Uliwma pedagogika

2. Oqitiw tu`rleri 

Sxolastikaliq-dogmatikaliq oqitiw: Grekshe «schole» mektep degen mag`anani bildiredi.
Dogma, dogmat tek isenimge tiykarlang`an diniy ta`liymat ma`nisinde qollaniladi. Orta 
a`sirlerde mektep shirkew ta`repinen ashildi xa`m qarjilandirildi. Oqitiw isleri sxolastikaliq-
dogmatikaliq oqitiw metodlari menen alip barildi. Oqiwshilardin` oqiw jumislari diniy 
tekstlerdi ma`nisine tu`sinbesten quri yadlap aliwdan, ta`kirarlap aytip beriwden ibarat boldi.
Pedagogikaliq oylar, ta`lim-ta`rbiya isleri diniy ideologiya tiykarinda qurildi. O`zbekstan xa`m 
Qaraqalpaqstandag`i buring`i diniy mektep xa`m diniy medreselerdegi ta`lim-ta`rbiyada
oqitiwdin` sxolastikaliq-dogmatikaliq tu`ri menen ju`rgizildi. 


Tu`sindirip-ko`rsetip oqitiw tu`ri sxolastikaliq-dogmatikaliq oqitiw tu`rinen keyin
payda boldi. Onin` payda boliwinda Shig`istin` xa`m Batistin` progressiv pedagoglari u`lken 
xizmet isledi. Tu`sindirip-ko`rsetip oqitiw tu`ri mug`allim menen oqiwshinin` birgeliktegi
oqiw xizmetinen ibarat. Mug`allim bilimlerdi oqiwshilarg`a xa`r tu`rli metodlar, usillar, 
ko`rsetpeli xa`m texnikaliq qurallar ja`rdeminde bayan etedi. Awizsha xa`m jazba so`zden
paydalanip jumis a`dislerin a`melde ko`rsetedi, o`z betinshe islerdi sho`lkemlestiredi, 
oqiwshilardin` oqiw jumislarin tekseredi, baxalaydi t.b. Al oqiwshilar bolsa tin`laydi, ko`redi,
uslaydi, oqiydi, baqlaydi, salistiradi, tallaydi, qurastiradi, uliwmalastiradi, juwmaq shig`aradi, 
este qaldiradi. Xa`r tu`rli o`z betinshe jumislardi, tapsirmalardi orinlaydi t.b.

Mashqalali oqitiw tu`rinde mug`allim oqiwshilarg`a tayar bilimlerdi tu`sindirmeydi, al
sheshiw ushin oqiwshilar aldina mashqalalar qoyadi. Oqiwshilardi mashqalag`a qiziqtiradi, 
mashqala menen tan`landiradi, oni sheshiwge jollaydi. Oqiwshilar mashqalani sheshiwdin`
jollarin xa`m qurallarin tabaman dep ju`rip jan`a bilim, eplilik, ko`nlikpelerdi o`zlestirip aladi.