Улуғвор ғоялар даъвати

Миллий тикланишдан – миллий юксалиш сари


Улуғвор ғоялар даъвати

Мустақиллик йилларида миллий истиқлол ғояси халқимизнинг миллий тикланишига хизмат қилди. Ғоявий курашларда кунимизга яради. Халқимизни бирлаштирди, бузғунчи ғоялар моҳиятини тушунтирди. 2017 йилдан бошлаб Ўзбекистон ўз тараққиётининг янги – Миллий юксалиш босқичига кирди. Конституциямизга асосланган, халқимизнинг туб манфаатларига жавоб берадиган Ўзбекистонни ривожлантиришнинг Ҳаракатлар стратегияси амалда. Кейинги йилларда эришилган юксак марралар халқимизни бахтли қилишга қаратилган ислоҳотлар самараларини яққол кўрсатмоқда.

Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномасида олдимизга қўйган улкан вазифаларни амалга оширишда биз учун куч-қудрат манбаи бўладиган миллий ғояни ривожлантиришимиз зарурлиги алоҳида таъкидланди. 2019 йил 8 апрель куни Президентимизнинг Ўзбекистон тараққиётининг янги босқичида миллий ғояни ривожлантириш концепциясини ишлаб чиқишга доир чора-тадбирлар тўғрисидаги фармойиши қабул қилинди.

Мазкур ҳужжат қабул қилинишининг зарурати нималарда намоён бўлади? Ривожланган мамлакатларда миллий ғоя давлат мақсадларини халқ мақсадларига уйғунлаштиради. “Бир ҳудуд – бир халқ” эътиқодини шакллантириб, мамлакатлар аҳолисини бирлаштиргани, умумий мақсад йўлида сафарбар қилганига мисоллар кўп. Уларнинг аксарида миллий ғоя миллий қадриятларга боғлаб сингдирилганини кўрамиз.

Масалан, “Тарих – синтоизм – конфуцийлик – самурайлик иродаси” қадриятлари негизида япон миллий ғояси ишлаб чиқилди. Одамларга ишонч, рағбат берилди. Мактабнинг тарбиявий ишлар тизими, ғояси ислоҳ қилинди. Уюшган миллатнинг жуда қаттиқ меҳнати ўлароқ, дунё “Япон мўъжизаси”нинг гувоҳи бўлди. Хитойда ҳам миллий заминга – Конфуций таълимотига мурожаат қилинди. Конфуций меросидан диний таълимот эмас, балки ахлоқий (хулқ учун) асос сифатида фойдаланди. Ёшлар тарбияси “Она Ватанга хизмат қилиш ва содиқ бўлиш” ғояси асосида ташкил этилди. Ёшларга шахсий ва миллий манфаатларни уйғун тутиш ўргатиб борилди.

АҚШда давлат мафкураси йўқ, деб ҳисобланади. Аммо америкаликларнинг маънавиятини ўрганган олимлар АҚШ каби мафкуралашган давлатни топиш қийин, дейишади. АҚШда мафкура вазифасини “Америка орзуси” (American Dream) бажармоқда. У Америка давлатининг олий қадриятлари йиғиндиси, миллатнинг маънавий онаси деб тушунилади. “Америка орзуси”нинг асосий тушунчаларини шахс эркинлиги, эркин тадбиркорлик, демократия, муваффақиятга эришишга қаратилган меҳнат ташкил қилади. Америкаликлар мафкура бўлмаса, давлат бошқарувида тизимлилик бўлмайди, тизимсиз эса самарали сиёсат бўлиши мумкин эмас, деб ҳисоблашади. Шу боис, америкалик давлат арбобларидан бири У.Сэфайр “Агар Америка тузуми – скелет бўлса, американча орзу – унинг қалбидир“ деган эди.

Жанубий Кореяда ҳам миллий ғоя халқнинг миллий ўзлигига ва ёшлар тарбиясига қурилди. Мактабда миллий ғоя ёшлар онгига урф-одатлар, ахлоқий идеаллар орқали сингдириб борилди. Ёшларни ҳаётга тайёрлашда оила, мактабгача таълимга алоҳида эътибор қаратилди. Ҳозир ҳам корейс оилаларида умумий бюджетнинг эллик олти фоизи боланинг таълим-тарбияси, инсон капитали – Human Capital учун сарфланмоқда.

Мамлакатимизда миллий ғояга янги давр, миллатимиз тарихининг янги босқичи талабларидан келиб чиққан реал талаблар қўйилмоқда.

Илгари миллий ғояни тушуниш ва тушунтиришда ноқулайликлар учраб турар эди. Масалан, одамларнинг қулоқлари миллий ғоя давлат ва халқ бирлиги тараннумини эшитарди. Лекин кўзларимиз ҳокимликлар, вазирлик ва идораларнинг олдидаги темир панжараларни кўрар эди. Халқ давлат органларига хизмат қилиши керак, деган нотўғри қоида амалда эди. Фуқаро ҳокимиятга эмин-эркин киролмас, дардини айтолмас эди. Чунки амалда халқдан давлатни ажратувчи темир панжара бор эди. Панжаралар кесиб ташланди. Лекин айрим амалдорларимиз онгида бу панжара ҳалигача турибди. Тафаккурдаги темир панжараларни қўпориб ташлаш қийин кечяпти. Миллий ғоя ана шундай вазият талабларидан келиб чиқиб янгиланмоқда.

Илгари миллий ғоя ижтимоий-гуманитар, маънавий-маърифий масала, деб тушунилди. Бугун унинг иқтисодий-сиёсий пойдевори – Ўзбекистонни ривожлантиришнинг Ҳаракатлар стратегияси бор. Тактикаси – ҳар йилнинг бош Дастури, маблағи, ижрочилари бор. Демак, янги даврда миллий ғоя гуманитар масала бўлиб қолмайди. Чунки унинг натижасига қаратилган иқтисодий тизим ишламоқда. Миллий ғоя рўёби учун демократик муҳит ҳал қилувчи роль ўйнайди. Демократия – тўғрилик, ростлик, адолат, қонунийликнинг шарти. Ноҳақдан – ҳақни, золимдан – мазлумни, зўравондан – ожизни ҳимоя қилишга хизмат қилади. Шу ҳақда жар солади. Жамоатчилик назоратини ишга солади. Чунки миллий ғоя аҳолининг бир тоифаси эмас, ҳамма яхши яшасин, ҳаётдан рози бўлсин, дейди. Мамлакатда адолат, қонунийлик бузилар экан, демократия ҳам, миллий ғоя ҳам қуруқ шиорлар бўлиб қолади. Халқ норози бўлади. Халқ норозими, демак, миллий ғоя ўз бонгини урмаётган, вазифасини бажармаётган бўлади.

Хулоса қилиб айтганда, Президентимиз Шавкат Мирзиёев томонидан олиб борилаётган ислоҳотлар миллий ғоя халқимизнинг куч-қудратига айланиши учун шароит яратди. Энди гап миллий ғояни ҳар бир ўзбекистонликнинг ниятига ва ҳаракатига айлантиришда. Яхши фикр яхшиликка, ёмон фикр ёмонликка йўл очади. Ахборот майдонини нуқул негатив контент эгаллаб олмаслиги учун позитив, яхши, некбин мазмун, мавзулар билан мутаносиб тўлдиришга алоҳида эътибор қаратмоғимиз зарур. Негаки, биз катталар ҳам, болаларимиз ҳам ҳар куни яхши-ёмон фикрлардан таъсирланамиз. Бир-биримиз билан ижтимоий тармоқда тортишамиз, айтишамиз, уришамиз. Лекин биз буларнинг негатив фикрлардан бошланган ғоялар кураши эканлигини англамаймиз.

Миллий ғоямизнинг бош ғояси “Миллий тикланишдан – миллий юксалиш сари”. Юксалиш – ҳаракатни талаб қилади. Демак, миллий ғоямиз ҳаракатлар мафкураси бўлади. Миллий ғоя одамларга ислоҳотлар ким учун, нима учунлигини, аҳамиятини тушунтиради. Ётганни – ўтқазади, ўтирганни – турғизади, турганни – юргизади, юрганни – югуришга ундайди. Тушунтиради. Чунки шуларни тушунмаган одамлар бирлашмайди, кўр-кўрона, юзаки ишлайди. Бири ишласа, иккиси томошабин бўлади. Тушунганлар бирлашиб, ихтиёрий, завқ билан ишлайди. Натижада ҳаётидан рози бўлади.

Ғоявий бирлик одамларнинг қайси хатти-ҳаракатларида кўринади? Ўзаро меҳрибон, ҳамфикр ва бир-бирини қўллаб-қувватлаётганида, ишда, ўқишда, инноваторликда, тадбиркорлик, илм, ижодда фаолликларида ва буни миллий ғояга боғлаб тушунишларида, оила, ишхона, реал ва виртуал ҳаётда ўзаро аҳилликларида намоён бўлади. Шу билан бирга, миллий ғоя рўёбига халақит берувчи бузғунчи ғояга қарши тез ва уюшишларида. Масалан, 2019 йил апрель-май ойларида давлат тили бўйича бошланган хештег бизнинг бирлаша олишимизни кўрсатди. Бахтли, ҳаётдан рози бўлишига ишончида, сўз ва амал бирлигида ҳам миллий ғоя яққол кўзга ташланади.

Миллий ғоямизнинг моҳиятини битта сўзда айтиш мумкин бўлса, бу сўз – розилик. Бу фикр давлатимиз раҳбарининг халқимиз билан самимий суҳбатларида такрор ва такрор таъкидлаб, тушунтирилмоқда. Зеро, миллий ғоя рўёби халқнинг муайян вақт ва маконда ўзини бахтли деб ҳис қилишида, бу эса унинг шукроналарида – ҳаётдан розилигида намоён бўлади. Аслида бу жараён бошланиб кетди. 2018 йилда Жиззах вилоятининг Мирзачўл туманида одамларнинг ҳаётдан розилигини акс эттирувчи ҳаётий мисоллар бунга далил. 74 ёшли меҳнат фахрийси Умар ота Умиров шундай дейди: “Гагаринимиз 45 йил бузилди. 45 кунда тузилди. Янги шаҳар қурилди. Илгари Мирзачўл эди, Мирзаобод бўлди. Шаҳарни опкелиб, қўндириб қўйишди. Агар қайта туғилиш насиб этса, худодан яна Мирзачўлда туғилишни сўрайман“. Меҳнат фахрийси Бувсара она: “МРТга тушай деб Жиззахга бориб эдим. “Нега овора бўлиб юрибсиз? МРТнинг зўри Мирзачўлда-ку, дейишди жиззахлик докторлар. Ишонмадим. Қайтиб келсам, тўғри экан“.

Миллий ғоя ҳар бир ўзбекистонликнинг, оддий одамларнинг мана шундай шукронасига восита бўлади. Мамлакатимизда розилик, бахтиёрлик фоизи борган сари ошиб бораверади. Эртага одамлар бугунгидан яхшироқ бахтни орзу қилади. Бу эса миллий ғоямизни бойитади, янгилайди. Демак, халқимизнинг ўз ҳаётидан розилик даражаси – миллий ғоямиз рўёбининг даражасини кўрсатади.

Республика Маънавият ва маърифат марказида “Узлуксиз маънавий тарбия концепцияси” ва “Йўл харитаси” ишлаб чиқилди. Бунинг инновационлиги нимада? Илгари “Ўзбекистоннинг 1-18 ёшдаги болалари қандай маънавий талабларга жавоб бериши керак?”, “Бу йилги натижалар борми? Бўлса, қани?”, деган аниқ савол қўйилмаган. Натижа насия бўлган.

Давлатимиз раҳбари “Маънавият – энг таъсирчан қуролимиздир”, деган қатъий фикрни билдирди. Бу – бежиз эмас. Чунки “Биз нима учун ўзгаришимиз, бирлашишимиз, курашишимиз керак?”. Бу саволга якдил ғоявий жавоби йўқ жамият – қуроли йўқ қўшинга ўхшаб қолади. Маънавият ва маърифат, мафкуравий тарбия Ўзбекистоннинг турли миллат, дин, касб, ёшларга мансуб халқини ғоявий қуроллантиради. Ислоҳотлар нима учун, ким учун кераклигини халққа унинг орзулари билан боғлаб уқтиради, кўрсатади. Тушунган халқ – ғоя билан қуролланган халққа айланади. Ҳар биримиздан Ватаннинг бир ўғил-қизи сифатида ўз лавозимимизга муносиб бўлиб ишлаш ва яшаш бурчини эслатади. Ўз миллий ғоясини англаган халқни тўхтатиб бўлмайди.