Umumiy fonetikaning o’rganish obyekti? Nutq organlari ularning faoliyati
Download 22.68 Kb.
|
2-mavzu
Umumiy fonetikaning o’rganish obyekti? Nutq organlari ularning faoliyati Nutq tovushlari, ularning turlari, o’zgarishlari So’zlar, ularning ma‘no jihatlari Nutq tovushlarining hozirgi holati Qiyosiy fonetikaning vazifasi nimani o’rganishdan iborat? Qarindosh tillarning tovush tizimi Nutq jarayonidagi o’zgarishlar Nutq tovushlarining tarixiy taraqqiyoti So’zlarning tarkibiy qismi Tavsifiy fonetikaning vazifasi? Tovush, bo’g’in, urg’u xususiyatlari bo’g’in, urg’u xususiyatlari Tovush, bo’g’in, urg’u Nutq tovushlarining hozirgi holati, nutq jarayonidagi turli o’zgarishlar Nutq a‘zolari vositasida hosil qilinadigan, ma‘no ifodalaydigan so’zlarni shakllantirishda xizmat qiladigan tovushlarga nima deyiladi? Nutq organlari Nutq tovushlari Ovoz tebranishlari Tovush kuchi «Amplituda» so’zining lug’aviy ma‘nosi? Grekcha ton Lotincha ko’lam Fonologik cho’ziqlik Gerts Supletivizm haqida bildirilgan qaysi hukm to’g’ri? Supletivizm deyilganda bir so'z grammatik shakllarining har xil so'z o'zaklari tushuniladi Supletivizm grammatik shakllarning ma'no ifodalashi tushuniladi Supletivizm bosh kelishigidagi men olmoshiga boshqa kelishik qo'shimchalarining qo'shilishi tushuniladi Supletivizm ba'zi so'zlarning grammatik shakllarini har xil so'z o'zaklari deb tushunadi So'z turkumlariga ajratish qaysi qatorda to'g'ri ko'rsatilgan? so'zning grammatik shakli, so'z yasovchi morfemalar so'zning leksik-grammatik ma'nosi, shakli, sintaktik vazifasi, so'z yasovchi morfemalar, so'zning distributsiyasidan foydalaniladi barcha javoblar to'g'ri so'zning leksik-grammatik ma'nosi, shakli, so'zning sintaktik fazifasi Lug'atlar nechta asosiy tipga bo'linadi va ular qaysi qatorda to'g'ri ko'rsatilgan? terminologik, ensiklopedik lug'atlar ensiklopedik, filologik lug'atlar, atamalar lug'ati izohli lug'atlar va izohsiz lug'atlr bir sohaga oid lug'atlar va ko'p sohaga oid lug'atlar O'zbek tilining umumiy lug'atlari qaysi javobda to'g'ri keltirilgan? O'zbekiston ensiklopediyasi, adabiyot ensiklopediyasi O'zbek tilining izohli, frazeologik lug'ati, o'zbek tilining sinonimlarining izohli lug'ati, tilshunoslik terminlari lug'ati O'zbek tilining imlo lug'ati, izohli lug'ati, ruscha-o'zbekcha lug'at o'zlashma lug'at, tarixiy lug'at, dialektologik lug'at Qilarman so'zi qilurman tarzida qo'llanganda qaysi tamoyilga tayanadi? morfologik tamoyilga tarixiy-traditsion tamoyilga fonetik tamoyilga etimologik tamoyilga Adabiy til nima? umumxalq tilining oliy shakli umumxalq tilining bir ko'rinishi xalq tili shakli badiiy nutq namunasi Hozirgi yozuvimiz qaysi yozuv asosida paydo bo'lgan? ideiogrfik piktografik logografik fonografik Tillarning turiga flektiv va agglyutinativ tillar ham kiritildi. Bunda ularning qanday tasnifidan foydalanildi? struktural areal morfologik genetik Tushuncha ifoda etuvchi so'zlar qaysi qatorda berilgan? taq-tuq, lik-lik, chars-churs faqat, hatto, nahotki meva, daraxt, dars, dala eh, beh, attang, uh, oh, voy Lug'aviy ma'noga ega bo'lmagan so'zlar qaysi javobda berilgan? tevarak, qo'shin, aldamchi, daryo shamol, obro', kamroq, sirdosh agar, balki, bilan, darkor, zarur, shoyad orzu, ustoz, maydon, kamtar Quyidagi fikrni kim aytgan? “Har qandayin so'zni miyangga pishqarmaguncha tilga keltirma”. Z.Bobur Kononov Navoiy Polivanov Gap ichidagi biror bo'lakning boshqalariga nisbatan ta'kidlab, kuchliroq ohangda aytilishiga nima deyiladi? Gap urg'usi So'z urg'usi Mantiqiy urg'u, Gap urg'usi Mantiqiy urg'u Qaysi gapda arxaik qo'shimchalar ishtirok etgan? Erkparvar xalqlar dunyoda tinchlik bo'lishi uchun kurashadilar. Mavj urub yangi kanallardan musaffo suv kelur. Sulton botgan ishratga mudom. Traktorga o'g'itlagich tirkalgan edi. So'zning ma'noli qismlari qaysi qatorda to'g'ri ko'rsatilgan? Ot, sifat, son Negiz, ravish. asos (o'zak), qo'shimcha. Mustaqil so'z, yordamchi so'z, qo'shimcha. Qanday so'zlar tuzilishiga ko'ra murakkab so'zlar hisoblanadi? Yasama so'zlar. Tub so'zlar. Sintaktik usul bilan yasalgan so'zlar. Morfologik usul bilan yasalgan so'zlar. Qaysi so'z turkumlari yordamida so'zlar o'zaro grammatik jihatdan bog'lanadi? Ot, fe'l, ravish. Son, sifat, ot, ravish. Ko'makchi, bog'lovchi Taqlid va undov so'zlar. Areal lingvistika nimani o'rganadi? Qiyosiy-tarixiy tilshunoslik sifatida hind-yevropa tillarini Tilning ichki sistemasini Tilni ijtimoiy hodisa sifatida o'rganib, sotsiolingvistika va metalingvistikani o'zida birlashtiradi Dunyodagi tillarning kartasini Til sistemasini tashkil etgan asosiy yaruslarni aniqlang. fonetik-fonologik yarus, lug'at yarusi, grammatik yarus lug'at yarusi, grammatik yarus so'z, tovush, harf fonetik-fonologik yarus Metateza nima? tovushlar yoki bo'g'inlarning so'z sostavida o'zaro o'rin almashishi undosh tovushlarning talaffuzda tushib qolishi tovushlarning o'zaro moslashishi unli tovushlarning uyg'unlashishi «Fonema» tushunchasini tilshunoslikka birinchilar qatorida bo'lib kim olib kirgan? Reformatskiy L.R.Zinder I.A.Boduen de Kurtene L.V.Shcherba Ichki fleksiya nima? turli grammatik ma’nolarni ifodalash uchun so'z tarkibidagi tovushlarning o'zgarishi ohang so'zning ma'lum bir qismini kuchli ohang bilan aytish Qo'shimcha qo'shish Fe'lning qaysi turi yakka holda tuslanmaydi? ravishdoshlar ko'makchi fe'llar to'liqsiz fe'llar mustaqil fe'l Kishilik olmoshlarining qaysi biriga ko'plik qo'shimchasi qo'shilsa, hurmatsizlik ma'nosini bildiradi? Men Sen U Biz Sintaktik munosabatni ifoda qiluvchi asosiy vositalarni belgilang. yordamchi so'zlar so'z tartibi , оhang barchasi to'g'ri affikslar Tillardagi differensiatsiya hodisasi bu ... mahalliy tilning kelgindilar tilini siqib chiqarishi kelgindilar tilining mahalliy tilni siqib chiqarishi dialektlar sonining ko'payishi va yangi-yangi tillarning vujudga kelishi to'g'ri javob yo'q Agglyutinativ tillar qanday tillar? qo'shimcha olmaydigan tillar keng tarqalgan tillar qabila tili affiksli tillar Tilshunoslikda «Naturalistlar oqimi» kimning nomi bilan bog'liq? Avgust Shleyxer Darvin F.de Sossyur Golovi Tilshunoslikda lahja atamasi qanday tushunchani anglatadi? ma'lum shevaning kichik bir qismi sheva atamasining sinonimi sifatida ishlatiladi bir-biriga yaqin bo'lgan shevalar yig'indisi xalq tilining ma'lum bir me'yorlarga keltirilgan shakli Qaysi qatorda adabiy tilning yozma shakliga xos xususiyat noto'g'ri ifodalangan? yozma shaklda orfografik va tinish belgilariga oid qonun-qoidalarga amal qilinadi yozma shakl og'zaki shaklga qaraganda til taraqqiyotining keyingi bosqichlarida joriy qilingan yozma shakl uchun masofa va zamonning ahamiyati yo'q yozma nutq kishilar orasidagi bevosita aloqa vositasi hisoblanadi So'zlarning kelib chiqish, paydo bo'lish yo'llarini o'rganuvchi sohaning nomi qaysi qatorda? leksikografiya frazeologiya etimologiya leksikologiya O'zbek tili qaysi til oilasining qaysi guruhiga mansub? hind-yevropa oilasining turkiy guruhiga turkiy tillar oilasining oltoy guruhiga oltoy oilasining turkiy guruhiga eron oilasining hind-yevropa guruhiga Ijtimoiy hayotda ro'y bergan o'zgarishlar hammadan avval va ko'proq tilshunoslikning qaysi bo'limida o'z ifodasini topadi hamda unda ayrim o'zgarishlar bo'lishiga olib keladi? orfoepiyada grammatikada leksikologiyada (lug'at tarkibi) so'z yasalishida Dunyodagi xalqaro tillar qaysi qatordagi javobda aks etgan? o'zbek, usmonli turk, qozoq, qirg'iz, ozarbayjon, rus ingliz, nemis, yapon, italyan, polyak, rus lotin, hind, eron, xitoy, rus, ingliz ingliz, fransuz, rus, ispan, arab, xitoy Intralingvistika nimani o'rganadi? tilning ichki sistemasini, uning birliklari va kategoriyalari, tilning yaruslari va ularning strukturasini o'rganadi. tilni ijtimoiy hodisa sifatida o'rganib, sotsialingvistika va mentalingvistikani o'ziga mujassamlashtiradi qiyosiy-tarixiy tilshunoslikni o'rganadi dunyodagi tillarning kartasini o'rganadi Ikkinchi signal sistemasini kim yaratgan? Kononov I.P.Pavlov Reformatskiy F. De Sossyur Tilshunoslikning morfologiya bo'limiga oid atamalar qaysi qatorda berilgan? hol, bosh kelishik, undov so'zlar ot, undalma, bog'lama ergashtiruvchi bog'lovchilar, otlashish, orttirma daraja. modal so'zlar, morfologik yozuv, kirish so'z Piktografiya qanday yozuv? muqaddas yozuv narsalarni sur'atda aks ettirish yozuvi sillabik yoki bo'g'in yozuvi tovushga asoslangan yozuv Bir qo'shimchani har xil yozishga yo'l qo'yadigan prinsipga ... . morfologik prinsip deyiladi an'anaviy prinsip deyiladi fonetik prinsip deyiladi shakliy prinsip deyiladi Nutq zanjiridagi eng yirik fonetik birlik nima? Takt Bo‘g‘in Fraza Tovush Analitik tillarning xususiyati shundan iboratki, ….. bu tillarda grammatik munosabatlar qo’shimchalar orqali bo’ladi. Grammatik munosabat qo’shimchalar orqali hosil bo’lmaydi Analitik vositalar orqali ifodalanadi. Grammatik munosabat qo’shimchalar orqali hosil bo’lmaydi, analitik vositalar orqali ifodalanadi. Tillarning paydo bo’lishi to’g’risidagi asosiy faraz qaysi? Undov farazi barchasi to’g’ri Mehnat chaqiriqlari farazi Ijtimoiy kelishuv farazi Grammatik kategoriya: kamida bir shakldan iborat bo‘ladi kamida ikki shakldan iborat bo‘ladi kamida uch shakldan iborat bo‘ladi kamida to‘rt shakldan iborat bo‘ladi Grammatik ma’no hosil qiluvchi vositani aniqlang. Shakl yasovchi qo‘shimcha So‘z, so‘z shakli Ibora, sinonim Omonim, yordamchi so‘z Analistik-sintetik shakldagi so‘z qatorini belgilang. Yozdim, bolalar Qalam bilan, tog‘ tomon Uyga tomon, ishga yarasha Ish bilan, kitobdan Bir xil grammatik ma'noga ega bo’lgan so’zlarni toping. kitob, bahor, a'lochi, bog’ qovun, gul, bola, qush o’qimok , orzu, bilim, erishmoq shirin, oqish, qor, yashil. Tilning ma’lum informatsiya ifoda qilib, suhbatdoshga ta’sir ko’rsatishi qanday funksiyasi deyiladi? akkumulyativ gneseologik ekspressiv akkumulyativ va gneseologik Hind-Evropa tillari oilasi qanday guruhlarni o’z ichiga oladi? hind tillari, Eron, slavyan, boltiq, german, roman, kelt, grek, alban, arman. barchasi Eramizdan avvalgi VI asrgacha aloqa quroli sifatida ishlatilgan til qaysi? bihar arish singal sanskrit Turkiy tillar oilasiga qancha til kiradi? 