Umumiy pedagogika
Download 0.79 Mb. Pdf ko'rish
|
boshlangich sinflarda keys texnologiyasi asosida talim samaradorligiga erishish
|
O’QITISHNING KEYS-TEXNOLOGIYASI Badiiy obraz mavzusida ko’rib chiqamiz. O’qitish texnologiyasi modeli Mavzu Badiiy obraz Vaqt: 45 minut O’quvchilar soni: 30 ta Mashg’ulot shakli Amaliy mashg’ulot (vaziyatli holatning yechimini aniqlash) (keys-stadi)
Quyidagi savollar muhokamasi: 1. Obraz deganda nimani tushunasiz? 2. Uning qo’llanilishi 3. Tor ma’noda obraz deganda nimani tushunasiz? 4. Keng ma’noda obraz deganda nimani tushunasiz? 5. Badiiy obraz va uning asosiy xususiyatlari: a)obrazning umumlashmaligi; b)obrazning konkretligi va individuallgi;
s)badiiy obraz to’zilishida to’qimaning o’rni; d)badiiy obrazning estetik ta’sirchaligi 6. Obraz-personaj-xarakter –tip 7. Keysni kichik guruhlarda yechish, natijalar asosida taqdimot qilish. 8. Guruhlarning ishlash faoliyati va maqsadga erishganlik natijalarini baholash va xulosa chiqarish O’quv mashg’ulotining maqsadi: Mavzu haqida o’quvchilarga ma’lumot berish, obraz tushunchalarini hosil qilish, uning bilim malakasini oshirish, adabiyot orqali o’quvchining ruhiyatiga ta’sir etish, milliy istiqlol g’oyasi asosida tarbiyalash va h.k.
Pedagogik vazifalar:
O’quv faoliyati natijalari - badiiy obraz haqida umumiy tushunchalar bilan tanishtiradi; - badiiy obrazga doir masalalar yoritiladi; - badiiy obrazning xususiyatlari yuzasidan qayd etilgan kamchiliklar tahlili beriladi; - badiiy obrazning personaj, xarakter, tipdan farqli jihatlari va ularning tarkibiy tuzulmalari tushunturiladi; - badiiy obraz bo’yicha xulosalar to’ziladi
- badiiy obraz haqidagi tushunchalarni aytib beradilar; - badiiy obrazning xususiatiga doir fikrlarni tahlil qiladilar va mazmunini yoritadilar; - badiiy obraz yuzasidan yo’l qo’yilgan kamchiliklarni tahlil qiladilar; - badiiy
obrazning xarakter, tip, personajdan farqini aytib o’tadilar va parchalar asosida tahlil qiladilar; - badiiy obraz yuzasidan xulosalar tuzadilar
Keys-stadi uslubi, savol-javob, muammolarmi yechish O’qitish shakllari Mashg’ulotda frontal va individual ishlash, guruhlarda ishlash
Keys, uslubiy ko’rsatmalar O’qitish sharoiti Texnik vositalar bilan ta’minlanganlik guruhlar bilan ishlash uchun mo’ljallangan ayditoriya
Mustaqil o’rganish uchun savollar beriladi, uy vazifasi uchun slaydlar tayyorlaydi
O’qituvchi O’quvchi
Tayyorlovchi bosqich
1.Keys bilan yaqindan tanishish maqsadida Keysga bog’liq ma’lumotlarni talabalarga tarqatadi. 2.Keysni yechish talabalar kasbiy mahoratiga qanchalik ijobiy ta’sir ko’rsatishini ta’kidlaydi. 3.Uslubiy ko’rsatmalarga izoh beradi
Keys bilan tanishadilar Tavsiya qilingan adabiyotlarni o’rganadilar Mustaqil tayyorgarlikni boshlaydilar
1-bosqich Mavzuga kirish
1.1.O’quv mashg’uloti mavzusi: Badiiy obraz Maqsad:
Mavzu haqida talabaga ma’lumot berish, obraz tushunchalarini hosil qilish, uning bilim malakasini oshirish, adabiyot orqali talabaning Tinglaydilar
ruhiyatiga ta’sir etish, milliy istiqlol g’oyasi asosida tarbiyalash va h.k. Mashg’ulotni muammoli ma’ruza ekanligi haqida ma’lumot berish O’quv faoliyati natijalari: - badiiy obraz haqidagi tushunchalarni aytib beradilar; - badiiy obrazning xususiatiga doir fikrlarni tahlil qiladilar va mazmunini yoritadilar; - badiiy obraz yuzasidan yo’l qo’yilgan kamchiliklarni tahlil qiladilar; - badiiy obrazning xarakter, tip, personajdan farqini aytib o’tadilar va parchalar asosida tahlil qiladilar; - badiiy obraz yuzasidan xulosalar tuzadilar Dars rejasi: 1. Obraz deganda nimani tushunasiz? 2. Uning qo’llanilishi 3. Tor ma’noda obraz deganda nimani tushunasiz? 4. Keng ma’noda obraz deganda nimani tushunasiz?
xususiyatlari: a)obrazning umumlashmaligi; b)obrazning konkretligi va individuallgi; s)badiiy obraz to’zilishida to’qimaning o’rni;
Mavzuning nomi va uning rejasini yozib oladilar
Tanishadilar
Savollarga javob beradilar d)badiiy obrazning estetik ta’sirchaligi 6. Obraz-personaj-xarakter –tip 1.2. Keys maqsadi va uning kasbiy bilimlarini oshirishga ta’sirini aniqlaydi. 1.3.O’quvchilarning mashg’ulotdagi faoliyatini baholash ko’rsatkichlari va mezonlari bilan tanishtiradi. 1.4. Blits-so’rov usulida talabalar bilimlari jonlantiriladi:
Asosiy qism.
2.1.Keysda keltirilgan topshiriqlar muhokamasini tashkil qiladi. Keys bilan ishlash qiodalarini yana bir bor eslatadi. Muammo, vazifalar va ularni hal qiliah algoritmiga e’tiborini qaratadi. 2.2. O’quvchilarni 2 kichik guruhga bo’ladi 2.3. Keys bilan mustaqil ishlash natijalari muhokamasini kichik guruhlarda tashkil qiladi.
2.4. Tahlil varag’ini yozma ravishda tayyorlashni tavsiya qiladi 2.5. Natijalarni taqdimot uchun tayyorlashni aytadi
Topshiriqlarni muhokama qiladilar, holatni mustaqil tahlil qiladilar
2 kichik guruhga bo’linadilar
Guruhlarda ishlaydilar 2.6.Taqdimot boshlanishini e’lon qiladi. Keysni hal qilish ishlari natijalarini bo’yicha guruhlar vakillarini taqdimotga chiqaradi Taqdimot davomida guruh vakillariga aniqlashtiruvchi savollar berib boradi. 2.7. Topshiriqlar yechimini guruhlararo baholanishini tashkil qiladi. 2.8. Har bir guruhning ish natijalari umumlashtiriladi, xulosalar beriladi va o’zaro baholanadi
Guruhlarga birgalikdagi tahliliy ishlarni bajaradilar
Natijalarni taqdimot uchun tayyorlaydilar
3- bosqich. Yakunlovchi bosqich
3.1.Yakunlovchi xulosalar qiladi 3.2.Har bir ishtirokchi hisob-kitob ishlarini to’g’ri va aniq bajargani, ma’ruzaning mazmuni, berilgan javoblar hisobiga olinadi 3.3.Yechimlari izohlaydi 3.4.Yana bir bor Keysning maqsadi va uning kasbiy bilimlarni oshirishga ta’sirini bildiradi
Tinglaydilar O’z fikrlarini bildiradilar OBRAZ HAQIDA TUSHUNCHA NILUFAR DIAGRAMMASI Mavzu: BADIIY OBRAZ OBRAZ YARATISH YO’llARI ADABIY TURLAR VA JANRLAR TAQOZOSIGA KO’RA OBRAZ TURLARI IJODIY METOD TAQOZOSIGA KO’RA OBRAZLAR TASNIFI REALISTIK- hayot haqiqatiga monand obraz. U jonli odamlarga xos bo’lgan xususiyatlarni o’zida mujassamlashtiradi ROMANTIK – hayotda aynan bo’lmagan, ammo bo’lishi orzu qilingan – mo’jizakor kuch-quvvat egasi bo’lgan, ko’tarinki ruh bilan yaratilgan obraz XAYOLIY-FONTASTIK – haddan tashqari bo’rttirilgan, ilohiylashtirilgan, mo’jizaviy xarakterga ega bo’lgan obraz AFSONAVIY – butunlay xayoliy obraz bo’lib, ular bitmas-tuganmas kuch-qudratga, yuksak fazilatlarga ega obraz SIMVOLIK – predmetlar, o’simliklar, narsalar, jonivorlar, ranglar orqali ijtimoiy hodisalarni umumlashtiruvchi obraz MIFOLOGIK – mifologiya (afsona) asosida yaratilgan asotiriy obraz 2.2. Darsdan tashaqari mashg’ulotlarda keys texnologiyasidan foydalanish. Keys: Atrof muhitni huquqiy muhofaza qilish Mavzu: Atrof muhitni huquqiy muhofaza qilish. Berilgan keysning maqsadi: O'quvchilarga atrof tabiiy muhitni buzlishi natijasida insonlar hayotida jiddiy havf solinishi haqida tushintirish. Dunyoqarashini kengaytirishga va mustaqil fikrlashga o'rgatish. Yoshlar hayotini izdan chiqarishga qaratilgan jiddiy xatarlar: ekologiyaga oid huquqbuzarlik sodir etilishi, uning salbiy oqibatlari, ekologik jinoyat sodir etganlik uchun javobgarlik borligini ko'rsatib berish hamda tahlil qilish, ularning oldini olish bo'yicha chora - tadbirlarni ishlab chiqish. Mavzuda ko'rsatilgan muammolarni keltirib chiqaruvchi sabablarni topish va ularni o'zaro bog'lagan holda echimlarni aniqlash.
