatish uchun tadqiqotchining muayyan jarayonlarga faol aralashuvi orqali birlamchi ma’lumotlarni to’plash usuli. Bu dastlabki “vaziyatni yaratish” asosida olingan natijalarni o’lchash bilan jarayonni amalga oshirishdir. Qoida tariqasida, bir martalik xarakterga ega bo’lgan aniq holatlar tekshiriladi va olingan ma’lumotlarni umumlashtirish har doim ham mumkin emas. Tajriba ob’yeklari ko’pincha iste’molchilar, vositachilardir; tadqiqot predmeti, qoida tariqasida ularning marketing vositalariga munosabatidir. Tajriba uchun asosiy shartlar:

Faqat bitta mustaqil o’zgaruvchi o’zgarishi mumkin, boshqa o’zgaruvchilarning holati belgilangan;

Tajribaning tashqi sharoiti barqaror bo’lishi kerak;

Tajriba muddati ishonchli natijalarni olish uchun yetarli bo’lishiu kerak.

Intervyu – bu har qanday ob’ektga nisbatan odamlarning sub’ektiv fikrlarini, imtiyozlarini, munosabatlarini oydinlashtirish orqali biorlamchi ma’lumotlarni to’plash usuli. Ushbu usulning afzalliklari quyidagilardan iborat: hukmlar,fikrlar, g’oyalar, motivatsiya, odatlar va boshqa sezilmaydigan holatlarnio aniqlash qobiliyati;statistic ishlov berish imkoniyati. So’rovning kamchiliklari: olingan ma’lumotlarning sub’yektivligi; axborot sifatining tadqiqot vositalariga bog’liqligi; so’rov ishtirokchilarining o’z fikrlarini bildirishga tayyorligiga bog’liqlik. So’rovlarni o’tkazishda turli xil aloqa usullari qo’llaniladi (pochta, telefon, shaxsiy ishtirok, internet), ularning har biri o’zining afzalliklari va kamchiliklariga ega. Pochta so’rovini o’tkazishning ijobiy tomonlari past narx, bitta kontaktning past mehnat zichligi, hududni qamrab olish kengligi, intervyu bewruvchining respondentga ta’sirining yo’qligi, xodimlarning ishini nazorat qilish qobiliyati. So’rov o’trkazishda pochtadan aloqa usuli sifatida foydalanishning salbiy tomonlari orasida anonimlik kafolati yo’qligi, begona omillarning kuchli ta’siri, ma’lumotlarning to’liq emasligi, yuqori vaqt xarajatlari, respondentning xatti-harakatlarini nazorat qila olmaslik kiradi. Katta maydonda kichik hajmdagi yuqori darajada tuzilgan ma’lumotlarni olish zarur bo’lganda, telefon so’rovi ajralmas hisoblanadi. Biroq, bu telefonga javob berishga moyil bo’lmaganlar, bolalar yoki telefonda deyarli mavjud bo’lmaganlar uchun mos emas. So’rov davomida telefon aloqasidan foydalanishning quyidagi ijobiy tomonlari ajralib turadi: ma’lumotni qisqa vaqt ichida olish mumkin; past narx; savollar tartibini, ma’lumotlarning to’liqligini nazorat qilish mumkin. Salbiy tomonlari: visual aloqaning yo’qligi, bu namunalarni ko’rsatishni imkonsiz qiladi, respondentning reaktsiyasini ko’rish mumkin emas; respondentning hamkorlikdan voz kechishi osonroq; yo’naltirilgan namunani shaklllantirish qiyin; so’rov uzoq bo’lishi mumkin emas; anonimlik kafolati yo’q; savollar quloq tomonidan qabul qilinadi, shuning uchun ularning dizayni murakkab bo;lmasligi kerak.