Uglevodlar

Uglevodlar.


Reja:

1. 
   KIRISH.
   

1. Uglevodlarning tuzilishi va sinflanishi

2. 
   ASOSIY QISM
   

1. 
   Monosaharidlar
   
2. 
   Disaharidlar
   
3. 
   Polisaharidlar
   

III. XULOSA.


Tayanch iboralar: Monosaharid, oligosaharid, polisaharid, A.A.Kolli reaksiyalari, aldoz va ketozalar, glyukozit va gidroksil, A.M.Butlerovning reaksiyasi.
Uglevodlar tabiatda juda keng tarqalgan. Bu birikmalar uglerod, vodorod va kisloroddan iborat. Ularni asosan Cn(H₂O) m umumiy formula bilan ifodalanadi.


UGLEVODLARNING SINFLANISHI
Uglevodlar organik birikmalarining eng katta sinfi bo’lib, ular gidroliz qilinganda, gidrolizga uchramasligiga qarab va gidrolizga uchrab kichkina molekulalarga bo’linishiga qarab ikki gruppaga bo’linadi.
Uglevodlardan ochiq va siklik formalarda uchraydilar. Buni biz monosaxa-ridlardan glyukoza misolida ko’rishimiz mumkin.
O CH₂OH H OH
C H O H C
H
(CHOH)₄ OH H yoki (CHOH)₃ O
OH OH
CH₂OH H OH H C
CH₂OH
Glyukozaning siklik tuzilishi formulasini dastlab 1871 yili V.V.Kolli so’ng olti a`zoli xalqa shaklida ifodalashni ingliz olimi Xeuors taklif qilgan.


NOMLANISHI
Uglevodlarning izomeriyasi umuman ulardagi asimmetrik uglerod atomlari mavjudligi tufayli fazoviy yoki bo’lmasa optik izomeriya mavjud.
Masalan:
O O O
C – H C – H C – H CH₂OH
H— C - OH HO -C--H H—C—OH C = O
HO -C-—H HO- C—H OH—C—H OH – C – H
H—C—OH H— C—OH HO—C----H H – C – OH
H—C—OH H— C—OH H—C—OH H – C – OH
CH₂OH CH₂OH CH₂OH CH₂OH
Glyukoza Mannoza Galaktoza Fruktoza
Bundan tashqari ularda aldegid yoki keton gruppachasiga qarab xam xosil bo’ladi. Bunga fruktoza misol bo’la oladi.

Tabiatda organik birikmalarning shunday katta bir guruhi mavjudki, ularning tarkibida uglerod atomi bilan suv ma’lum bir nisbatda bo’ladi, ya’ni C_n(H₂O)_m. Bular oksialdegidlar yoki oksiketonlarga o’z xususiyatlari bilan yaqin turadilar.

Uglevodlar 2 katta guruhga bo’linadilar: 1) monosaxaridlar (monozlar) va 2) polisaxaridlar (poliozlar). Polisaxaridlar o’z navbatida ikkiga – shakarsimon (oligosaxaridlar) va shakarga o’xshamagan polisaxaridalrga bo’linadi.