Umumiy doc
Download 6.99 Mb. Pdf ko'rish
|
Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish
- Bu sahifa navigatsiya:
- O‘tishlarni kengaytirib kodlash
- XX bob. AVTOMATIKA TIZIMLARINING IJRO MEXANIZMLARI, ROSTLASH ORGANLARI VA DASTURIY TEXNIK VOSITALARI
- Ijro mexanizmlari.
- Aylanma harakat ijro mexanizmlari
- Ikki egarli rostlash klapani
- Klapanlarning konstruktiv tavsiflari
Ichki holatlarni kodlash
U y \ 1 U 2 U 3 U 1 у 2 у 3 у 4 у 5 у 6 у 7 у 8 у 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1 Elementar avtomatlarning uchta turi uchun o‘tishlarning kengaytirilgan kodlangan jadvalini tuzamiz: takt uchun kechiktirish elementi, alohida kirishli trigger sanoq kirishli trigger. U 19.15-jadvalda ko‘rsatilgan. Bu jadvalning o‘ziga xos xususiyati shundaki, t paytdagi holatni kodlash takt uchun kechiktirish elementiga kirishlar bilan moc tushadi, bu uning ishlashini mazmunan qarab chiqishdan va tegishli o‘tishlar matrisasidan kelib chiqadi. Takt uchun kechiktirish elementi uchun: ∨ = ∨ ∨ ⋅ = ∨ ∨ ⋅ ⋅ ⋅ = 3 3 3 3 2 3 2 3 2 2 1 1 2 1 3 2 1 1 U X U X U XU U U X U U X U U X U X U XU U U U X U (19.27) Alohida kirishli trigger uchun: PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 557 = = = = = = 3 13 3 03 3 2 12 3 2 01 3 2 11 3 2 1 01 U X U XU U U U X U U XU U U U U X U U U XU U (19.28) Sanoq kirishli trgger uchun: = = = X U XU U U XU U 2 3 2 3 2 1 (19.29) (19.27), (19.28), (19.29) tenglamalardan sanoq kirishli triggerning elementar avtomat sifatida qo‘llanishi minimal kombinasiyalangan qismli strukturani beradi. 20. chiqishlar holi uchun induktiv ravishda sanoq kirishli triggerlarning a.e.u.f.ni KTQ uchun quyidagi ko‘rinishda yozish mumkin: 19.15- j a d v a l O‘tishlarni kengaytirib kodlash Takt uchun kechikish Sanoq kirishli trigger Aloxida kirishli trigger T ar tib № x U 1 (t -1) U 2 (t -1) U 3 (t -1) 1 U 2 U 3 U 1 U 2 U 3 U 01 U 11 U 02 U 12 U 03 U 13 U 1 2 3 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 D d d d 0 0 0 0 d d 0 0 0 0 d d d 0 d 0 d 0 d 0 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 558 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 0 1 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 d d d 0 0 0 0 1 d d d d 0 0 0 1 d d d 1 d d 0 0 d 0 0 1 d 0 0 1 0 0 d d 0 1 d 0 0 1 d 0 d 0 d 0 0 1 0 1 0 1 0 1 d 0 d 0 1 0 1 0 1 0 1 0 (19.30) bu erda, k=log 2 n , n= 4,8,16,32,…,2 k CHiqishlarning vazifasini bajaruvchi sxema hamma birikmalarga mo‘ljallangan deshifratordan iborat. SHunday qilib, biz chekli avtomatlar nazariyasi usullarining davriy jarayonlarni boshqarish tizimlarini tahlil va sintez qilish uchun qullanish imkoniyatlarini ko‘rsatdik. Biroq shuni ta’kidlab o‘tish kerakki, chekli avtomatlar nazariyasining qo‘llanish sohasi shu bilangina cheklanib qolmaydi. U murakkab tizimlarni tahlil qilish va sintez qilish uchun samarali usullar beradi. 19- BOBGA TEGISHLI TAYANCH SO‘Z VA IBORALAR TERMASI 1. Idempotentik 2. Kommutativlik = ⋅ = = = + + X U U U XU U U U U XU U U U U XU U K R I I I K I K ... .... .......... .......... .......... ... ... 2 1 4 3 2 4 3 2 1 PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 559 3. Assosiativlik 4. Distributivlik 5. Inkor qilish qonuni 6. Ikki yoqlamalik qonuni 7. Ikki marta inkor qonuni 8. Nol elementlar 9. Birlik elementlar 10. CHiziqli dreyf approksimasiyasi 11. Bul funksiyasi 12. Kon’yunksiya 13. Diz’yunksiya 14. Karno xaritasi NAZORAT SAVOLLARI 1. Davriy texnologik jarayonlarni avtomatli boshqarishda Bul algebrasining asosiy qoidalarini sanab bering 2. Bul funksiyasi va uning kanonik shakli deganda nimani tushunasiz 3. Funksional to‘liq funksiya nima? 4. Karno xaritasi nima va unga ta’rif bering. 5. Elementar konyunksiya deganda nimani tushunasiz? 6. Diz’yunktiv normal shakl deb nimaga aytiladi? 7. CHiziqli dreyf approksimasiyasining qanday variantlar mavjud? XX bob. AVTOMATIKA TIZIMLARINING IJRO MEXANIZMLARI, ROSTLASH ORGANLARI VA DASTURIY TEXNIK VOSITALARI 20.1-§. AVTOMATIKA TIZIMLARINING IJRO MEXANIZMLARI VA ROSTLASH ORGANLARI Avtomatika qurilmalari (sevroyuritmalar) ning ijro etuvchi elementlari rostlash yoki boshqarish organlariga kuch ta’sirini berish uchun mo‘ljallangan. Ijro etuvchi PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 560 elementlar oddiy amallar (ochish – yopish)ini bajargani kabi murakkabroq – ko‘p pog‘onali yoki proporsional ko‘chish amallarini ham bajarishi mumkin. Ijro elementlarining asosiy ko‘rsatkichlari - quvvat, tezlik va chiqishda kuchaytirishni oshirish bo‘yicha kuchaytirish koeffisienti, shuningdek, chiziqli va burchak ko‘chishi kattaliklari hisoblanadi. CHiqish zvenosining harakat turiga ko‘ra ijro mexanizmlari ilgarilanma – qaytma va aylanma harakat qiluvchilarga farqlanadi. Birinchisi bir tomonga, ikki tomonga harakatlanuvchi yuritmali (20.1 –rasm) va ko‘p aylanishli gidromotorlarga bo‘linadi. Gidravlik va pnevmatik ijro mexanizmlari harakatlanish prinsipi (tamoyili) va konstrukiv rasmiylashtirilishi bo‘yicha jiddiy (muhim) farqga ega emas. Biroq ishlash muhiti (suyuq va gaz holatdagi)ning turli xossalari sababli alohida qismlar bir qancha konstruktiv o‘ziga xosliklarga ega. Ishlash muhitidan kelib chiqib yuritmalarning detallari (korpus, porshnen, shtok, diafragma va boshqalar) uchun material tanlanadi, shuningdek, zich harakatlanuvchi detallar konstrkuktiv rasmiylashtiriladi. Ish muhit sifatida moy xizmat qiluvchi gidravlik ijro mexanizmlarida zichlashtirishga birikuvchi detallarga (plunjer va silindr) maxsus silliqlash ishlovlarini berish bilan erishiladi, kichik qovushqoklik havo muhitida ishlovchi pnevmatik ijro mexanizmlarida esa rezinali xalqalar yoki manjetalar ishlatiladi (biroq oxirgisi gidravlik yuritmalarda ham ishlatilishi mumkin). 20.1-rasm. Ijro mexanizmlari. a – porshenli ikki tomonlama harakat; b – porshenli bir tomonlama harakat; v – membranali; g – membranali PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 561 yuritmaning statik tavsifi. Ikki tomonlama haraktlanuvchi porshenli ijro mexanizmlari 20. 1-rasm, a da ko‘rsatilgan. u erda silindr ikki tomonga harakatlanuvchi porshenning harakati porshenga berilgan ishchi suyuqlik bosimining natijaviy kuchlari ostida amalga, oshiriladi. Porshen o‘ng tomonga ko‘chishishi uchun 2 2 1 1 F p N N F p T + + ≥ (20.1) bo‘lishi lozim, bu erda, R 1 va R 2 silindr bo‘shlig‘idagi ishchi suyuqlikning bosimi; G‘ 1 va G‘ 2 porshenning silind bo‘shlig‘iga mos keluvchi yuzalari; N va N ishq shtok 3 ga berilgan tashqi yuklanish va mexanizmdagi ishqalanish kuchlari. Porshenga rezinali va terili manjet qo‘llanilganda ikki tomonlama harakatlanuvchi ijro mexanizmlari uchun, ) ( 0 0 0 k l d Dhp N N N T C M T + = + = µ π (20.2) bu erda, D – silindirningdiametri; h – manjetaning balandligi; p – ishchi bo‘shliqdagi bosim; µ ishq – ishqalanish koeffisienti (U simon shevronli va chashkali manjetlar uchun; rezinadan bo‘lsa µ ishq = 0,01 va teridan bo‘lsa µ ishq = 0,075); d sh – shtokning diametri; L s – salnikli tiqmaning uzunligi; k ishq – tiqmaning birlik yuzaga to‘g‘ri keluvchi ishqalinish koeffisienti K ishq =( 1 ÷ 1,5)10 5 Pa. Bir tomonga harakatlanuvchi ijro mexanizmlari ikki tomonga harakatlanuvchilardan prujinalar 4 ning borligi bilan farq qiladi (20.1-rasm,b). Bu mexanizmlarda n T N N N F p + + ≥ 1 1 (20.3) bo‘lganda porshen o‘ng tomonga harakatlana boshlaydi, bu erda, N 20. prujinaning siqilish kuchlanishi. Membranali ijro mexanizmlari (20.1,-rasm, v) shtokning ishchi ko‘chishi katta bo‘lmaganda qo‘llaniladi. Gidravlik va pnevmatik yuritmalarda asosan qattiq markaz 2 li membrana 1 lar ishlatiladi. Membranalarning elastik qismining kengligi odatda 0,1 D ga, ish yo‘lining kattaligi –(0,15÷0,20) D ga teng qilib qabul kilinadi. Membraning samarali maydonining R sam o‘rtacha qiymati quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi: ) ( 12 2 2 d Dd D F YO + + = π (20.4) bu erda, D va d – mos ravishda membranining tiqini va qattiq markazning diametrlari. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 562 Membranali yuritmaning statik tavsifi 20. 1,2 rasmda ko‘rsatilgan. Tutash chiziqda shtok 4 ning to‘g‘ri yurish yo‘li, uzuq chiziqda esa – teskari yurish ko‘rsatilgan. Ruxsat etilgan gisterizis Δ I shtokning to‘liq yurish yo‘lini 2% dan oshmasligi kerak. SHtokning pastki boshlang‘ich harakati prujinaning 3 boshlang‘ich siqilishiga mos qilib Δ r=(0,1÷0,2)*10 5 Pa da, oxirgisi – Δr=(0,9÷1)* 10 5 Pa da amalga oshiriladi. Agar membranali ijro mexanizmi shtokida ishqalanish kuchi katta bo‘lsa, unda uning ishlash sifati ahamiyatli darajada yomonlashadi. Bunday hollarda boshqarish tizimiga pozisioner kiritiladi (20.2 – rasm). 0 dan 1*10 5 Pa gacha o‘zgaruvchi R kr boshqarish signali tezkar aloqa richagi 3 ga shtok 2 bilan bog‘langan sellifon 1 ga uzatiladi. Keyingi bog‘lanish klapanli boshkarish qurilmasi 5 ning zolotligi 4 bilan va membranali ijro mexanizmi 8 ning shtoki 7 bilan amalga oshiriladi. Boshqarish qurilmasi 5 ning kamerasiga havo R lit =(1,5÷2)* 10 5 Pa bosim ostida kiradi. Boshqarish qurilmasi 5 ning kamerasida o‘rnatiladigan bosim zolotnik 4 ning holatiga bog‘liq bo‘lib, ijro mexanizmining membranasi 6 ga beriladi. R kr bosimning har bir qiymatiga shtok 7 ning har bir holati mos keladi, kamera 5 dagi bosim ham o‘tish rejimlarida almashadi. SHunday kilib, pozisioner membrana 6 dagi havo bosimini oshiruvchi yoki kamaytiruvchi qo‘shimcha impulslar ishlab chiqaradi. Krivoship – shatun tipidagi aylanma harakat ijro mexanizmlari (20.3, 1a – rasm) da silindr 2 dagi porshen 1 ning chiziqli ko‘chishi shatun 3 krivoshen 4 yordamida chiqish vali 5 ning 90° ga teng aylanish burchagiga aylantriladi. SHtuter 6 gidrotizimlardan havoni yo‘qotish (chiqarish) uchun xizmat qiladi. Silindr 1 dagi parrakli ijro mexanizmida (20.3, 1b – rasm) to‘g‘ri burchakli parrak 2 val 3 ga mahkam biriktirilgan. Valga ichida zichlovchi plenka 6 o‘rnatilgan to‘siq 4 biriktirilgan bo‘lib plenka prujinani Valga qisib turadi. SHunday qilib. silindrning ichki sohasi 2 kameraga ajratilgan. Parrak 2 ning yon sirtiga uriluvchi r 1 – r 2 bosimlar farqi aylantiruvchi momentni hosil qiladi. ) ( 8 ) ( 2 2 2 1 d D b p p M − − = (20.5) bu erda, b, D va d – mos ravishda parrakning kengligi, silindrning diametri va chiqish valini diametri. Parrakli gidravlik ijro mexanizmlarining burilish burchagi 300° ga teng. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 563 Avtomatik boshqarish tizimlarida rostlanayotgan muhit mikdorini o‘zgartiruvchi rostlash organlari sifatida turli droselli qurilmalar, asosan rostlash klapanlari (20.2 rasm 9 –pozisiya), qopqoq, Surma klapan (20. 1 rasm 5 pozisiya) va jo‘mraklar (20. 5 rasm, 7 – pozisiya) qo‘llaniladi. Rostlash organidagi bosimlar farqi Δr uning ochiqlik darajasi (o‘rtadagi kesim kattaligi)ga bog‘liq holda o‘zgaradi va u orqali muhit sarfi aniqlanadi. 20. 2 rasm. Pozisioner Rostlash organini saralashda uning tavsifini bilish lozim. Uch turda tavsiflarga farqlanadi: konstruktiv zolotnikning siljishi va bunda ochiladigan kesim yuzasining o‘rtasidagi bog‘liqlikni ifodalaydi; ideal – klapandagi bosimlar farqi o‘zgarmas bo‘lganda zolotnikni siljishi va rostlanayotgan muhit sarfi o‘rtasidagi bog‘liandagi bosimlar farqi o‘zgaruvchan (ishchi) bo‘lganda zolotnikning siljishi va rostlanayotgan muhit o‘rtasidagi bog‘liqlikni ifodalaydi. Ideal tavsiflar turli rostlash organlarini solishtirish uchun zarur. Ideal tavsif konstruktiv nochiziqli bo‘lgandagina chiziqli bo‘ladi va aksincha. Ishchi tavsif hattoki ideal tavsif chiziqli bo‘lganda xam nochiziqli bo‘lishi mumkin. Klapanlarning tavsiflari nisbiy birliklarda ifodalash qabul qilingan. 20.5-rasmda keltirilgan µ=f(n) konstruktiv tavsifda µ=f/f 0 rostlash organining nisbiy o‘tish kesimi; n=h\h 0 =α\α 0 – rostlash organining ochiqilik darajasi; F,h,α – o‘tish kesimining joriy qiymati, rostlash organi to‘liq ochiq bo‘lgandagi o‘tish kesimining maksimal qiymati, yo‘li va burilish burchagi. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 564 20.3 rasm. Aylanma harakat ijro mexanizmlari: a – krivoship – shatunli; b – parrakli . Rostlash organining sarf tavsiflari (ideal va ishchi) rostlash organlarining gidravlik qarshiligi ξ ∂ i va ξ π chizqlar munosabatiga bog‘liq. 20.4-rasm, b da ikki egarli D u =20mm rostlash klapanining sarf tavsifi keltirilgan. Grafikdan ko‘rinib turbdiki, ξ ∂ I mahalliy qarshilikli klapanning sarf tavsifi µ dan og‘ishi, chiziqarshilik ξ πk qancha kata bo‘lsa shuncha katta. Avtomatik boshqarish tizimlari me’yorda ishlashi uchun rostlash organining sarf tavsifi chiziqliga yaqin bo‘lishi lozim. Sarf tavsifining kerakli shakli quyidagicha olinadi: a) rostlash oroganining o‘lchamini tanlab (saralab); b) rostlash organ iva ijro mexanizmlari orasiga mos chiziqli tavsifli oraliq zveno kiritib (krivoship, kulak va shu kabilar). Rostlash klapanlari – rostlash organlarining keng tarqalgan tipii. Ular bosim 1000 mm. suv. ust. dan yuqori bo‘lganda gaz, bug‘ va suyuqlik oqimlarini rostlash uchun qo‘llaniladi. Rostlash klapanlari konstruksiyasiga ko‘ra bir egarli (20.2 rasm, 9 – pozisiya) va ikki egarli (20. 4,a rasm) larga bo‘linadi. Bir egarli klapanlar muhit bosimlar farqining zolotnikka ta’sir etuvchi itaruvchi kuchining ta’siriga uchraydi va ijro mexanizmining quvvatini oshirishini talab qiladi. SHuning uchun, bir egarli klapanlar D u (25 mm) gacha dan kata bo‘lmagan holda tayyorlanadi. Taqsimlovchi ikki egarli klapan (20.4, a rasm) korpus I va unga preslab o‘rnatilgan egarlar 2, bitta shtokda taqsimlangan o‘tish yuzasini yopuvchi zolotnik 3 dan tashkil topgan. Klapanning tavsifi ko‘ndalang kesim shakli (yoki plunjir profilidan) dan aniqlanadi va turlicha bo‘lishi mumkin (20.5 rasm). PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 565 20.4-rasm. Ikki egarli rostlash klapani. a-konstruktiv sxemasi; b-sarf tavsifi (ξ ro =5u/n). Kuchli kemiruvchi va iflos suyuqlik oqimlarini rostlash uchun maxsus konstruksiyali klapanlar ishlatiladi, masalan diafragmali va shlangli (20.5 rasm). Diafragmali klapanning korpusi 1 futerlangan. Futerlash uchun kislotaga chidamli emal, ebonit, viniplast, ftorplast va shu kabilar ishlatiladi. Rezina, polietilen yoki ftoroplastdan tayyorlangan diafragma 3 rostlash organi hisoblanadi. Diafragmaga shtok 5 siljiganda diafragma eglishini o‘zgartiruvchi qo‘ziqorin shaklidagi plunjir 4 ta’sir ko‘rsatadi. SHlangli klapan korpus 1 ga floneslar bilan qistirilgan shlang 2 dan iborat. Klapan kesimining o‘zgarishi plunjir 3 ning siljishi bilan amalga oshiriladi. SHlangning materiali – rezina, gietilen, ftoroplast. 20.5 rasm. Klapanlarning konstruktiv tavsiflari. 1 – chiziqli; 2 – parabolik; 3 –logarifmik; 4 – tarelkali klapanning ideal tavsifi. Download 6.99 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling