Turkiy til davlatlarda boshlang’ich ta’lim o’qitilishi

TURKIY TIL DAVLATLARDA BOSHLANG’ICH TA’LIM O’QITILISHI

REJA:

• TURKIY BOSHLANG’ICH TA’LIMNING O’QITILISHI
• QARDOSH QO’SHNI DAVLATLARIDA BOSHLANG’IVH TA’LIM
• OZARBOYJONDA BOSHLANG’ICH TA’LIMNING O’QITILISHI

Turkiy til davlatlari. Ko’k rangda a’zo davlatlar oqi kuzatuvchi davlatlar

• Turkli tillar— hozirgi va qadimgi turkli ellar va elatlarning tillari. Asosan, Oʻzbekiston, Turkiya, Ozarbayjon, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Turkmaniston, XXR, Afgʻoniston, Eron, Tojikistonda, shuningdek, Bulgʻariya, Ruminiya, Ukraina, Germaniya, Kipr, Shimoliy Makedoniya, Albaniya, AQSh, Saudiya Arabistoni va boshqa bir kancha mamlakatlarda tarqalgan.

Umumiy maʼlumot

• Baʼzi olimlar Turkiy tillarni moʻgʻul tillari hamda tungus manjur tillari bilan birga qoʻshib, oltoy tillari oilasiga birlashtiradilar. Ye.D.Polivanov, G.Y. Ramstedt kabi tilshunoslarning fikricha, ushbu tillar oilasi koreys va yapon tillarini qoʻshish hisobiga kengayishi mumkin.

Turkiyada boshlang’ich ta’lim

• Boshlang‘ich ta’lim 6 yoshdan 14 yoshgacha
• Maktab hayoti 6 yoshdan boshlanadi. Bu yoshda har bir bola maktabga borishni boshlashi kerak. Ushbu tizim davlatning barcha aholisi uchun amal qiladi. O‘quv yilining boshlanishi 10-sentyabrga to‘g‘ri keladi, ammo bu sana har yili o‘zgarishi mumkin. Bu ko‘pincha sentyabr oyining boshiga to‘g‘ri keladigan Qurbon hayiti bayrami bilan bog‘liq, bu bayramda barcha dam oladi.

OZARBOYJONDA BOSHLANG’ICH TA’LIMNING O’QITILISHI

• Sovet davrigacha boʻlgan davrda Ozarbayjon taʼlimi erta bolalikdan boshlangan islom diniy taʼlimini oʻz ichiga olgan. Taxminan besh yoshdan boshlab, baʼzida esa yigirma yoshga qadar davom etgan bolalar masjidlarga qarashli madrasalarda, taʼlim muassasalarida tahsil olishgan. XVII-XVIII asrlarda madrasalar yirik shaharlarda alohida taʼlim muassasalari sifatida tashkil etilgan, ammo taʼlimning diniy tarkibiy qismi muhim boʻlib qolgan. 1865-yilda Bokuda birinchi texnik litsey va birinchi ayollar litseyi ochildi. XIX asrning oxirida ozarbayjonliklar uchun dunyoviy boshlangʻich maktablar paydo boʻla boshladi (ruslar uchun etnik maktablar ilgari tashkil etilgan), ammo butun podsholik davrida Kavkazortida oliy taʼlim muassasalari va ozarbayjon tilidan foydalanish taqiqlangan. Ushbu davrda etnik ozarbayjonlik bolalarning aksariyati taʼlim olmagan va ozarbayjonlarning savodxonlik darajasi, ayniqsa ayollar orasida juda past boʻlgan. Kam sonli ayollarning maktabga borishiga ruxsat berilgan.