TürkmenisTanyň Bilim minisTrligi TürkmenisTanyň milli Bilim insTiTuTy umumy orta bilim berýän mekdepleriň V–Xii synplary üçin

9
TÜRKMEN DILI WE EDEBIÝAT DERSLERI BOÝUNÇA 
OKUWÇYLARYŇ DIL WE ÝAZUW SÖZLEÝŞINE,
ÝAZUW IŞLERINIŇ GEÇIRILIŞINE HEM-DE DEPDERLERIŇ 
BARLANYLYŞYNA BILDIRILÝÄN ÝEKE-TÄK TALAPLAR
I. DIL WE ÝAZUW SÖZLEÝŞE ESASY TALAPLAR 
Türkmen dili döwlet dilidir. Bu dil boýunça mekdeplerde okuw-
terbiýeçilik işleri alnyp barylýar. Okuwçylar türkmen dili we edebiýat 
dersleri boýunça dil we ýazuw sözleýşini ösdürýärler, onuň üsti bi-
len sözleýiş medeniýeti boýunça başarnyklary ele alýarlar. Türkmen 
diliniň üsti bilen dürli bilimlere aralaşýarlar, bilim endiklerini topla-
makda türkmen dilinden peýdalanýarlar. Şonuň üçin türkmen dili ýö-
nekeý bir ders bolman, eýsem ol bilimleri ele almagyň serişdesi bolup 
hyzmat edýär. Şu mynasybetli mekdepde ähli dersleriň okadylyşyny 
dogry gurap, okuwçylaryň sözleýiş dilini türkmen edebi diliniň nor-
malaryna laýyklykda ösdürilmegini gazanmak her bir mugallymyň 
borjudyr. Türkmen dili dersinde okuwçylaryň bilimine, başarnygyna 
bildirilýän talaplar sapaklarda, şeýle hem sapakdan daşary geçirilýän 
işlerde mugallymlar tarapyndan goldanylmalydyr. Mekdepde türk-
men edebi diliniň normalaryny berjaý etmek baradaky işi guramakda 
mekdebiň ýolbaşçylary mekdep mugallymlaryny ugrukdyryp dur-
malydyr we işe gözegçiligi yzygiderli alyp barmalydyr. 
Mekdep okuwçylarynyň dil we ýazuw sözleýşine bildirilýän 
ýeke-täk talaplar baradaky meseleler pedagogik maslahatlaryň 
işine, mekdebiň içki gözegçiligine girizilmelidir. Okuwçylaryň 
sözleýiş medeniýetini ýokarlandyrmak meselelerine bagyşlanylyp, 
ders mugallymlarynyň tejribe alyşmagy guralmalydyr we ders 
birleşmeleriň bilelikdäki usuly maslahatlary geçirilmelidir.
Okuwçylaryň dil we ýazuw sözleýşine, ýazuw işleriň geçirilişine 
hem-de depderleriň barlanylyşyna bildirilýän talaplar türkmen dilinde 
okadylýan ähli mekdeplerde deň derejede doly berjaý edilmeli. Ähli 
mugallymlar, okuwçylar we beýleki işgärler mekdepde türkmen ede-
bi dilinde gepleşmeli. Mekdebiň görnükli ýerlerinde:

---

10
«Türkmen dili döwlet dilidir!»
« Ene diliňi öwren we söý!»
« Dogry sözle we ýalňyşsyz ýaz!»
«Biz edebi dilde geplemegi başarmalydyrys!» ýaly şygarlar ýa-
zylyp goýulmalydyr.
Okuwçylaryň sözleýiş dilini ösdürmek baradaky işiň üstünlikli 
çözülmegi mekdebiň pedagogik toparynyň sazlaşykly işlemegine, 
dil we ýazuw sözleýşe bildirilýän ýeke-täk talaplary mekdebiň 
mugallymlarynyň we beýleki işgärleriniň durmuşa geçirişi bilen 
baglanyşyk lydyr.