Uchinchi renessansda ilmiy-amaliy tadqiqotlarning dolzarb muammolari

---

11 
“UCHINCHI RENESSANSDA ILMIY-AMALIY TADQIQOTLARNING DOLZARB 
MUAMMOLARI” RESPUBLIKA ONLAYN KONFERENSIYASI 
 
2022-iyl 5-12-oktabr. 
 
METROLOGIK KOMPETENSIYALARNING TUZILISHI VA MAZMUNI 
Atabayeva Gulshanbonu Inayat qizi- 
“Ustoz.uz” ma’suliyati cheklangan jamiyat hodimi 
[e-mail]
  
Annotatsiya 
Ushbu maqolada bo’lajak muhandislarning meterologik kompetensiyasini shakllantirish 
va bu kompetensiyaning tuzilishi, mazmuni haqida ayrim dolzarb masalalar va ularga doir 
xulosalar keltirilgan. 
Kalit so’zlar: muhandis, kompetensiya, qobiliyat, kasbiy faoliyat, metodologiya, 
kvalifikatsiya, faoliyat. 
Bo'lajak muhandisning me'yoriy va metrologik kompetensiyasining tarkibiy qismlari 
mazmunini loyihalash uchun biz muhandisning kasbiy faoliyatini mashinasozlik sanoati 
misolida bizni qiziqtiradigan aniqlikni ta'minlash nuqtai nazaridan tahlil qilamiz, ya'ni: 
berilgan element, yig'ish, mexanizm uchun optimal aniqlik darajasini normallashtirish; 
berilgan aniqlik darajasini ta'minlash texnologiyalari; 
erishilgan aniqlik darajasini nazorat qilish uchun ishlab chiqarish jarayonini metrologik 
ta'minlash bo'yicha ishlarni bajarish va h.k. 
Standartlarga ko’ra muhandis amalga oshirishi mumkin bo'lgan quyidagi kasbiy 
kompetensiya bilan bog’liq faoliyat shakllari mavjud: 
- dizayn va muhandislik; 
- ishlab chiqarish va texnologik; 
- tashkiliy va boshqaruv; 
- tadqiqot; 
- operativ faoliyat.
“Menejerlar, mutaxassislar va boshqa xodimlar lavozimlari bo‘yicha malaka 
ma’lumotnomasi” [1] muhandisning mehnat majburiyatlarini quyidagicha belgilaydi: 
“Muhandis ilmiy-texnikaviy faoliyat sohasida ... metrologik ta’minot uchun ... ishlarni bajaradi, 
texnik nazorat va boshqalar. Uslubiy va me'yoriy hujjatlarni, texnik hujjatlarni ishlab chiqadi. 
Standartlashtirish ishlarini amalga oshirishda qatnashadi. 
Dizayn faoliyati, qoida tariqasida, mexanik, texnologik, ekspluatatsiya, iqtisodiy va 
estetik parametrlarni hisobga olgan holda, loyiha, texnik, ishchi loyihalarni, shuningdek, boshqa 
dizayn va texnologik hujjatlarni ishlab chiqishdan iborat. Ushbu faoliyatning natijasi ishlab 
chiqarish jarayonida moddiylashtirilgan texnik tizimning tayyor dizayni bo'lishi kerak. 
Konstruktor mahsulotning strukturaviy, texnik va texnologik parametrlarini ma'lum bir 
korxonada ishlab chiqarishning o'ziga xos shartlarini hisobga olgan holda hisoblab chiqadi. 
Mutaxassis umumiy qurilmaga ega bo'lgan yangi turdagi mashinalarni yaratadi, lekin alohida 
qismlarning tabiati, ularning joylashishi, moddiy va boshqa dizayn xususiyatlari bilan 
farqlanadi. Shuning uchun mahsulotni ishlab chiqish va ishlab chiqarishga kiritishning har 
qanday jarayoni ushbu mahsulotga texnik reglamentlarda, milliy va davlatlararo standartlarda, 
tashkilotlar standartlarida belgilangan texnik talablarni o'rganish va shakllantirishdan 
boshlanadi. 
Ishlab chiqarish va texnologik faoliyat texnologik jarayonlarni rejalashtirish va amalga 
oshirish, asbob-uskunalarni sinovdan o'tkazish, o'rnatish va sozlash, mahsulot sifatini o'lchash

---

12