Umumiy fizika kursidan amaliy mashg‘ulotlar uchun o‘quv qo‘llanma

Mustaqil yechish uchun masalalar

13.1.Tirqishga to‘lqin uzunligi monoxromatik yorug‘likning parallel dastasi normal tushadi. Tirqish eni 6 . YOrug‘likning uchinchi difraksion minimumi qanday burchak ostida kuzatiladi?

13.2.Eni 2 mkm tirqishdan to‘lqin uzunligi monoxromatik yorug‘lik normal tushadi.Yo‘nalishlari bo‘yicha yorug‘lik minimumlari kuzatiladigan burchaklar topilsin.

13.3.Ikkinchi tartibli spektrdagi qizil chiziqni ( ) ko‘rmoq uchun ko‘rish trubasini kollimator o‘qiga 30⁰ burchak bilan o‘rnatishga to‘g‘ri kelsa, difraksion panjara doimiysi nimaga teng? Mazkur panjara uzunligining 1 sm iga qancha shtrix chizilgan? Panjaraga yorug‘lik tik tushadi.

13.4.Birinchi tartibli spektrdagi simobning yashil chizig‘i ( ) 19⁰8^’ burchak bilan kuzatilayotgan bo‘lsa, difraksion panjaraning 1 mm uzunligida necha shtrix bo‘ladi?

13.5.Agar difraksion panjara doimiysi 2 mkm ga teng bo‘lsa, natriy sariq chizig‘ining () eng katta spektr tartibi topilsin.

13.6.Difraksion panjaraga monoxromatik yorug‘lik dastasi normal tushadi.Uchinchi tartibli maksimum normalga 30⁰48^’ burchak bilan kuzatiladi.Tushayotgan yorug‘lik to‘lqin uzunliklarida ifodalangan panjara doimiysini toping.

13.7.Kengligi a = 0,05 mm bo‘lgan tirqishga monoxromatik yorug‘lik () tik tushadi.YOrug‘lik dastasining dastlabki yo‘nalishi va to‘rtinchi qorong‘u difraksion yo‘ldagi yo‘nalishi orasidagi burchak aniqlansin.

13.8.Agar monoxromatik yorug‘lik holida kuzatilganda beshinchi tartibli maksimum burchakka og‘gan bo‘lsa, difraksion panjaraning har bir millimetrida nechtadan shtrix bor.

13.9.Difraksion panjaraning 1 mm da n=200 ta shtrix bor. Panjaraga monoxromatik yorug‘lik tik ravishda tushadi. Bu panjara qanday eng yuqori tartibli maksimumni beradi.

13.10.Difraksion panjara tik ravishda tushayotgan monoxromatik yorug‘lik bilan yoritilgan. Difraksion manzarada ikkinchi tartibli maksimum ga og‘gan. Uchinchi tartibli maksimum qanday burchakka og‘gan?

13.11.Difraksion panjaraning 1 mm uzunligida 500 ta chiziq joylashgan. Yorug‘lik panjara 30⁰ burchak ostida tushganda bu panjara yordamida natriy spektrining (nm) eng ko‘pi bilan nechanchi tartibini kuzatish mumkin?

13.12.Difraksion panjaradan ko‘rinuvchi nurlar sohasida olingan ikkinchi va uchinchi tartibli spektrlar qisman ustma – ust tushgan. Ikkinchi tartibli spektrdagi nm li chiziq uchinchi tartibli spektrdagi qanday to‘lqin uzunligiga mos keladi?

13.13.To‘lqin uzunligi mkm bo‘lgan yorug‘lik uchun burchak ostida to‘rtinchi tartibli difraksion maksimum kuzatilgan. Agar difraksion panjara nm to‘lqin uzunliklar farqini ajrata olsa, difraksion panjara doimiysini va uning uzunligini toping.

13.14.Birining eni 2 sm bo‘lib, 1 mm uzunligida 420 ta chiziq, ikkinchisining eni esa 4,8 sm bo‘lib, 1 mm uzunligida 700 ta chiziq bo‘lgan difraksion panjaralarning ajratish qobiliyatlarini taqqoslang.

14. YORUG‘LIKNING KVANT TABIATI VA ZARRALARNING