Udk 339. 1(075. 8) I. S. Tuxliyev, A. B. Bektemirov, Z. I. Usmanova ‘Turizmda strategik marketing’: O„quv qo„llanma – S.: Samisi, 2010 – 138 b

12.2. ‘Mahsulot – bozor’ strategik imkoniyatining sinov bahosi
Jadval 12.2.
‘Mahsulot – bozor’ strategik imkoniyatining sinov bahosi.

Strategiya	Muvaffakiyat imkoniyatlari, %	Tavakkalchilik
1.	50 (20)	Ahamiyatsiz
2.	20 (40)	Katta
3.	30 (40)	O’rtacha
4.	5 (50)	Juda katta

Berilgan misolda 4 ta strategiyadan korxona uchun birinchisi afzalroq, chunki muvaffakiyatga erishishda katta imkoniyat bilan va qolganlarga nisbatan eng kam tavakkalchilik bilan harakterlanadi.
Ma‘lumki, bozor iqtisodiyoti sharoitida faoliyat yuritganda mahsulotlar, bozorlar va xududlar, korxona imkoniyatlari va iste‘molchilarning talablari o’rtasida o’zaro aloqadorlik muammolari yuzaga keladi. Strategik qarorlarni qabul qilishda korxona egasi ushbu 5 ta komponetlarni hisobga olishi kerak.
Mahsulotlar, bozorlar, xududlar, korxona imkoniyatlari va iste‘molchilar muammolari o’rtasidagi bog’liqliklarini ko’rsatuvchi 1-sxema strategiyaning juda ko’p variantlari mavjudligi haqida tushuncha beradi: korxona imkoniyatining bo’lishi mumkin bo’lgan 3 ta holati, mahsulotning 3 xil kurinishi, 3 xil bozor shakli, mahsulot sotish mumkin bo’lgan 5 ta xudud, iste‘molchi muammolarining 2 xil kurinishi jami korxona bozor strategiyasining 270 xil variantini hosil qiladi.
Aslida variantlar soni bundan ham ko’p bo’lishi mumkin, chunki mahsulot bozori yoki regionlar segmentlashgan bo’lishi mumkin. Ushbu amalga oshirish mukin bo’lgan kup miqdordagi strategiyalardan eng muhimlarini tanlash va ularni tahlil qilish asosida bozor strategiyasining optimal variantini aniqlash kerak.
Shunga o’xshash barcha matritsalar korxonaga zarur bo’lgan imkoniyatlar darajasini tanlash uchun muljallangan chegarani anglatadi. Matritsa maydonlari bo’lg’usi imkoniyatlar ta‘rifi bilan to’ldiriladi.
Tadbirkor yoki mutaxassisning asosiy maqsadi tijorat muvaffaqiyatini uzoq muddatga ta‘minlovchi mahsulotni bozorga taklif qilish hisoblanadi.
‘Mahsulot bozor’ strtegik matritsasini BKG matritsasidagi 4 ta holatda ifodalash (0-50%).
‘Yulduz’ - holatidagi korxonani ‘Mahsulot bozor’ matritsasidagi strategiyasini aniqlash:

1. 
   O’zlashtirilgan bozorda ‘Yulduz’ korxona an‘anaviy tovar bilan ma‘lum miqdor muvaffaqiyatni ushlab turadi, tavakkalchilik ham deyarli kam. Lekin tovarning yashash hayoti tugagach, unga talab kamayadi yoki bozorda u tovarni o’rnini bosuvchi yangi tovar joriy qilinsa muvaffaqiyatsizlikka erishadi.
   

2. 
   An‘anaviy tovar bilan ‘Yulduz’ korxona yangi bozorga chiqsa, u bilan bu tavakkalga olib keladi, lekin aynan shu mahsuloti Bilan ‘Yulduz’ darajasiga chiqgan korxona Yangi bozorda ham o’zini qanday yo’lga qo’yishni biladi va muvaffaqiyatga erishadi. Tavakkalchilik bu holatda o’rta.
   

3. 
   O’zlashtirilgan bozorga ‘Yulduz’ korxona Yangi tovar yaratib, olib kirsa bozor uni qiyinchiliksiz qabul qiladi, chunki, bozor bu korxonani yaxshi biladi va ishonadi. Korxonaning tavakkali past bo’lib, imkoniyati ham yuqori, chunki bozor har doim Yangi tovarga ehtiyoj sezadi.
   

4. 
   ‘Yulduz’ yangi tovarlari Bilan yangi bozorga kirishda juda katta tavakkal qiladi, chunki u bu bozorda ‘Yulduz’ emas, lekin mahsulot yangi bo’lgani uchun imkoniyati mavjud.
   

1	50
2	30
3	40
4	25