Umumiy va chekli naflik

Umumiy va chekli naflik.

• Umumiy va chekli naflik.
• Befarqlik chizig`i va ne’matlarni chekli almashtirish me’yori.

Iste’molchi tanlovi
NAZARYASI

Ne’matning nafliligi – ne’matning inson ehtiyojini qondira olish xususiyatidir. Iste’mol nazaryasida ne’mat - bu iste’molchining ehtiyojini qondira oladigan har qanday iste’mol obyektidir.

Iste’mol nazaryasi quyidagi ma’lumotlarga asoslanadi:

1. Iste’molchilar barcha ne’matlarni klassifikatsiya qiladi va bir-biri bilan solishtira oladi. Boshqacha aytganda, isteʼmolchi ikkita A va B neʼmatlar majmualaridan A majmuani B ga nisbatan koʼproq xohlashi yoki B majmuani A ga nisbatan koʼproq xohlashi yoki ikkalasini ham naflik darajasi bir xil deb, qarashi mumkin: agar A majmua B majmuaga nisbatan nafliroq boʼlsa, A>B . B majmua A ga nisbatan nafliroq boʼlsa, A . Ikkalasi ham bir xil darajadagi nafga ega boʼlsa A=B.

2. Isteʼmolchi xohishi tranzitivdir. Аgar isteʼmolchi A majmuani B ga nisbatan koʼproq xohlasa va B majmuani C majmuadan koʼra koʼproq xohlasa, unda u A majmuani C majmuaga nisbatan koʼproq xohlagan boʼladi, yaʼni:

3. Toʼyinmaslik: Isteʼmolchi har doim har bir neʼmatning kamroq qismidan koʼra, koʼproq qismini olishni xohlaydi.

3. Toʼyinmaslik: Isteʼmolchi har doim har bir neʼmatning kamroq qismidan koʼra, koʼproq qismini olishni xohlaydi.

Umumiy va chekli naflik

Umumiy naflik – iste’mol qilingan ne’matlardan olingan jami naflik.

Chekli naflik (Marginal Utility) – oxirgi yoki navbatdagi birlik ne’matni iste’mol qilishdan olinadigan qo`shimcha naflik.

Chekli naflikning kamayish qonuni - biror-bir neʼmatdan har birlik qoʼshimcha isteʼmol oldingisiga nisbatan kamroq naf berib borishi tushuniladi (boshqa neʼmatlar isteʼmoli hajmi oʼzgarmaganda).

Naflik funksiyasi

Naflik funktsiyasi – isteʼmolchining isteʼmol qiladigan neʼmatlari hajmi bilan, u ushbu neʼmatlarni isteʼmol qilish natijasida oladigan naflik darajasi oʼrtasidagi bogʼliqlikni ifodalaydi.

– naflik darajasi

–1, 2, ..., n – ne’matlar hajmi.

•  

Chekli naflik - bu naflik funksiyadan biror bir ne’mat o`zgaruvchisi bo`yicha olingan xususiy hosiladir.

Chekli naflik - bu naflik funksiyadan biror bir ne’mat o`zgaruvchisi bo`yicha olingan xususiy hosiladir.

– i-ne’mat miqdori;
– i-ne’mat bo`yicha chekli naflik.
Odatda, biror bir ne’matni iste’mol qilish hajmi oshganda (boshqa ne’matlar iste’moli o`zgarmaganda) umumiy naflik oshadi. Demak chekli naflik musbat:
maxU(Q*)
U
a)
Q
Q*
MU
б)
Q
Q*
Umumiy naflik (a) va chekli naflikning (б) o’zgarishi

Befarqlik egri chizig`i - bu iste’molchi uchun bir xil naf beruvchi ne’matlar kombinatsiyalarini ifodalaydi. Faraz qilaylik, X1 – pishiriq, X2 - qahva.

Befarqlik egri chiziqlari majmuasi

X1
X2
U1
U2
U3
0
U3 > U2 > U1
X1
X2
0
Ne’matlarni bir -birini o`rnini bosish zonasi – bir ne’mat bilan ikkinchi ne’matnini samarali almashtirish mumkin bo`lgan oraliq.
V
W
K
F
L
N
VW oraliq – almashtirish zonasi