Uglevodorodlar


Download 116.5 Kb.
bet1/7
Sana19.04.2023
Hajmi116.5 Kb.
#1365689
  1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
2233 Uglevodorodlar




Mavzu: Uglevodorodlar


Reja
1. Uglevodorodlar
2. Tabiatda uchrashi
3.Xossalari
To'yingan uglevodorodlar. Umumiy xossalari. Alkanlar.
Metan va uning gomologlari
Uglevodorodlar — ikki element — uglerod va vodoroddan tashkil topgan organik birikmalardir. Bunday birikmalar juda ko'p. Alkanlar - to'yingan uglevodorodlarning xalqaro nomenklatura bo'yicha atalishi. Parafinlar — to'yingan uglevodorodlarning tarixiy saqlanib qolgan nomi (lot. Rarrum affinis — passiv). Boshqa uglevodorodlarga qaraganda ular nisbatan passiv.
Uglevodorod molekulalarida uglerod va vodorodning barcha valeni bog'lari to'liq to'yingan. Shuning uchun ular birikish reaksiyalariga qobil emas. Shunga ko'ra, bu sinf birikmalariga quyidagicha ta'rif berish mumkin:
Umumiy formulasi —С 11^+2 bo'lgan, vodorod va boshqa ele-mentlarni o'ziga biriktirmaydigan uglevodorodlar to'yingan uglevo­dorodlar yoki alkanlar deb ataladi.
Umumiy formuladagi n —butun son bo'lib, shu uglevodorocl molekulasida necha atom uglerod borligini ko'rsatadi. Masalan, ugle-vodorod dekan molekulasida 10 atom uglerod bor. Uning molekula

ya'ni C!0H22.

formulasi C10H2.lo + 2
Жаи/дг gomologik qatorinmgbirinchi a'zosi metan CH4. Metanga o'xshash juda ko'p uglevodorodlar, ya'ni metanning gomologlari mavjud (yunoncha „gomolog" — o'xshash).
Uglevodorod nomidagi — an qo'shimchasi to'yingan uglevodo­rodlar nomiga xos qo'shimchadir. Ular molekulalarida ikki, uch, to'rt va undan ko'p uglerod atomi bo'ladi. Har qaysi Uglevodorod o'zidan oldindagi uglevodoroddan CH2 atomlar gruppasiga farq qiladi. Masa­lan, agar metan CH4 molekulasiga CH2 gruppa (CH2 — gomologik farq) qo'shilganda metan qatorining keyingi uglevodorodi — etan C2H6 hosil bo'ladi. Etandan keyin propan C3H8, butan C4H10 keladi va hokazo.
Gomologik qatorda uglevodorodlar fizik xossalarining asta-sekin o'zgarishi kuzatiladP. qaynash va suyuqlanish temperaturalari ko'tariladi, zichligi ortadi.
Odatdagi sharoitda (temperatura 22 °C) qatorning dastlabki to'rtta a'zosi (metan, etan, propan, butan) — gazlar, C5H12 dan C16H34 gacha suyuqliklar, CI7H36 dan boshlab — qattiq moddalar.
Bir valentli radikallarning nomi tegishli Uglevodorod nomidagi -an qo'shimchani -// qo'shimchaga almashtirib hosil qilinadi (13.1-jadval).
13.1-jadval

Download 116.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling