Тузувчилар: О. У. Авлаев, У. А. Бутаева, Г. Амирова. Таълимда интерфаол

«ДЕБАТ» МЕТОДИ 
«Дебат» (фр. «дебаттере» сўзидан олинган бўлиб, «дебатс» 
– «баҳслашмоқ») методи машғулотларда, шунингдек, турли 
йиғилиш, мажлисларда бирор мавзу юзасидан иштирокчилар 
ўртасида ўзаро баҳс уюштириш, уларнинг ўзаро фикр 
алмашишларини таъминлашга хизмат қилади.
«Дебатлар» методи Қадимги Грецияда яратилган бўлиб, улар 
демократиянинг муҳим элементи сифатида намоён бўлган. Афина 
фуқаролари тақдим этилаётган қонунларнинг афзал томонлари ва 
камчиликлари ҳақида тортишиб, масалани яхши тушуниш учун уни 
турли томондан таҳлил қилишар, шу билан бирга, таҳлил қилиб 
баҳс қилишга ўрганар эдилар. Ўрта асрларда Европа таълим тизими 
таркибида нутқ сўзлаш маҳорати ва дебатлар дарслари мавжуд 
бўлган. Ҳозирги вақтда дебатлар бутун дунё мактабларида ва 
университетларида ўтказилмоқда.
Дебатни ўтказишда қуйидагиларга амал қилиш лозим:
1-дебатлар кўп нарсага ўргатади, 
2-чин
диллик ва виждонлилик мажбурияти, 
3- ҳурмат ва эҳтиром кўрсатиш. 
 
Дебатда иштирок этиш натижасида таълим олувчиларда
муаммони аниқлаш ва ажратиш қобилияти, далиллар ва фикрларни 

---

96
аниқлаш маҳорати, танқидий фикр юритиш, муҳим бўлган 
маълумотни муҳим бўлмаган маълумотдан ажратиш, сабаб ва 
унинг бўлиши мумкин бўлган оқибатларига баҳо бериш, хулоса 
чиқариш, муаммоларни ажратиш ва самарали ечим топиш 
малакалари, ўзининг фикр юритишига, тафаккур жараёнига баҳо 
бериш кўникмалари, жамоада ишлаш қобилияти, нутқ сўзлаш 
маданияти шаклланади. Ўтказилган педагогик тажриба-синов 
натижаларига таяниб, биз малака ошириш жараёнида дебат 
ўтказиш тартибини ишлаб чиқдик. 
12-жадвал