20 ga yaqin 40 ga yaqin 30 ga yaqin 50 ga yaqin Turkiy tillar guruhi qaysi javobda to’g’ri sanalgan? bulg’or, o’g’uz, qipchok, o’zbek va uyg’ur o’giz, yoqut, hakas, qirg’iz - qipchoq ugor, fin, samodiy turk, tatar, o’zbek, uyg’ur, yoqut, hakas, qirg’iz Aggliyutinativ tillar oilasiga qanday tillar kiradi? Tibet, tay, birma rus, nemis, latin, turkiy va fin-ugor tillar oilasi chukot, koryak, latin, hindu. Sun’iy tillar berilgan javobni toping. naua tillar pijin bunday til yo’q esperanto Reklamalar ehtiyojlari uchun, mehmonxonalarda mahalliy tilni bilmaydigan xorijiyliklar mushkullarini osonlashtirish uchun qaysi yozuvdan foydalaniladi? fonografik ideografik piktografik logografik Giponimiya nima? Lug’aviy ma‘no guruhlari doirasida ma‘no darajalanishini ifodalovchi leksik birliklar Lug’aviy ma‘no guruhlaridagi so’zlarni qiyosiy o’rganish Tildagi jins va tur tushunchalar munosabatlarni ifodalovchi so’zlar qatori Omonimlarga xos xussusiyatlar Hududiy nuqtayi nazardan chegeralangan leksika birligi nima? Arxaizm Dialektizm Istiorixm Neologizm Ushbu fikr kimga tegishli? «Tilshunoslik fanining asosiy vazifasi va predmeti til lingvistikasini o’rganishdan iborat». F de Sossur. Irisqulov M. T. V fon Gumboldt Reformatskiy A.С. Areal tilshunosligi qanday tilshunoslik? dunyodagi tilshunosliklarning kartasini o’rganadi turli mamlakatlarning til tomonidan ma’lumotini o’rganadi hammasi to’g’ri ayrim tillar yoki tillar gruppasining tarqalish doirasini o’rganadi “Til kishilik jamiyatida bajaradigan vazifasiga ko‘ra aloqa quroli, fikrni ifodalaydigan vositadir. Ijtimoiy tabiati jihatdan qaraganda til madaniy, tarixiy va ijtimoiy hodisadir; ichki tuzilishiga ko‘ra til sof bеlgi-ishoralar sistеmasidir” degan fikr kimga tegishli? Vilgеlm fon Gumboldt Fеrdinand dе Sossyur Reformatskiy A.С. Irisqulov M. T. O’zbek tilining izohli lug’ati qancha so’z va so’z birikmasidan tashkil topgan? 70 ming 80 mingdan ortiq 75 ming 85 ming O’zbek tilining izohli lug’ati necha jilddan iborat? 6 jild 3 jild 4 jild 5 jild U sof lisoniy qobiliyat va imkoniyat. U tafakkurni shakllantirishga (kodlashtirishga), xotirada qat’iy sistemaga tizib saqlashga, axborotni uzatish va qabul qilishga imkoniyat beruvchi muhim (birlamchi) insoniy ijtimoiy-ruhiy kommunikatsiya vositasi. Ta’rif qaysi tushunchaga berilgan? lison nutq til me’yor A’zolari kamida uchta bo‘lib, bir belgi (ziddiyat belgisi)ning o‘sib borishiga ko‘ra a’zolar qator hosil qilishi qanday ziddiyatni tashkil etadi? to’liq ziddiyat gradual ziddiyat to’liqiz ziddiyat teng qiymatli ziddiyat Hozirgi kunda lotin yozuvidan dunyodagi qancha aholi foydalanadi? 30 % 10 % 15 % 20 % Hozirgi kunda arab yozuvidan dunyodagi qancha aholi foydalanadi? 15 % 20 % 30 % 10 % Analitik so‘zshakl berilgan qatorni aniqlang. maktabga, kelajagimiz o‘qib chiqdi, boryapman maktab uchun, kelajak sari baland-baland, manman Balli, ofarin kabi so’zlar qaysi so’z turkumiga kiradi? kirish so’z modal undov taqlid Slavyan (kirill) alifbosi nechanchi yillar paydo bo‘ldi? X asr oxiri – XI asr boshlarida X asrda XII asr boshlarida IX asr oxiri – X asr boshlarida Qachon “Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish to‘g‘risida”gi qonun qabul qilindi? 1995-yil 5-6-may 1993-yil 2-sentabr 1995-yil 21-dekabr 1992-yil 5-6-sentabr “So‘zlarning ibtidosi – hislarning ifodasi” asos qilib olingan tilning paydo bo’lishi haqida nazariya qaysi? taqlid undov mehnat qiyqiriqlari ijtimoiy kelishuv Аmеrikа hindulаri, chukоt, kоryak tillari qaysi tillarga kiradi? Pоlisintеtik tillаr O‘zаkli yoki аjrаtuvchi tillаr Аgglyutinаtiv tillаr Flеktiv tillаr Download 22.68 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling