Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

Kerakli asbob va jihozlar: 
1. 
Kalorimetrik kamera (389 29) – 1ta
2. 
Kalorimetrik kamera uchun qurilish materiallari (389 30) – 1ta 
3. 
Transformator 2 12 V; 120 Vt (521 25) – 1ta 
4. 
Datchik-CASSY 2 (524 013) – 1ta
5. 
CASSY Lab 2 (524 220) – 1ta
6. 
NiCr-Ni Adapter S, Tip K (524 0673) – 1ta

---

81 
7. 
NiCr-Ni – temperatura datchigi,1.5 mm, Tip K (529 676) – 2ta 
8. 
Biriktiruvchi simlar 19 A, 50 sm, qora, juft (501 451) – 1ta
9. 
Biriktiruvchi simlar 32 A, 100 cm, qora (501 33) – 4ta
10. 
Muz 
11. 
Yupqa plastikli plyonka
PK Windows XP/Vista/7/8 – 1ta 
Tajriba qurilmasi
a) Quvvatni oʻlchash
26-rasm. Elektroplitkaning quvvatini aniqlash.
26-rasmda tajriba qurilmasi keltirilgan. Odatda tajribani boshlashdan oldin, 
elektroplitkaning quvvatini P aniqlash kerak. Buning uchun kalorimetrik kamerani 
qurilish materiali plastinkasisiz qisqa vaqt ulang. Elektroplitkani kalorimetrik 
kameraga joylashtiring. Biroq hali transformatorni ulamang!
26-rasmda tasvirlaganidek kuchlanish va tok kuchini oʻlchash uchun transformator 
va kalorimetrik kamerani CASSY datchigiga (Sensor-CASSY) ulang.
b) Temperaturani oʻlchash.
25-rasmda tajriba qurilmasi keltirilgan.
• 
Elektroplitkani kalorimetrik kameraga joylashtiring.
• 
Qurilish
materiali
plastinkasini
kalorimetrik kameraga joylashtirish 
uchun tayyorlang.
• 
Qurilish materiali plastinkasida oʻrnatish uchun moʻljallangan aylana oʻyiqlar 
ichiga, issiqlik oʻtkazuvchi pastadan foydalanib, alyuminiyli kontakt disklarni 

---

82 
oʻrnating. Oʻrnatishda kontakt diskda qilingan belgi oʻyiqdagi chiziq bilan mos 
kelsin.
• 
Kontakt disklarni oʻrnatishda faqat issiqlik oʻtkazuvchi pastadan foydalaning.
Diqqat bilan, egmasdan, yupqa alyuminiy plastinani (qalinligi 0.3 mm) qora tarafi 
bilan qurilish materiali 
• 
Namunasining issiqlik oʻtkazuvchi pasta surilgan tashqi tomoniga oʻrnatib, bu ikki 
plastinani bir biriga qising.
• 
Bu amalni qurilish materiali namunasining boshqa tomoni uchun ham bajaring.
• 
Diqqat bilan, egmasdan, temperatura datchigining uchini rezinali tiqindagi teshik 
(diametri 1.5 mm) orqali siljiting. Uni hali kalorimetrik kameraga oʻrnatmang!
• 
Tayyor qurilish materiali namunasini ochiq kameraga oʻrnating va temperatura 
datchiklarini asosga hamda namuna ustiga qoʻying. Agar qurilish materiali 
namunasini koʻtarishga ehtiyoj tugʻilsa, ilgakli tutgichdan foydalaning.
• 
Adapter NiCr-Ni S dan foydalanib, 25-rasmda keltirilganidek qilib, temperatura 
datchigini SASSUga ulang.
• 
Transformatorni elektroplitka bilan ulang. Hali transformatorni ishga tushirmang!
• 
Kalorimetrik kamerani yupqa va suv oʻtkazmaydigan plastmassali plyonka 
(masalan, plastmassa oʻram) bilan qoplang. Muz kubiklarili sumkani alyuminiy 
plastinaning tepasiga qoʻying. Suv kameraga kirib ketmasligiga yoki kabellar bilan 
kontaktlashmasligiga amin boʻling.
Eslatmalar: Sumka juda kichik boʻmasligi kerak. Muz iloji boricha alyuminiy 
plastina bilan zichroq kontaktlashuvi kerak. Muz kubiklari qanchalik kichik boʻlsa, 
qurilish materiali namunasi bilan muz shunchalik yaxshi kontaktlashadi. Sumkaga 
zarar yetkazmaydigan qilib joylashtiriladigan ogʻir obyekt ham foydadan xoli 
emas.
Tajribani oʻtkazish tartibi: