Umumiy doc

асбоби)ни терможуфт 
занжирига улаш схемаси 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

53
kerak. Agar haroratni o‘lchashda termometr uchlarining harorati 0°S ga teng bo‘lsa, 
unda o‘lchanayotgan harorat darajalash xarakteristikasidan (jadvallar, grafiklardan) 
(2.4-rasm) darhol topiladi. 
Bu darajalash xarakteristikasi, termo EYUK bilan 
harorat orasida munosabat o‘rnatadi. Termoelektr 
termometrlarning darajalash xarakteristikasi, odatda, 
erkin uchlarining harorati 0°S ga teng bo‘lganda 
aniqlanadi. Agar erkin uchlarining harorati amalda 0°S 
dan farq qilsa-yu, ammo o‘zgarmas bo‘lsa, unda 
haroratni darajalash xarakteristikasidan topish uchun 
termojuftlar hosil qiladigan termo EYUK nigina emas, 
balki erkin uchlari harorati t
0
ni ham bilish zarur. Erkin uchlari harorati t
0
≠0 
bo‘lganda tuzatish kiritish uchun termoelektr termometr hosil qiladigan termo EYUK 
E(t
0,
t
0
) ga E(t
0
-0) ni ko‘shish lozim: termo EYUK E(t
0
,0} qiymati topiladi: 
E
(
t
,
t
0)
+E
(
t
0,0)
=E
(t,0)
(2.26) 
Termoelektr termometr ish ulanmasi harorati t va erkin uchlari harorati 0°S 
bo‘lganda, ya’ni darajalash sharti bajarilganda shunday E(t,t
0
) EYUK ni hosil qiladi. 
Agar o‘lchash jarayonida erkin uchlar harorati biror yangi t”
0
qiymat qabul qilsa, 
unda termometr hosil kiladigan termoEYUK E(t,t
0
) ga (2.4-rasm) va erkin uchlar 
haroratiga kiritiladigan tuzatish E(t'
0
, 0) ga, darajalash shartiga mos termo EYUK esa 
E
(
t
0,
t'
0)
+E
(
t'
0,0)
=E
(tt,0)
(2.27) 
ga teng bo‘ladi 
Termoelektr termometrning erkin uchlari haroratiga kiritiladigan tuzatma 
qiymati termometrning darajalash xarakteristikasiga bog‘liq bo‘ladi, u esa 
termoelektr termometr tayyorlanadigan o‘tkazgich materiallar bilan belgilanadi. 
Tuzatmani kiritish usulidan qat’iy nazar (xisobiy yoki avtomatik) tuzatma 
kiritish uslubi o‘zgarmay qoladi: qaysi usul bilan tuzatma (hisobiy yoki avtomatik) 
kiritilganidan qat’i nazar, sxemada E(t,o) qiymat olinadi, bu qiymat keyin termojuft 
termo EYUK iga qo‘shiladi. Yig‘indi termo EYUK
(t, 0)
darajalash qiymatiga mos 
keladi. 
Е
Е
(t, t
0
)
Е
(t, t
0
)
/
(t , 0
0
)
/
Е
Е
(t, 0)
(t , 0
0
)
Е
t t
o
0
/
t
t
2.4 – расм. Термоэлектр