Tvchdpu fizika va kimyo kafedrasi KÒM 19/1 gr talabasi Kozimova Gulginaning Toshkent viloyati Toshkent tumani

Pushti rangda	Havorangda
Sariq rangda
Bugaz palag’da	Bu gazni	Bu gaz oltingugurt
qolgan	laboratoriyada	yonishidan hosil
tuxum hidli,	xlorid kislota yoki	bo’ladi.
havodan bir oz	sulfat kislotani
og’ir, oqsillar	sulfidlarga ta’sir
buzilishida	ettirib olinadi
hosil bo’ladi.

3. 
   Yangi mavzu bayoni: Sanoatda sulfat kislota ishlab chiqarishning asosiy xom ashyosi piritdir. Sulfat kislota 3 bosqichda olinadi:
   

1. 
   S0₂ (sulfit angidrid) olish
   
2. 
   S0₃ ( sulfat angidrid) olish
   
3. 
   H₂S0₄ olish.
   

FeS -> S0₂ -> S0₃ -> H₂S0₄.
Pirit maxsus pechlarda kuydiriladi. Kuydirish natijasida hosil bo’lgan sulfit angidrid chang va aralashmalardan siklotron va elektrofiltrda tozalanadi. Suv bug’laridan quritish minorasida quritiladi. Tozalangan gaz issiqlik almashtirgich deb ataladigan qurilmada isitilib, katalizatorli kontakt apparatiga uzatiladi. Katalizator sifatida V2O5 ishlatiladi. Kontakt apparatida S0₂ oksidlanib, S0₃ hosil qilinadi. Shundan keyin S0₃ yuttirish minorasida o’rtacha konsentratsiyali H₂S0₄ ga yuttiriladi va shu tariqa mahsulot tayyor bo’ladi. Mahsulot oleum deb ataladi. Oleum oltingugurt angidridi va suvsiz sulfat kislota aralashmasidir. Sulfat kislota ishlab chiqarish ekologiya va atrof- muhitga zarar etkazadi. Mavzuni tushuntirish dabomida tegishli reaksiyalar yozib boriladi.
4FeS + 110₂ = 2Fe20₃ + 8S0₂
2S0₂ + 0₂ = 2S0₃ f
H₂0 + S0₃ = H₂S0₄
H₂S0₄ + nS0₃ = H₂S0₄ * nS0₃

4. 
   Mavzuni mustahkamlash. Har bir o’quvchi 5 ta savoldan iborat test topshiriqlari oladi. Topshiriqlar bajarilgandan keyin bir-birini tekshirib baholanadi. To’g’ri javob 1 balldan.
   

Test

1. 
   H2S04 ishlab chiqarish uchun asosiy xomashyo nima?
   

1. 
   ohaktosh B) Soda
   

100. 
     Temir kolchedani D) potash.
     

2. 
   Sulfit angidrid changlar va turli aralashmalardan qayerda tozalanadi?
   

A) quritish minorasida B) kontakt apparatida
C) siklotron va elektrofiltrda D) yuttirish minorasida

3. 
   Kontakt apparatida qanday jarayon amalga oshadi?
   

1. 
   S0₂ oksidlanib S0₃ hosil bo’ladi
   
2. 
   S0₃ qaytarilib S0₂ hosil bo’ladi
   
3. 
   Oleum hosil bo’ladi.
   
4. 
   Pirit kuydiriladi.
   

4. 
   S0₂ dan suv bug’lari tozalanadigan apparat qanday nomlanadi?
   

A) Siklotron B) Quritish minorasi
C) Elektrofiltr D) Yuttirish minorasi

5. 
   Sulfat angidriddan yuttirish minorasida qanday modda olinadi?
   

1. 
   Konsentrlangan H₂S0₄
   
2. 
   H₂S0₄ eritmasi
   
3. 
   Sulfat angidridning suvli eritmasi
   
4. 
   Oleum
   

5. 
   Darsni yakunlash.
   

O’quvchilar faolligiga qarab baholanadi va uyga vazifa beriladi.
43-mavzuni o’qish va mashqlarni bajarish.