U. ǴAfurov, Q. Sharipov

TÓLEMLERDI ÓZ WAQTÍNDA TÓLEW
Isbilermen óziniń xızmeti nátiyjesinde kelip shıǵatuǵın salıqlar hám 
basqa májbúriy tólemlerdi óz waqtında tólew zárúr. Keri jaǵdayda, 
mámleket byudjeti dáramat bóliminiń orınlanbawı hám byudjet 
jetispewshiliginiń payda bolıwına alıp keledi. Aqıbetinde, mámleket 
byudjetinen qarjılandırılıwshı kárxana hám shólkemlerdiń finanslıq 
támiynatına zıyan keledi, olardıń jumısshı hám xızmetkerleri óz 
waqtında aylıq almaydı, pensiya hám napaqalar tólemi keshigedi.
Isbilermen eger óziniń xızmetinde jallanba miynetten paydalansa, 
jumısshı hám xızmetkerlerdiń is haqı hám basqa sociallıq 
qamsızlandırıw tólemlerin ámelge asırıwı kerek. Óz waqtında hám 
miynette sáykes muǵdarda is haqı almaǵan jumısshınıń miynet 

---

72
ónimdarlıǵı páseyedi. Aqıbetinde, basqa jumısqa ótiw yamasa 
qosımsha dáramat tabıw jolların izlewge túsedi. Bulardıń barlıǵı 
isbilermenniń xızmet nátiyjelerine keri tásir kórsetedi.
NÍZAM HÚJJETLERI TALAPLARÍNA ÁMEL ETIW
Isbilermenlik xızmetin shólkemlestiriwde miynetti qorǵaw 
hám de qáwipsizlik texnikası, ekologiya, sanitariya hám gigiena 
tarawındaǵı nızam hújjetleri hám normativ hújjetler talaplarına 
ámel etiw kerek. Sebebi, jeterli dárejede jaqtılandırılmaǵan, ıssılıq 
penen támiyinlenbegen, óz ómiri qáwip astında bolǵan sharayatta 
jumısshılar joqarı ónim menen isley almaydı. Qalaberse, bunıń 
aqıbetinde júz bergen qolaysız jaǵdaylar, baxıtsız hádiyselerge jumıs 
beriwshi — isbilermen tolıq juwapker boladı. 
Ekologiya, yaǵnıy qorshaǵan-ortalıqtıń qorǵalıwına itibar bermew, 
óndiris shıǵındıların xalıqtıń jasaw punktlerine, suw háwizlerine 
taslaw, zıyanlı zat yamasa gazler shıǵıwınıń aldın almaw, dáslep, usı 
kárxanadaǵı jumısshı hám isbilermenniń, sonday-aq, barlıq jámiyet 
aǵzalarınıń densawlıǵına zıyan tiygizedi.