Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

Loklash va bo‘yash. Loklash yog‘och buyumlarni yaltira tib 
pardozlashning eng keng tarqalgan usullaridan biri bo‘lib, bu 
ish buyum 
ning sirtiga bir necha qatlam qilib lokni surtishdan 
iboratdir. Loklashda spirtli, moyli va nitroloklardan foydalani-
ladi. Buyumlarni loklash ishlarini quruq, iliq, yaxshi shamol-
latiladigan xonada, chang va qipiqlardan xoli joyda bajarish 
kerak. Loklar cho‘tka yoki tampon bilan surtiladi. Tampon 
nam o‘tkazmaydigan bir bo‘lak paxta yoki yupqa ip gazla-
maga o‘rab tayyorlanadi. Buyum sirtini tampon bilan loklash 
usullari 65-rasmda tasvirlangan.
Buyumlar sirtini pardozlashda moybo‘yoqlar ham juda 
keng qo‘llanadi. Ular buyumning sirtida namga chidamli, 
mustahkam, himoyalash xossasiga ega bo‘lgan qatlamni ho-
sil qiladi. Moybo‘yoqning kamchiligi yaxshi yaltiramasligi va 
6 – Mehnat ta’limi, 5-sinf

---

82
sekin (taxminan 24 soatda) qurishidir. 
Moybo‘yoq bilan bo‘yaladigan buyum 
sirti avval jilvir bilan ishqalanishi, yax-
shi quritilishi va changlardan tozalanishi 
lozim. Buyumning sirtiga moybo‘yoq 
cho‘tkalar bilan har xil yo‘nalishlarda 
surtiladi (66-rasm).
Yog‘ochga ishlov beriladigan kor-
xonalarda pardozlash ishlari bilan par-
dozlovchilar shug‘ullanadi. Ular buyum-
larni bo‘yash ishlarini mashinalar yor-
damida amalga oshiradilar. Buyumlar 
maxsus quritkichlarda quritadi.
Korxonalarda va badiiy ustaxonalarda 
yog‘ochni kuydirib pardoz 
lash ishlarini 
maxsus ishchilar, naqqoshlar bajaradi. 
Pardozlashda xavfsiz ishlash uchun:
1. Loklash, bo‘yash, jilvir bilan ishqalash, kuydirish ishlari 
amalga oshiriladigan xonalarda havo-tortkichli shamollatish 
moslamasi bo‘lishi shart.
2. Pardozlash ishlarini, ayniqsa, lok va bo‘yoqlar bilan par-
dozlashni bajarishda maxsus kiyimlar va qo‘lqoplarni kiyib 
olish kerak.
3. Moylar tekkan tamponlar va lattalarni ustaxonada qoldirib 
ketmaslik lozim, chunki ular yong‘in chiqishiga sabab bo‘lishi 
mumkin.
4. Bo‘yovchi moddalarni ishlatishda ehtiyot bo‘lish kerak. 
Ularni kiyimlarga, qo‘l va badanning terilariga tegizmaslik 
lozim.
5. Buyumning sirtini jilolashdan chiqqan qipiqlar va ku-
kunlarni maxsus cho‘tka bilan sidirib tozalash kerak.
6. Ish tamom bo‘lgach, qo‘llarni sovun bilan yaxshilab yu-
vish zarur.