Turli tizimli tillarda inkor ifodalovchi lingvistik birliklar V mundarija


mos kelishi holatlari nisbatan kam uchraydi


Download 70.76 Kb.
bet6/7
Sana19.06.2023
Hajmi70.76 Kb.
#1600756
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
DISSERTATION

mos kelishi holatlari nisbatan kam uchraydi. Qoidaga ko'ra, bu so'zlar monosemik, ya'ni ikkala tilda faqat bitta ma'noga ega; ularning soni, ma'lumki, til leksikasidagi so'zlarning umumiy massasiga nisbatan nisbatan kichikdir. Bunga quyidagi leksik guruhlarga mansub so'zlar kiradi:
1) Har ikki tilning lug‘at tarkibiga kirgan xos nomlar va geografik nomlar;
2) Ilmiy, texnik atamalar;
3) Semantik jihatdan yuqoridagi ikkitasiga oʻxshash soʻz turkumlari – hafta kunlari, oy nomlari, shuningdek, sonlar.
Ammo yuqoridagi guruhlarga mansub so'zlarning hammasi ham to'liq mos keladiganlar qatoriga kirmaydi, chunki so'zlarning berilgan semantik toifalari doirasida bir ma'noli muvofiqlik bo'lmagan holatlar kam uchraydi.
Ikki tildagi so'zlarning polisemantik so'zlardagi referent ma'nolari doirasida to'liq mos kelishi juda kam uchraydi.
Ikki tilning leksik birliklarini taqqoslashda eng ko'p uchraydigan holat qisman moslashishdir, bunda manba tilidagi bir so'z maqsadli tildagi bir nechta semantik ekvivalentlarga mos keladi. Har qanday tildagi so'zlarning aksariyati noaniqlik bilan ajralib turadi va bir tildagi so'zning ma'no tizimi ko'pincha boshqa tildagi so'zlarning ma'no tizimiga to'liq mos kelmaydi. Bunda har xil holatlar kuzatilishi mumkin: masalan, ba’zan manba tildagi so‘zning ma’no doirasi o‘z tildagi tegishli so‘znikidan (yoki aksincha) kengroq bo‘ladi, ya’ni so‘z tarkibidagi so‘zlar. manba tili maqsadli tildagi so'z bilan bir xil ma'nolarga ega, ammo qo'shimcha ravishda u boshqa tillarda boshqa so'zlar bilan uzatiladigan ma'nolarga ham ega.
Nazariy nuqtai nazardan biroz boshqacharoq va qiziqroq bo'lib, bir tildagi so'z ma'nosining boshqasiga nisbatan farqlanmasligi deb atash mumkin bo'lgan hodisa tufayli qisman ekvivalentlik holatlari mavjud. Demak, har qanday tilning kengroq (yoki tabaqalanmagan) tushunchani ifodalovchi, ya’ni kengroq denotatsiyalar sinfini bildiruvchi bir so‘zi boshqa tilda ikki yoki undan ortiq so‘zlarga mos kelishi mumkin, ularning har biri torroq (differentsiallashgan) tushunchani ifodalaydi. ya'ni denotatsiyalarning ancha cheklangan sinfiga kiradi.
Ikki til lug'atining o'zaro bog'liqligining uchinchi mumkin bo'lgan holati - bu manba va maqsadli tildagi so'zlarning ma'nolari o'rtasidagi to'liq nomuvofiqlik. 
Download 70.76 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling