Uglerod Uglerod (lotincha: lot. Carbo — kumir, lotincha: Carboneum), C

Muhim birikmalari: Ammiak NH₃ tabiatda oqsil moddalarning chirishidan hosil bo‘ladi. Ammoniy tuzlariga kuchli asoslar ta‘sir etganida ham ammiak hosil bo‘ladi; masalan:
2NH₄Cl + Ca(OH)₂ → CaC₁₂ + 2NH₃+ 2H₂O
Ammiakli suv – novshadil spirtni qizdirish yo‘li bilan ham (laboratoriyada) olinadi.
NH4OH → H₂O + NH₃↑
Sanoatda ammiak olish uchun asosiy xom – ashyo erkin holatdagi vodorod bilan azotdir. Bu ikki moddadan ammiak sintez qilinadi: N₂ + 3H₂ ↔ 2NH₃
Ammiak o‘ziga xos o‘tkir hidli, rangsiz gaz. Uning kritik harorati nihoyatda yuqori (+ 132 0C) bo‘lganligi sababli u juda osonlik bilan suyuq holatga o‘tadi.Ammiakning qaynash harorati – 33,40C, qotish harorati - 780C ga teng. 00C da 1 l suvda 1150 l, 200C da esa 700 l NH₃ eriydi. 25% li ammiak eritmasining zichligi 0,9 g/sm3 ga teng. Harorat ko‘tarilganda ammiakning suvda eruvchanligi kamayadi; eritma qaynatilganda ammiak eritmadan batamom chiqib ketadi. NH₃ molekulasi uchburchakli piramida shakliga ega ekanligi aniqlangan.Ammiak molekulasidagi azot piramida cho‘qqisida turadi. Ammiak 200C haroratda 8,5 atmosfera bosimida suyuq holatga o‘tadi. Suyuq ammiak rangsiz suyuqlik bo‘lib, elektr tokini o‘tkazmaydi.

1.Ammiak molekulalari metallarning tuzlari bilan birikib, ammiakatlar hosil qiladi.
2. Ammiakning suvdagi eritmasi asos xossasiga ega; uni ammoniy gidroksid deb ataladi.
NH₃ + H₂O ↔ NH₄OH

3. 
   Ammiak kislotalar, kislorod va xlor bilan turlicha reaksiyaga kirishadi:
   

NH₃ + HCl → NH₄Cl 4NH₃ + 3O₂ → 2N₂ + 6H₂ O
4NH₃ + 5O₂→ 6H₂O + 4NO
8NH₃ + 3Cl₂ → N₂ +6NH₄Cl NH₃ + NaOCl → NaON + NH₂Cl
Gidroksilamin NH2OH ammiak molekulasidagi bir vodorod atomining OH guruhga almashinish mahsulotidir. Gidroksilamin nitrat kislota eritmasini simob yoki qo‘rg‘oshin katod yordamida elektroliz qilish orqali olinadi; bu vaqtda katodda azot qaytariladi:
HNO₃ + 6N → NH₂OH + 2H₂O
Gidroksilamin 33,10 C da suyuqlanadigan rangsiz kristall modda; 1000 C dan yuqorida portlab parchalanadi. Gidroksilamin molekulasida xuddi ammiakdagi kabi erkin (band bo‘lmagan) elektron jufti borligi sababli, u suvda eritilganda suvdan o‘ziga bir protonni tortib olib, kuchsiz asos xossalarini namoyon qiladi.Natijada gidroksilamin gidrati NH₂OH∙H₂O hosil bo‘ladi. Bu asos kislotalar bilan reaksiyaga kirishib tuzlar hosil qiladi:
[NH₃OH]OH + HCl → [NH₃OH]Cl + H₂O
Gidroksilaminda azotning oksidlanish darajasi – 1 ga teng. Gidroksilamin va uning hosilalari qaytaruvchilar hisoblanadi.
Gidrazin N₂H₄– ammiakning chala oksidlanish mahsuloti bo‘lib, nihoyatda katta amaliy ahamiyatga ega. N₂H₄ da azotning oksidlanish darajasi – 2 ga teng.
Gidrazin hosil qilish uchun ammiak 50 atm bosimda 1800 C da natriy gipoxloritga ta‘sir ettiriladi:
NaOCl + 2NH₃ → N₂H₄ + NaCl +H₂O
Gidrazinning suyultirilgan eritmalarini olish uchun ishqoriy muhitda natriy gipoxloritni karbamid bilan 100 0C da qizdiriladi:
CO(NH₂)₂ + NaOCl + 2NaOH → N₂H₄ + NaCl + N₂CO₃ + H₂O
Toza gidrazin +1,40C qotadigan va 113,5 0C da qaynaydigan suyuqlik.
Azid kislota HN₃ (azot-imin) gidrazinning nitrit kislota bilan reaksiyasidan hosil bo‘ladi:
N₂H₄+ HNO₂ →2H₂O + NN₃
Azid kislota – 80 0C da qotadigan va + 360C da qaynaydigan o‘tkir hidli rangsiz suyuqlik; u kuchsiz kislota hisoblanadi. Texnikada uning natriyli tuzi olinadi. Buning uchun natriy amidi azot (I) – oksid bilan birgalikda 1900C gacha qizdiriladi:
NaNH₂ + N₂O ↔ NaN₃ + H₂O
Azid kislota 3000C dan yuqorida kuchli portlab parchalanadi:
2HN₃ → 3N₂ + H₂
Lekin azid kislotaning suvdagi suyultirilgan eritmalari barqaror bo‘lib, eritmadagi HN₃ quyidagicha dissotsilangan bo‘ladi:
HN3 ↔ H + + N3–