kelib chiqish sabablari; - ekologik burchlarnining buzilishi; - atrof - muhitni muhofaza qilishga oid qonunlar mazmuni;
O'quvchi amalga oshirishi kerak: -mavzuni mustaqil o'rganadi; muammoning mohiyatini aniqlashtiradi; g'oyalarni ilgari suradi; ma'lumotlarni tanqidiy nuqtai nazardan ko'rib chiqib, mustaqil qaror qabul qilishni o'rganadi; o'z nuqtai nazariga ega bo'lib, mantiqiy xulosa chiqaradi; o'quv ma'lumotlar bilan mustaqil ishlaydi; ma'lumotlarni taqqoslaydi, tahlil qiladi va umumlashtiradi; Keysda ishlatilgan ma'lumotlar manbai: 1. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. 2. O'zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi. 3. Tabiatni muhofaza qilish to'g'risidagi qonun. 4. Inson huquqlari umumjahon dekloratsiyasi. 1948 yil 10 dekabr. 5. Bola huquqlari konventsiyasi. 1989 yil 20 noyabr. Keysning tipologik xususiyatlariga ko'ra harakteristikasi: Ushbu keysning asosiy manbai kabinetli, lavhali bo'lib, vaziyat davriy ketma - ketlikda yaqin o'tmishdan bugungi kun tartibida bayon etilgan. Keysning asosiy ob'ekti shaxsga va tabiatga yo'naltirilgandir. Bu keys ma'lumotlar vaziyatlar va savollar asosida tuzilgan. U o'rta hajmdagi keys texnologiyasi hisoblanadi, darsga mo'ljallangan o'quv mavzu bo'yicha bilim va ko'nikmalar hosil qilishga qaratilgan. Didaktik maqsadlarga ko'ra keys muammolarni taqdim qilishga, ularni hal etishga, tahlil qilishga qaratilgan.
.
KEYS "ATROF MUHITNI HUQUQIY MUHOFAZA QILISH " Hozirgi kunda yer shari jumladan Respublikada ekologik holatning yomonlashuvi, yer yuzida tuproq nurashi, o'rmonlardan mahrum bo'lish baliqlarni haddan ko'p tashqarii ovlanish, tuzli va kislotali yomg'irlar parnik effekti, ozon qatlamining yemirilishi, atmosferani ifloslanishi, energiya va suv zahiralarining o'sishi dolzarb muammo bo'lib qoldi. Tabiat boyliklaridan, ayniqsa atrof-tabiiy muhitdan foydalanish va ularni muhofaza qilish insoniyat tomonidan kechiktirib bo'lmaydigan kun tartibidagi asosiy, dolzarb vazifalardan biridir. Zero, bu yo'lda qo'yiladigan bir qadam bashariyatning kelajakdagi taqdirini belgilab beradi. Muhtaram prezidentimiz I.A. Karimov ekologik muammo yuzasidan quyidagicha flkr bildirganlar "Asrlar tutash kelgan pallada butun insoniyat, mamlakatimiz aholisi juda katta ekologik havfga duch kelib qoldi. Buni sezmaslik, qo'l qovushtirib o'tirish o'z o'zini o'limga mahkum etish bilan barobardir " Darhaqiqat, insonlarning yagona yashash makoni bo'lgan Yer sharining ekologik xavfsizligini ta'minlash biron bir davlat, tashkilot yoki uyushmalarining sa'yharakatlarida boshlanadigan, lekin butun dunyo hamjamiyatining birgalikdagi izchil hamjamiyatining siyosatni olib borishga iqtisodiy va huquqiy mexanizmini ishlab chiqishiga, ijtimoiy madaniy muhitning yarata olishga bog'liq bo'lgan masalalar toifasiga kiradigan dolzarb muammodir.
Ushbu texnologiya amaliy vaziyatlarni hal etish jarayonida o'rganilgan o'quv mavzusi bo'yicha bilimlarni mustahkamlash, muammolarni tahlil qilish va qirralarni yakka tartibda yoki guruhlarda qabul qilish ko'nikmalarini egallashga, ijodiy va o'rganish qobiliyatlari, mantiqiy fikrlash, nutq va muhit sharoitlariga moslashish qobiliyatlarini rivojlantirishga hamda qarorlarni mustaqil qabul qilishga va o'z- o'zini nazorat qilishga yordam beradi.
Quyidagi keys - ma'naviy barkamol va komil insonning aqliy, axloqiy, ekologik madaniyat, kishilarning chuqur va zamonaviy bilim, keng dunyoqarashi, mustaqil fikrlash salohiyatiga ega bo'lishi, uning yuksak ma'naviy kamolot sohibi bo'lishining asosiy shakli hayotimizni ekologik jixatdan izdan chiqarishga qaratilgan jiddiy xatarlar va ularning oldini olish yo'llarini ishlab chiqishga imkon yaratadi. Ushbu keysni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun mavzu bo'yicha ekologik huquqiy mezonlari haqida bilim va ko'nikmalarga ega bo'lish zarur.
bilim va ko'nikmalarni qayta topshirish; 3. mantiqiy fikrlashni rivojlantirish; 4. mustaqil ravishda qaror qabul qilish ko'nikmalarini egallash; 5. o'quv axborotlarini o'zlashtirish darajasini tekshirib ko'rish. Atrof muhitni asrab avaylash (Muammoli vaziyat) Bugungi kunda tabiat boyliklaridan, ayniqsa atrof-tabiiy muhitdan foydalanish va ularni muhofaza qilish insoniyat tomonidan kechiktirib bo'lmaydigan kun tartibidagi asosiy, dolzarb vazifalardan biridir. Zero, bu yo'lda qo'yiladigan bir qadam bashariyatning kelajakdagi taqdirini belgilab beradi. Insonlarning yagona yashash makoni bo'lgan Yer shartining ekologik xavfsizligini ta'minlash biron bir davlat, tashkilot yoki uyushmalarining sa'yharakatlarida boshlanadigan, lekin butun dunyo hamjamiyatining birgalikdagi izchil hamjamiyatining siyosatni olib borishga iqtisodiy va huquqiy mexanizmini ishlab chiqishiga, ijtimoiy madaniy muhitning yarata olishga bog'liq bo'lgan masalalar toifasiga kiradigan dolzarb muammodir.
Hozirgi paytda insoniyat hayotiga katta xavf tug'dirayotgan xalqaro ekologik muammolar ularning salbiy oqibatlari hammaga ma'lumdir. Har bir inson tabiatda foydalanish jarayonida ehtiyotkor holda foydalanishi zarur.Atmosfera havosining buzilishi, parnik effektining hosil bo'lishi, bularning hammasi insonni tabiatdan tajriba labaratoriyasi sifatida foydalanishi natijasida vujudga kelmoqda.
Masalan, ikki nafar o'smir mahallamizda iflos narsalarni ahlatga chiqarmasa, yoki xazonlarni yoqsa biz esa unga tanbeh bermasak shunga o'xsash yoshlar O'zbekistonda ko'payib boraveradi. Agar biz ularni tozalikka chaqirsak, ekologik madaniyatni tushuntirsak, tanbeh bersak tabiatni atrof muhitni asragan bo'lamiz.
onaning roli beqiyosdir. Ular o'z farzandlariga tabiatning inson hayotidagi birlamchi vosita ekanligi haqida, bobokalonlarimizning tabiatni asrab-avyalash haqidagi o'gitlarini aytib o'tishsa va bu barcha oilalarda amalga oshirilsa ijobiy yutqularga erishamiz va sog'lom ekologik muhitni bundan keyingi avlodga ham yetkazamiz. Lekin oilada bunday mihit shakllanmagan bo'lsa bu dastlab qaysi shaharda istiqomat qilayotgan bo'lsa o'sha yerda atmosfera, suv, hayvonot dunyosi yerga zarar yetadi.Bu jarayon globallashib butun mamlakat miqiyosida, kerak bo'lsa butun jahonga xavf solish ehtimoli ham mavjud. Qanday qilib atrof tabiiy muhitni sog'lom tarzda ushlab turish mumkin? 1. Ota-ona 2. Ta'lim muassasasi 3. Mahalla 4. Davlat organlari 5. N.N.T. va O.AV
Kunlardan bir kun uch nafar o'smir o'g'il bolalar ta'til davrida bir bog'ga kirishib xazonlarni bir joyga to'plab yondirib yuborishdi va bog'dagi xazonga qo'shilib daraxtlar ham yonib ketishdi.Hodisadan habar topgan uchastka noziri va ekologiya tashkiloti vakillari voqea
joyiga kelishib hodisani o'rganishdi |
