Твчдпи мутахассислик фанидан малакавий имтиҳон билети ихтисослик

Ta`limni boshqarish organlari 
Ta`lim tizimining umumiy boshqaruvini Vazirlar Mahkamasi amalga oshiradi. Shuningdek, Vazirlar Mahkamasi alohida oliy ta`lim muassasasi, Toshkent Islom Universiteti va xalqaro mashhur xorijiy OTMlari (MDU, Westminster Universiteti va hokazo) filiallarini bevosita boshqaradi.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi vakolatlariga quyidagilar kiradi:
ta`lim sohasida yagona davlat siyosatini olib borish;davlat ta`lim boshqaruv organlariga rahbarlik qilish;ta`limni rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish;ta`lim muassasalarini yaratish, qayta tashkil etish va bekor qilish tartiblarini belgilash;ta`lim muassasalari akkreditatsiyasi, pedagogik va ilmiy kadrlar attestatsiyasi tartiblarini belgilash;boshqa davlatlar ta`lim muassasalariga O’zbekiston Respublikasi hududida ta`lim ko’rsatish huquqini beruvchi ruxsatnomalar berish;qonunchilikka mos ravishda xorijiy davlatlarning ta`lim haqidagi hujjatlarini tan olish tartibini belgilash va teng-kuchli ekanligini o‘rnatish;davlat ta`lim standartlarini belgilash;davlat namunasidagi ta`lim hujjatlarini va ularning berilish tartibini belgilashta`lim muassasalariga qabul tartibi va davlat grantlari miqdorini belgilash;davlat oliy ta`lim muassasalari rektorlarini tayinlash;ta`lim olayotganlarni bir akkreditatsiyalangan ta`lim muassasasidan boshqasiga o’tkazish tartibini belgilash;qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa vakolatlar
ТВЧДПИ МУТАХАССИСЛИК ФАНИДАН МАЛАКАВИЙ ИМТИҲОН БИЛЕТИ
Ихтисослик: 13.00.01-Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи


6- билет
1. Педагогика ижтимоий фан сифатида. Педагогика фанининг объекти, предмети, мақсад ва вазифалари
2. XVII асрдан XIX асрнинг ярмигача тарбия, мактаб ва педагогик фикрлар ривожи
3. Ўғил ва қиз болалар шахси гендер хусусиятлари
4. Таълим муассасаси персонали билан ишлаш. Рағбатлантириш ва жазолаш тизими
JAVOBLAR
1«Ijtimoiy» tushunchasida odamlarning birga yashashi bilan bogliq jarayonlar ifodalangan, ammo ularning muloqati va oz aro aloqalari turli shakllarda boladi. Demak, pedagogika osib kelayotgan avlod tarbiyasi va ta`limi togrisidagi fan bolib, ijtimoiy pedagogika esa jamiyat a`zosini tarbiyalash va unga ta`lim berish tigrisidagi fandir. Ijtimoiy pedagogika - fanning shunday tarkibiki uning vositasida:
Birinchidan inson hayotda ma`lum sabablar asos ichida yuzaga kelgan xodislar urganiladi.Ikkinchidan insonning rivojlanishi uchun qillay sharoitlar yaratishni kozda titadi. Uchinchidan ta`sir etuvchi xodisalarni oldini oladi.Ijtimoiy pedagogika oquv predmeti sifatida ijtimoiy pedagogik faoliyat tasvirini xarakterlaydigan vazifasini amalga oshiradi. Bu vazifani amalga oshirish ijtimoiy pedagogikani urganish jarayonida talabalar tomonidan bir qator maqsadlarni amalga oshirshni kozda totadi: ma`lum doiradagi nazariy bilimlarni egallash va bularni amalda qullash muammoni oldindan kurish va echishga sub`ekt va ijtimoiy jarayonga kura ijtimoiy gumanitik munosabatlarni shakllantirish.Ijtimoiy pedagogika ijtimoiy tarbiya muammosini urganadi. Bu ijtimoiy peagogika ukuv kursini tuzilishini ozida aks ettiradi.U ijtimoiylashtirish jaryonini ijtimoyi pedagogik xodisa sifatida urganadi. Ijtimoiy pedagogika pedagogikaning mustaqil bir bulagi bolib u kishilar jamoasi shamda aloshida shaxslarga ta`lim tarbiya jarayonidagi ijtimoiy muammolar ularning kelib chiqish sabablari hamda bu muammolarning bartaraf etilishining nazariy va amaliy jihatlarini orgatadi. Ijtimoiy pedagogika fani ijtimoiy shaxsning oziga xos milliylik tomonlarini tarbiya jarayonida orgatib boradi.Pedagogika va sotsial pedagogika bir-biriga juda bogliq, lekin ularning farqi shundaki, Pedagogika fani ijtimoiy shaxsning faqat ta`lim va tarbiyasi bilan shugullanadi. Ijtimoiy pedagogika esa bola shaxsini va uning bolaligini himoya qiladi.Ijtimoiy pedagogika fanining maqsadi va vazifasi.Pedagogik sotsiologiya faning maqsadi jamiyatdagi har bir shaxsning shayotida uchraydigan ijtimoiy muammolarni bartaraf etish va shal qilishdan iborat. Ta`lim va tarbiya masalalari bilan shugullanish, keksalar, qariyalar, kasal va boquvchisiniyuqotganlar, meshribonlik uyida tarbiyalanayotgan bolalar holidan xabar olish. Shu jumladan foxishabozlik, narkomaniya va qonunbizarlikka qarshi kurashish. Bu illatlardan jamiyatni, ayniqsa kelajak avlodni himoya qilish zarur.Ijtimoiy pedagogika faning vazifasi quyidagi 4 bosqichni ozichiga oladi.1Bolani va usmirni xaqikatguy qilib tarbiyalash va voyaga etkazish2Shaxsning mustaqil fikrlay olishi, muammoga duch kelganida uni mustaqil ravishda shal qila olishi va oz munosabatini bildirishi;3Atrofdagi kishilar bilan erkin va madaniy holda muomala qilishni orgatish;4hayotdagi oz oldiga qiygan maqsad va vazifalarini ongli ravishda tushunishga orgatish;

2. XVII asrda feodal tarqoqlik va bosh-boshdoqlik avj olgan davrda Xiva xonligini markazlashgan davlatga aylantirish, o’zaro urushlarga barham berish, elyurtga osoyishtalik baxsh etish uchun Binni Oqatoyxonbinni ArabMuhammad Abulg’oziy Bahodirxon (1603-1664) ham qurol, ham qalam bilan kurash olib borgan adolatli hukmdor, ma’rifatparvar davlat arbobi, iste’dodli adib va tarixnavis olim hamdir. U o’zbek xonlari ichida Zahiriddin Muhammad Boburdan keyingi o’zbek xalqining madaniyat, ijtimoiy-siyosiy va huquqiy fikrlar tarixida sezilarli iz qoldirgan buyuk mutafakkirdir. Abulg’oziy Bahodirxon barcha Sharq hukmdorlari kabi o’z saltanatini mustahkamlash, Xorazmda ilm-fan va madaniyatni rivojlantirish maqsadida o’z saroyiga ilg’or fikrli olimu fuzalolar, shoiru bastakorlar, me’moru naqqoshlar, tabiblar, tarixnavislar, adiblar, xattotlar va boshqa kasb egalarini to’plab, samarali ijod qilishi uchun shart-sharoitlar yaratib berish bilan birga, ijodkor sifatida o’zi ham «Shajarai turk», «Shajarai tarokima» va «Manofe’ul-inson» («Kishilarning sihat salomatliklari yo’lida») kabi siyosiy-huquqiy va tarixiy-badiiy va tibbiyotga oid asarlarni yozdi. Bu asarlar Abulg’oziy Bahodirxonning tarixiy, siyosiy va huquqiy qarashlarini o’rganishda asosiy manba bo’lib xizmat qiladi.

3. "Gender" va „jins“ tushunchalari oʻrtasidagi farq ijtimoiy konstruktivizm nazariyasiga tayanadi, bu tabiiy va tabiiy koʻrinadigan farqlarni ijtimoiy jarayonlar bilan izohlaydi. „Gender“ tushunchasiga qarama-qarshi „jins“ tushunchasidan foydalanish ayol va erkaklarning jamiyatdagi mavqei hamda „erkak“ va „ayol“ o‘rtasidagi farqlar biologik kelib chiqishi yo‘q, degan tezisga asoslanadi. lekin biologik talqin bir yoʻlidir, bu jamiyatda qonuniy^[7]. Shunday qilib, ijtimoiy konstruktivizm tarafdorlari " sogʻlom fikr " ni, yaʼni zamonaviy jamiyatlarda hukmron boʻlgan kundalik gʻoyalarni tanqid qiladilar, unga koʻra ijtimoiy erkaklar va ayollarga boʻlinish va buning natijasida xulq-atvor, imkoniyatlar, huquqlar va boshqalardagi farqlar mavjud. Shu bilan birga, ijtimoiy konstruktivizm tarafdorlari ham xuddi shu „sogʻlom fikr“ va unga xos biologik determinizmga asoslangan anʼanaviy sotsiologik nazariyalarni tanqid qiladilar^[7].
Gender tadqiqotlari va asosiy feministik nazariyalarda gender hokimiyat va tengsizlikning ijtimoiy munosabatlarini tartibga soluvchi ijtimoiy kategoriya sifatida tushuniladi. Feministik nazariyalarning klassik versiyalarida bu erkaklarning ijtimoiy guruh sifatida ayollar ustidan hukmronligi haqida edi: belgilangan va oʻrganilgan gender rollarini bajarish imkoniyatlarning tengsizligini, erkaklarning ijtimoiy sohadagi afzalliklarini va ayollarning jamiyatga koʻchirilishini anglatadi. Shu bilan birga, xususiy sohaning oʻzi kamroq ahamiyatli, kamroq obroʻli va hatto repressiyaga uchragan boʻlib chiqadi ^[7] . Zamonaviy feministik nazariyalarda genderni hokimiyatning tarkibiy munosabatlari sifatida tushunish, bir tomondan, jinsni boshqa ierarxik ijtimoiy toifalar (irq, sinf va boshqalar) kontekstida koʻrib chiqish orqali yanada murakkab va takomillashtirilmoqda.), va boshqa tomondan, gender zulmining asosiy tarkibiy qismlaridan biri sifatida majburiy gender binarini tushunish orqali . Shunday qilib, „gender“ tushunchasi nafaqat tahliliy, balki siyosiy hamdir: u mavjud boʻlgan tengsizlikning gender munosabatlarini tanqid qilishni oʻz ichiga oladi va ijtimoiy tuzumni oʻzgartirish va gender tengligiga asoslangan yangi ijtimoiy tartibni qurish uchun moʻljallangan .
4. Personalni boshqarish - alohida xodim va umuman korxona manfaatlarini taminlash maqsadida inson salohiyatidan samarali foydalanishga qaratilgan tashkiliy, ijtimoiy- iqtisodiy, psixologik, axloqiy va huquqiy munosabatlar tizimidir. Personalni boshqarishning asosiy funktsiyalarini ozida aks ettiruvchi tort tarkibiy qism mavjuddir: Personalni tanlash. Personalni rivojlantirish. Personalni baholash. Personalni ragbatlantirish. Personalni rivojlantirish - personalning yangi bilimlarga ehtiyojlarini aniqlash va bu ehtiyojlarni qondirib borish, bosh- qaruv uslublarini muttasil takomillashtirib borish, xodimlarga ularning faolligini oshirishda har taraflama yordam berish. Personalni boshatish - shtatlarni qisqartirish va ortiqcha xodimlarni ishdan boshatish bilan bogliq barcha tadbirlar. Personalni baholash - tashkilot yoki uning bolinmasi natijalariga alohida xodimlarning hissalarini aniqlash. Personal ish sifatini baholash - xodimlarning egallab turgan xizmat vazifalariga loyiqlik darajasini aniqlash. Personalga rahbarlik - personalni bevosita rahbarlar - bolim rahbarlari tomonidan boshqarish. Personalni nazorat qilish - ish jarayoni nazorati tizimidan foydalangan holda rahbariyat qarorlari va ishlab chiqarish topshiriqlari ijrosi nazoratini amalga oshirish. Personalni boshqarish vazifalari. Personalni boshqarish quyidagi vazifalarni hal qiladi:umumiy strategiyani ishlab chiqish;mavjud xodimlarni hisobga olgan holda tashkilotning malakali ishchilarga bolgan ehtiyojini aniqlash;shtat jadvalini tuzish va tashkilot xodimlarining lavozim yoriqnomalarini ishlab chiqish;kadrlarni tanlash va ishchilar mehnat jamoasini shakllantirish boyicha tadbirlarni amalga oshirish; * uzluksizlikni taminlash uchun bolajak menejerlar zaxirasini yaratish, shuningdek, xodimlarni yoqotish xavfini kamaytirish choralarini korish; ishlarni tashkil etish, shu jumladan ish joylarini, ular orasidagi funksional va texnologik aloqalarni, ishlarni bajarishning mazmuni va ketma-ketligini, mehnat sharoitlarini belgilash;